Ձեր վստահելի աղբյուրը

Քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Բալյանը գրում է.

«Նոյեմբերի 9֊ին կապիտուլյացիա ստորագրած վարչապետը Ապրիլյան պատերազմից ամիսներ անց, 2016 թվականի հուլիսին, մեկնաբանելով Լևոն Տեր֊Պետրոսյանի՝ իր խոսքերով «ամոթալի հայտարարությունը» ՊՊԾ գնդի շուրջ ծավալվող դեպքերի հետ կապված և նրան մեղադրելով Սերժ Սարգսյանի հետ Լավրովի «խայտառակ պլանն» իրագործելու գործարքի մեջ, հայտարարել էր, որ Արցախի հարցի փաթեթային լուծման համար անհրաժեշտություն է Սերժ Սարգսյանի հեռացումն իշխանությունից։

Այս ուղերձը, բնականաբար, չէր կարող աննկատ մնալ նրանց կողմից, ովքեր շահագրգիռ էին Լավրորվյան պլանը իրականացնելու հարցում։ Պլանի անունը, ի դեպ, հուշում է, որ նման շահագրգռություն ուներ նաև և գուցե առաջին հերթին Ռուսաստանը։

Այն, որ Հայաստանում իշխանության գալն անհնար կլիներ առանց միջազգային ուժային կենտրոնների և առաջին հերթին Ռուսաստանի աջակցության կամ առնվազն թողտվության, չարժե վիճարկել։ Հետևաբար, փաստ է, որ Սերժ Սարգսյանի իշխանությունից հեռանալը, Փաշինյանով փոխարինումը կանխորոշված և համաձայնեցված էր Արցախյան խնդրի փաթեթային լուծումը Լավրովյան պլանի հիմքով իրականացնելու նպատակով։

Այս տեսակետի ընդդիմախոսները գուցե փորձեն հակադարձել՝ վկայակոչելով նույն հայտարարության մեջ Փաշինյանի պնդումը, թե իրենք թույլ չեն տալու կապիտուլյացիա և Լավրովի պլանի իրականացումը կամ որևէ այլ փոխզիջում, քանի դեռ չկան փոխզիջման համար անհրաժեշտ միջավայր և նպաստավոր պայմաններ։ Այդուհանդերձ, փաստ է, որ թույլ տվեցին, իսկ փոխզիջման համար նպաստավոր պայմաններ ու միջավայր ձևավորվեց, ըստ որում, ակնհայտորեն իրենց անմիջական մասնակցությամբ և ջանքերով։

Արտաքին խաղացողները Արցախի հարցում կոնսենսուսի պայմաններում ունեին, իհարկե, այլ, հաճախ հակադիր նպատակներ, բայց դրանց իրականացումը ևս ենթադրում էր Փաշինյանի նման մեկի գլխավորությամբ Հայաստանում անցումային իշխանության ձևավորումը։

Իհարկե, Նիկոլ Վովայիչին բաց տեքստով գուցե չեն ասել, որ ինքն անցումային կառավարիչ է լինելու ընդամենը՝ կոչված իրականացնելու Արցախի հարցի փաթեթային լուծման մեջ նրան վերապահված դերը, բայց առանց նրա համաձայնության վարչապետի աթոռը ամբիցիոզ խմբագրի համար կշարունակեր մնալ անհաս երազանք մինչև հիմա, եթե այդպես չլիներ։

Ու հիմա սկսվել է հաջորդ արարը՝ Փաշինյանի անցումային իշխանապետության ճակատագիրը վճռված է, նրան փոխարինողի թեկնածության շուրջ համաձայնությունը արդեն բանակցվում է և ի վերջո կհամաձայնեցվի։

Ցավոք, մեր անկախ պետության գոյության այս ամբողջ ընթացքում մեր երկրի ու ժողովրդի ճակատագիրը որոշվել է միշտ դրսում։ Այդպես եղել է դարեր շարունակ, ու ամեն անգամ մենք եղել ենք կորցնողի դերում։ Մեր պատմության առանձին դրվագներում միայն, երբ այդ որոշումները կայացրել ենք մենք, մեր ներսում, ունեցել ենք վերելքներ, հերոսական փառքի ու վերածննդի բռնկումներ։ Բռնկումներ, որովհետև այդ թռիչքները կարճատև են եղել միշտ։ Վերջին օրինակը Արցախյան շարժման առաջին տարիներն էին, անկախության վերականգնումը, Արցախյան պատերազմում հաղթանակը։

Մի՞թե դժվար է ընկալել այս ամենը, մի՞թե դժվար է գիտակցել սեփական պատասխանատվությունը և կայացնել որոշումներ մեր ներսում ու ինքուրույն որոշել մեր ազգի ու պետության ճակատագիրը»։