Հայաստանը ԵԱՀԿ-ում մինչև վերջին օրն արգելափակել էր Ուկրաինայի դիտորդական առաքելության մանդատի հաստատումը
Ժամկետը լրանալուց ընդամենը 14 ժամ առաջ՝ ԵԱՀԿ մասնակից պետությունները մարտի 31-ին կարողացել են 1 տարով երկարաձգել Ուկրաինայում հատուկ դիտորդական առաքելության (Special Monitoring Mission to Ukraine - SMM) մանդատը: Որոշումը ներառում էր նաև մոտ 100 միլիոն եվրոյի բյուջեի հաստատում ԵԱՀԿ-ի առաջատար 730 դիտորդական գործողության համար: Սա SMM-ի գործունեության արդեն 7-րդ տարին է:
Ինչպես գրում է «Security and Human Rights Monitor»-ը, Հայաստանը բանակցությունները հասցրել է եզրագծին՝ մի քանի շաբաթ արգելափակելով կոնսենսուսը, «ըստ երևույթին՝ իր դժգոհությունը հայտնելու Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունում ԵԱՀԿ-ի դերակատարությունից», ինչը դիվանագետներից մեկն անվանել է «ստրեսային փորձ»:
Նշվում է, որ Շվեդիայի պաշտոնյաների բազմաթիվ ջանքերից բացի, մի շարք եվրոպացի արտաքին գործերի նախարարներ և ԱՄՆ պետքարտուղարությունն է միջամտել Երևանում`համոզելու Հայաստանի կառավարությանը ստորագրելու գործընթացը:
«SMM-ը կենսական դեր է խաղում Ուկրաինայի արևելքում հրադադարի ռեժիմի խախտումները դիտարկելու գործում: Տեղում անվտանգության իրավիճակի վերջին վատթարացումը, որի արդյունքում սպանվեցին չորս ուկրաինացի զինվորներ, հրատապության զգացում էր առաջացրել SMM մանդատի բանակցություններում:
Նախորդ շաբաթ Շվեդիան կազմակերպեց երկու նախապատրաստական կոմիտեի հանդիպում ԵԱՀԿ դեսպանների միջև՝ մանդատի երկարաձգման շուրջ բանակցություններ վարելու համար, բայց Հայաստանը, որպես միակ երկիր, ասաց, որ չի կարող միանալ կոնսենսուսին, քանի որ, ըստ դիվանագետների, «հրահանգներ չունի» դա անելու համար: Մարտի 30-ին տեղի ունեցած մի քանի հանդիպումներ և ջանքեր նույնպես չկարողացան համաձայնություն ձեռք բերել»,-գրում է կայքը:
Հարցը բարձրացվել էր նաև արտգործնախարարների մակարդակ և արդեն քննարկվել էր մարտի 16-ին Հայաստանի արտգործնախարար Արա Այվազյանի և Շվեդիայի արտաքին գործերի նախարար Անն Լինդեի հանդիպման ժամանակ: Քանի որ ներկայումս Շվեդիան նախագահում է ԵԱՀԿ-ն, Լինդեն ուղևորվել էր Հայաստան`որպես ԵԱՀԿ գործող նախագահ:
«Ես ողջունում եմ, որ ԵԱՀԿ ամենամեծ դաշտային գործողության՝ Ուկրաինայում Հատուկ դիտորդական առաքելության բյուջեի և մանդատի շուրջ ձեռք է բերվել կոնսենսուս», - ասել է Շվեդիայի արտգործնախարար և ԵԱՀԿ գործող նախագահ Անն Լինդեն, հավելելով, որ առաքելությունը կարևոր դեր է խաղում ԵԱՀԿ-ի հակամարտությունների կարգավորման ջանքերում՝ Ուկրաինայում անվտանգության իրավիճակի իր դիտանցման և հաշվետվությունների միջոցով և երկխոսության դյուրացման միջոցով:
Իրավիճակին ծանոթ դիվանագետների կարծիքով, Հայաստանը կարծում է, որ ԵԱՀԿ տարածքում բոլոր հակամարտությունները պետք է լուծվեն նույն աստիճանի հրատապության և նվիրվածության մակարդակով, և որ հակամարտությունների առաջնահերթություն չպետք է լինի:
«Հայաստանի դիրքորոշումը կարծես ավելի շուտ արտացոլում է նրա ցանկությունը` տեսնելու, որ ԵԱՀԿ-ն ավելի ակտիվ դեր է խաղում Լեռնային Ղարաբաղում հակամարտությունը կանխելու կամ գոնե դեէսկալացիայում: Անցյալ տարի տեղի ունեցած մարտերը հազարավոր մարդկանց կյանքեր խլեցին և ստիպեցին Երևանին համաձայնվել Ռուսաստանի միջնորդությամբ կնքված զինադադարին, ինչը հանգեցրեց իր կողմից վերահսկվող տարածքների մեծ կորստին: 1992 թվականից ի վեր ԵԱՀԿ-ն գլխավորում էր միջազգային միջնորդական ջանքերը, այսպես կոչված, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջոցով, բայց, անկասկած, շրջանցվեց վերջին իրավիճակում, քանի որ Ռուսաստանը ստանձնեց միջնորդի և խաղաղապահի դերը:
Մարտի 29-ին, ելույթ ունենալով արտաքին հարաբերությունների խորհրդարանական հանձնաժողովում, Հայաստանի արտգործնախարար Արա Այվազյանը նշեց, որ Մինսկի խմբի համանախագահները չեն կատարել ԼՂ հակամարտության վերաբերյալ իրենց մանդատը:
«Նրանք կոչված էին և կոչված են ոչ միայն բանակցությունների միջոցով խնդրի կարգավորման համար բարենպաստ մթնոլորտ ստեղծելու, այլ նաև ռազմական լուծումը բացառելու համար», - ասաց ԱԳ նախարարը:
Դիվանագետներից մեկը պնդում է, որ Հայաստանը կարող է նաև վրդովված լինել այն բանից, որ Կիևը խորացրեց իր «ռազմավարական գործընկերությունը» Բաքվի հետ անցյալ տարի և բազմիցս հայտնել է իր աջակցությունը Ադրբեջանի ինքնիշխանությանը և տարածքային ամբողջականությանը։ Ուկրաինան աջակցել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը 1994-ի առաջին հրադադարից ի վեր, բայց 2014-ին Ղրիմի բռնակցումից հետո այն ավելի ակնառու է դարձել:
Այդ պատճառներից մի քանիսը, հնարավոր է, նպաստել են, որ Հայաստանը խոչընդոտի կոնսենսուսին և վերջին րոպեին միայն որոշում կայացնի»,-գրում է կայքը։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արդյո՞ք սա սահմանազատում է, թե՞ ճնշման տակ ինչ-որ բան տալ. Սերժ Սարգսյան
