Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում հաշվառված հաշմանդամների ընդհանուր թիվը 2020թ. վերջին կազմել է 191 827 մարդ, նրանից կանայք՝ 92 097 (48%): «Ունիսոն» ՀԿ-ի կողմից իրականացված «Պայքար հաշմանդամության հիմքով խտրականության դեմ» նախագծի շրջանակում իրականացված ուսումնասիրության համաձայն, հաշմանդամների թվակաքանակն ըստ հիվանդությունների, ապա ամենամեծ թվաքանակով առաջին երեք հիվանդություններն են՝ արյան շրջանառության համակարգի (55858), հոգեկան ու վարքի խանգարումների (21103) և աչքի (15352) հիվանդությունները:

Ուսումնասիրության շրջանակներում շատ հարցվողներ նշել են, որ տեսողության խնդիրներ ունեցող անձանց համար հանրային վայրերն ու միջավայրը դեռևս մնում են անհասանելի և չհարմարեցված: Առկա չեն ոչ միայն Բրայլի տառատեսակով հատուկ ցուցանակներ և/կամ ուղղորդող վահանակներ, ձայնային ազդանշաններ և այլն, այլև տարբեր պետական կառույցներում, սոցիալական, առողջապահական ծառայություններ մատուցող կենտրոններում, մշակութային և հանրային վայրերում չկան տեխնոլոգիական բավարար լուծումներ տեսողության խնդիրներ ունեցող անձանց համար:

«Հաշմանդամություն ունեցող անձանց խնդիրները թեպետ բազմազան են և տարաբնույթ, սակայն շատերի համար Հայաստանում ամենաարդիական հիմնախնդիրը հաշմանդամների սոցիալական և տնտեսական ներառման ծրագրերի անարդյունավետությունն է: Չնայած պետությունն իրականացնում է ծրագրեր աշխատաշուկայում հաշմանդամների մասնակցությունը մեծացնելու համար, սակայն այդ ծրագրերի գերակշիռ մեծամասնությունը չունի կայունության բարձր ցուցանիշ:

Այսինքն, հաճախ գործատուներն օգտվելով որոշակի ժամանակահատված պետական արտոնություններից, այնուհետև ազատում են հաշմանդամություն ունեցող աշխատողներին և փոխարինում նրանց նորերով: Շատ են լինում նաև դեպքերը, երբ հաշմանդամներն աշխատաշուկայում շահագործման և չարաշահման են ենթարկվում. չեն վճարվում կատարած աշխատանքի համար, գործատուն վճարում է աշխատավարձն ուշացումներով և այլն, ինչի մասին փաստեցին նաև մեր ուսումնասիրության մասնակիցները»,- նշվում է ուսումնասիրության մեջ:

Հաշմանդամների տնտեսական ակտիվությունը շատ ցածր է: Այսպես, աշխատուժից դուրս բնակչության թվաքանակն աշխատանքային ռեսուրսների թվաքանակի նկատմամբ 2019թ. կազմել է 69,3%, որից տղամարդիկ՝ 60,7%, իսկ կանայք՝ 72,8%: Այսինքն՝ հաշմանդամ կանանց տնտեսական ակտիվությունն առավել ցածր է: Ընդ որում՝ քաղաքի և գյուղի կտրվածքով, գյուղում տնտեսական ակտիվությունն ավելի բարձր է, քանի որ աշխատուժից դուրս բնակչության մասնաբաժինը քաղաքում ավելի բարձր է՝ 73,7%, քան գյուղում՝ 62%: Պատճառն այն է, որ գյուղում հաշմանդամներն առավել հաճախ են ներգրավվում գյուղատնտեսական աշխատանքներում և/կամ ինքնազբաղվածություն ունեն:

Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս նաև, որ գյուղաբնակ վայրերում և ՀՀ մարզերում հաշմանդամություն ունեցող անձանց դժվարությունները կրկնակի անգամ ավելանում են մատչելի ենթակառուցվածքների բացակայության պայմաններում: