Քաղաքական 09:09 05/08/2021 Տարածաշրջան

Հարութ Սասունյան. Էրդողանի վիթխարի մզկիթը Վաշինգտոնի մոտակայքում Տրոյական ձի է Թուրքիայի շահերի համար

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը 2016 թվականի ապրիլին Միացյալ Նահանգներում բացեց ամենամեծ մզկիթներից մեկը: Այն պաշտոնապես կոչվում է Ամերիկայի Դիյանետ կենտրոն, մի զանգվածային համալիր, որը մոտ 7 հեկտար տարածք է զբաղեցնում Մերիլենդի Լենհեմ համայնքում, մայրաքաղաք Վաշինգտոնից ընդամենը 24 կիլոմետր հեռավորության վրա։

Թուրքիայի կրոնական հարցերով վարչությունը (Դիյանետ) 110 մլն դոլար վճարեց Ամերիկայի Դիյանետ կենտրոնի շինարարության ծախսերը հոգալու համար: Կենտրոնը, որը Միացյալ Նահանգներում գրանցված է որպես ոչ առևտրային կազմակերպություն, ըստ վերջին հարկային հայտարարագրի, ունի 93 միլիոն դոլարի ունեցվածք:

Այս Կենտրոնը կապված է նախագահ Էրդողանի և նրա իշխող՝«Արդարություն և զարգացում» կուսակցության (AKP) հետ: Կենտրոնի կայքում նշված է, որ այն «աշխատում է լիովին համակարգված Թուրքիայի Հանրապետության կրոնական հարցերի [վարչության] (Դիյանետ) հետ», որը հսկայական ֆինանսավորում է ստանում թուրքական կառավարությունից` «Ներկայացուցչական և խթանման ծախսեր» վերնագրով՝ տարօրինակ դասակարգում կրոնական հաստատության համար: Դիյանետի տարեկան բյուջեն կազմում է 2 միլիարդ դոլար՝ գերազանցելով թուրքական նախարարությունների մեծ մասի բյուջեն: Այն պաշտոնական պետական հիմնարկ է, որն ուղղորդում է 85 հազար մզկիթ ամբողջ երկրում և ավելի քան 2000 մզկիթ արտասահմանում: Այն պատրաստում է շաբաթական քարոզ, որը պետք է իմամները կարդան Թուրքիայի ներսում և դրանից դուրս գտնվող բոլոր մզկիթներում: Այն թուրք հասարակությանը պարտադրում է տարօրինակ գործելակերպեր, ինչպիսիք են՝ «շներին տանը կերակրելու, արևմտյան Նոր տարին նշելու, վիճակախաղերի ու դաջվածքների» արգելքները։

Կառավարության հետախուզական ծառայությունները հանձնարարում են Դիյանետի իմամներին վերահսկել Գյուլենական շարժման և PKK-ի (Քրդական աշխատավորական կուսակցություն) անդամների գործունեությունը: Գործակալությունը ստեղծել է Դիյանետի բազմաթիվ մզկիթներ կամ դաշտային գրասենյակներ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Ավստրալիան, Բելգիան, Կանադան, Դանիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան, Նիդեռլանդները, Շվեդիան, Միացյալ Թագավորությունը և Միացյալ Նահանգները:

Թուրքական ոստիկանության նախկին բարձրաստիճան սպա Ահմեթ Յայլայի խոսքերով ՝ Դիայնեթն այժմ ունի հազարավոր հարակից մզկիթներ, տասնյակ դպրոցներ և պաշտոնական խորհրդականներ, որոնք նշանակված են 52 երկրներում: Այն նաև ունի  «հավատքի կցորդներ» աշխարհի 38 տարածաշրջաններում: Դիյանետն ապահովում է կրոնի նկատմամբ թուրքական վարչակարգի մենաշնորհը և դարձել է պետության քարոզչական ջանքերի խոսափողը:
Ադամ Սմիթն իր՝ «Էրդողանը, Դիյանետը և նրա դաշտային գրասենյակը» վերնագրով հոդվածում, որը հրապարակվել է «Փրովիդենս» (Providence) ամսագրում, գրել է․ «Արևմուտքում Դիյանետի հիմնարկներն աշխատում են Անկարայի աջակցությունը վայելող այլ իսլամիստական շարժումների վստահված անձանց և կողմնակիցների հետ, ինչպես, օրինակ, Եգիպտոսի մահմեդական եղբայրները․․․ Դիյանետը նաև իր գործընկերներից և ծխականներից պահանջում է լիակատար աջակցություն Էրդողանին և քարոզում է այն միտքը, որ «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության բոլոր հակառակորդները «դավաճաններ» են: Եվրոպական կառավարությունները նկատել են Դիյանետի  ջանքերը եվրոպական քաղաքացիների շրջանում՝ ուղղված Անկարայի հանդեպ հավատարմություն ձևավորելուն՝ զուգահեռ արևմտյան պաշտոնյաների կողմից Դիյանետի և AKP-ի ջանքերի քննադատությանը՝ Թուրքիայից դուրս «իրենց մզկիթներում քաղաքական քարոզչություն իրականացնելու» համար:

Սմիթի խոսքերով, «Կենտրոնը Դիյանետի այլ 28 մասնաճյուղերի ղեկավարն է ամբողջ Միացյալ Նահանգներում։ Այս 28 մասնաճյուղերից յուրաքանչյուրն ունի նախագահ, որն անմնացորդ հավատարիմ է Էրդողանին և «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությանը»:
Սմիթի կարծիքով, «Կենտրոնին պետք է պարտադրվի գրանցվել համաձայն Օտարերկրյա գործակալների սահմանափակման ակտի, որը կարգավորում է օտարերկրյա պետությունների համար ամերիկյան հողում գործող ազդեցության գործակալներին: Թուրքական Դիյանետի պաշտոնյաներն ու իմամները ԱՄՆ-ում աշխատում են հանուն օտարերկրյա կառավարության և առաջ մղում նրա շահերը՝ առանց երբևէ օտարերկրյա գործակալ գրանցվելու․․․․»։ Նրանք «եռանդով հավատարմության երդում են տալիս «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությանը․․․․ Ամբողջ Ամերիկայում այս գործակալները հետևողականորեն քարոզում են Էրդողանի օրակարգի համար և նպատակ ունեն կյանքի կոչել թուրքական վարչակարգի շահերը։

Բացի այդ, Կենտրոնի պաշտոնյաներն ավելի ու ավելի են ներգրավվում ամերիկյան բարձրաստիճան քաղաքական գործիչների հետ գործընկերության և նրանց վրա ազդելու ջանքերի մեջ: Էրդողանը խոստովանել է նման քարոզչությունը, նույնիսկ ինչ-որ պահի պնդելով ամերիկյան իսլամիստ հանդիսատեսի առջև, որ «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության վարչակարգն ուղղակիորեն աջակցել է Ամերիկայում մահմեդականներին ընտրելու ջանքերին»:
Ավելին, Սմիթը հայտարարել է, որ «թուրքական այլ հասարակական կազմակերպություններ և տարբեր իսլամիստական վստահված անձինք նույնպես մեծ դեր են խաղում: Օրինակ, Էրդողանի գործակալները, ըստ հաղորդումների, ստեղծել են «քողարկված պատյան» կազմակերպություններ՝ ԱՄՆ-ում «առանց խնդիրների գումարներ փոխանցելու» ուղի ստեղծելու, քաղաքական գործիչներին լոբբինգ անելու և փող տեղափոխելու համար: Վիկիլիքսի փաստաթղթերը բացահայտել են ԱՄՆ-ում թուրքական վարչակարգի մի աշխատակցի, որը նշում է. «այս տեսակի կառուցվածքով կհաղթահարվեն ֆինանսավորման կարգն ու հարկային խոչընդոտները, որոնք սահմանափակում են լոբբիստական գործունեությունը ԱՄՆ-ում»:

Սմիթը նաև հայտարարել է, որ «կան բազմաթիվ այլ ապացույցներ կապված վարչակարգի և Դիյանետի հանցավոր գործունեության հետ։ Օրինակ ՝ վարչակարգի հետ կապված և ԱՄՆ հարկերից ազատված բազմաթիվ հովանոց կազմակերպություններից երկուսը՝ «Թուրքական ժառանգության կազմակերպությունը» (THO) և «Թուրք-ամերիկյան ազգային ղեկավար կոմիտեն» (TASC) գտնվում էին Հետախուզությունների դաշնային բյուրոյի (FBI) հետաքննության ներքո, և էլեկտրոնային փոստի արտահոսքերը ցույց էին տալիս, որ խումբը լրտեսական գործողություններ է իրականացնում Անկարայի համար: Այնուամենայնիվ, այս բոլոր թուրքական վստահված խմբերը շարունակում են գործել անպատիժ»:

Մենք որևէ խնդիր չունենք ԱՄՆ-ում իսլամական մզկիթների կամ թուրքական կենտրոնների հետ: Այնուամենայնիվ, եթե ապացուցվի, որ այդ ոչ առևտրային հաստատությունները Թուրքիայի անունից զբաղվում են քաղաքական գործունեությամբ և լոբբինգով, ԱՄՆ կառավարությունը պետք է համապատասխան իրավական քայլեր ձեռնարկի՝ ապահովելու, որ նրանք գործեն օրենքի սահմաններում:

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

23:20
Իմ կարծիքով, Փաշինյանն անկեղծ սիրում է ադրբեջանցիներին. ավելի շատ՝ քան հայերին. Արամ Պետրոսյան
«Ոսկեպարում է գտնվում հայկական եկեղեցի, որը 7-րդ դարի կոթող է: 7-րդ դարում այս տարածաշրջանում թուրքական ներկայություն չի եղել, դրանից...
Աղբյուր` Panorama.am
23:09
Քաղաքացին հարցնում է ԱՆ-ին՝ ով պետք է այս դեղի դեղատոմսը գրի
«Արմաշ» գյուղական համայնքների աջակցման և զարգացման կենտրոն»-ի նախագահ Տիգրան Մաթևոսյանը գրում է. «ՀՀ առողջապահության...
Աղբյուր` Panorama.am
22:49
Փաշինյանը անձամբ է վարել ՀՀ գյուղեր հանձնելու բանակցությունները Տավուշի մարզում
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը մտնում է գործնական փուլ՝ այսօր Տավուշում ասել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:...
Աղբյուր` Panorama.am
22:30
Հայաստանի և Մալթայի արտաքին գերատեսչությունների միջև կայացել են քաղաքական խորհրդակցություններ
ՀՀ ԱԳՆ-ից հայտնում են. «Մարտի 18-ին Վալետայում ՀՀ ԱԳ նախարարի տեղակալ Պարույր Հովհաննիսյանի և Մալթայի Հանրապետության ԱԳ նախարարության...
Աղբյուր` Panorama.am
22:12
«КамАЗ»-ը վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին և բախվել «Hyundai»-ին
Այսօր՝ մարտի 18-ին, վրաերթ-ավտովթար է տեղի ունեցել Երևանում։ Ժամը 15։50-ի սահմաններում Իսակովի պողոտայում՝ ռուսական եկեղեցու դիմաց, 55-ամյա...
Աղբյուր` Panorama.am
21:40
Ոսկեպարի և Բաղանիսի, Նոյեմբերյանի, Ոսկևանի բնակիչները պատրաստ են ինքնապաշտպանություն կազմակերպել
Ոսկեպարի և Բաղանիսի, Նոյեմբերյանի, Ոսկևանի բնակիչները Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումից հետո քննարկում են անցկացրել և պատրաստակամություն հայտնել...
Աղբյուր` Panorama.am
21:20
ԱՄՆ-ը հրաժարվել է շնորհավորել Պուտինին ընտրություններում հաղթանակի կապակցությամբ
ԱՄՆ-ը մտադիր չէ շնորհավորել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին նախագահական ընտրություններում հաղթանակի կապակցությամբ։ «ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:52
Ֆրանսիայի Ինտերպոլի կողմից հետախուզվողը հայտնաբերվեց «Զվարթնոց» օդանավակայանում
ՆԳՆ ոստիկանության «Զվարթնոց» օդանավակայանի գծային բաժնի քրեական հետախույզների ձեռնարկած օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների շնորհիվ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:35
Ջերմուկի, Ապարանի, Արագածի, Մարտունիի տարածաշրջաններում ձյուն է տեղում
«Ճանապարհային դեպարտամենտ»-ից հայտնում են․ «Մարտի 18-ին՝ ժամը 20։00-ի դրությամբ, Վարդենյաց և Սարավանի լեռնանցքներում,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:22
Միջազգային մրցաշարից հայ բռնցքամարտիկները կվերադառնան 4 մեդալով
Հայաստանի բռնցքամարտի ֆեդերացիան տեղեկացնում է․ «Սերբիայում կայացած բռնցքամարտի  Ա կարգի միջազգային մրցաշարից հայ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:08
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը Վրաստանում է
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը Վրաստանում է։ Aliq.ge-ի փոխանցմամբ՝  նա կհանդիպի Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեի և նախագահ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:53
Գիվի Միքանաձեի գլխավորած պատվիրակությունը կժամանի Հայաստան
Ալեն Սիմոնյանը մարտի 18-ին կարգադրություն է ստորագրել, որում ասվում է․ «Ղեկավարվելով «Ազգային ժողովի կանոնակարգ»...
Աղբյուր` Panorama.am
19:33
ԱՄՆ-ը հայտնել է Ռուսաստանի և Չինաստանի հետ սպառազինությունների վերահսկման հարցը քննարկելու ցանկության մասին
Միացյալ Նահանգները հենց հիմա ցանկանում է առանց նախապայմանների երկկողմ քննարկումների մեջ մտնել Չինաստանի և Ռուսաստանի հետ սպառազինությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
19:18
Խնդիրը մեկն է՝ կտրել և դժվարացնել Իրան-Հայաստան-Վրաստան-Ռուսաստան հաղորդակցության այս ուղին․ Ոսկանյան
Իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը «Տելեգրամի» իր ալիքում գրում է․ «Կասե՞ք՝ Բաքվի բարբարոսական վարչախմբի ինչի՞ն են պետք...
Աղբյուր` Panorama.am
19:09
Էլիզա ֆոն Յոդեն-Ֆորգի․ Կատարվածը «Հայերի երկրորդ ցեղասպանություն» է
 Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախմբի կազմակերպմամբ՝ ԱՄՆ Կոնգրեսում մարտի 13-ին կայացել է «Ցեղասպանության հակադարձում. Արցախի բնիկ հայերի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:51
Մարտի 30-ից հետվճարի ծրագրից կարող են օգտվել 11 բանկերի քարտապանները
ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունից հայտնում են․ «Սկսած մարտի 30-ից հետվճարի ծրագրից կարող են օգտվել հետևյալ 11 բանկերի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:38
Ալիևը վերանվանել է օկուպացված Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակը
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը վերանվանել է օկուպացված Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաքի կենտրոնական հրապարակը, ինչի մասին գրում են ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
18:25
Մարտի 22-26-ը տեղի կունենա բեմանկարիչ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ՝ Արշալույս Չիֆլիկյանի նկարների ցուցահանդեսը
Մարտի 22-ին ժամը 17-ին Հայաստանի նկարիչների միությունում տեղի կունենա  բեմանկարիչ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ՝ Արշալույս Չիֆլիկյանի ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:10
Այդ դեպքում ուր է՞ գնում Հայաստանը․ Տիգրան Աբրահամյան
«Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է․ «Վերջին օրերին հիմնական քննարկումներն ու կոշտ բանավեճերն...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Քանաքեռավանի գազալցակայանում տեղի ունեցած պայթյունի հանգամանքները պարզվում են
Մարտի 16-ին՝ ժամը 19։10-ի սահմաններում, Կոտայքի մարզի Նոր Հաճն համայնքի Քանաքեռավան բնակավայրում գործող ԱԳԼՃ կայանում «Պեժո» մակնիշի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:45
Չլինի այնպես, որ օրենքը դառնա մահակ որոշ կառույցների համար, որ տառակերություն անեն. Վահե Ղազարյան
«Գյուղացու վճարը պետք է անմիջապես վճարվի, կամ հնարավորինս շուտ։ Այստեղ խնդիր է, թե ինչպես են իրականացվում վարչարարությունը, որովհետև...
Աղբյուր` Panorama.am
17:40
Աբովյանում զենքի գործադրմամբ խմբակային խուլիգանության վարույթով մեղադրանք է ներկայացվել ևս երեք անձի
Քննչական կոմիտեի Կոտայքի մարզային քննչական վարչությունում շարունակվում է Աբովյան քաղաքի Սահմանադրության հրապարակում նույն քաղաքի բնակչի նկատմամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Երևանի այսօրվա կառուցապատումը հայրենադավություն է. Հաղթանակ Շահումյան
Հայաստանում «Ակադեմիական քաղաքի» գաղափարը դրվել է դեռևս 80-ական թվականների սկզբին. Երևանից դեպի Աբովյան տանող ճանապարհի  ձախ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Մի շարք շրջաններում ձյուն է տեղում
Մարտի 18-ին՝ ժամը 17։00-ի դրությամբ, Վարդենյաց և Սարավանի լեռնանցքներում, Ջերմուկի, Ապարանի, Արագածի, Արթիկի, Աշոցքի, Սևանի, Գավառի,...
Աղբյուր` Panorama.am
17:16
Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում
Team Telecom Armenia-ն շարունակում է իրականացնել իր ռազմավարական ծրագրերը` կապի ամենաժամանակակից ծառայությունները հասանելի դարձնելով ամենուր՝...
Աղբյուր` Panorama.am
17:09
Գյուղմթերք մթերելու դիմաց վճարը 30 օր ուշացնելու դեպքում վարչական տույժ է նախատեսվում
«Էական փոփոխություններ են նախատեսվում գյուղատնտեսական ապրանքների ձեռքբերման և իրացման մասով, որոնց նպատական է հավասարակշռել պայմանագրային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:56
Փաշինյանը հայտնել է Ոսկեպարում, որ 4 գյուղերը պետք է անհապաղ հանձնել Ադրբեջանին, այլապես պատերազմ կլինի. Պատգամավոր
«Փաշինյանը կոնկրետ ժամկետներ չի նշել, սակայն մեր տեղեկություններով՝ այցի նպատակը հենց գործողություններն արագացնելն է եղել»:
Աղբյուր` Panorama.am
16:48
Սեփական ժողովրդին պատերազմով ու պարտությամբ սարսափի մեջ պահող ղեկավար ունենալը մեծագույն անեծք է այդ ժողովրդի վրա. Քաղաքագետ
«Սահմանամերձ գյուղում էդպիսի խոսակցություն կարող էր ունենալ միայն թշնամին»։
Աղբյուր` Panorama.am
16:41
Դավիթ Անանյանի հիշեցումը. Դուք չեք կարող բանակցել նրանց հետ, ովքեր եկել են ձեզ սպանելու
ՊԵԿ նախկին նախագահ Դավիթ Անանյանը գրում է. «Հայտնի պետական գործիչ և Իսրայելի նախկին վարչապետ Գոլդա Մեիրի հետևյալ հայտնի խոսքերը...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Երևանի ծառերի գրեթե կեսը կորցրել կամ կորցնում է իր կենսունակությունը. Բեգոյան
12:15 18/03/2024

Երևանի ծառերի գրեթե կեսը կորցրել կամ կորցնում է իր կենսունակությունը. Բեգոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}