Ջավախքցիներն առանց քաղաքացիության
Ախալքալաքում և Նինոծմինդայում բնակվող յոթ երիտասարդներ միավորվել են դառնալով մեկ կազմակերպություն և կամավոր հիմունքներով սկսել են աշխատել փոքրամասնությունների իրավունքների բարելավման ուղղությամբ։ tv9news.ge-ի հաղորդմամբ, առաջին հարցը, որը հանձն են առել, Ջավախքի բնակչության կորցրած Վրաստանի քաղաքացիության վերականգնումն է։ Ջավախքի համայնքային կազմակերպությունը, 2013 թվականին ընդունված օրենքի շնորհիվ, պահանջում է ուսումնասիրել հազարավոր տեղաբնակների առջեւ ծառացած խնդիրները։
Ջավախքի բնակչության համար տեղեկատվության պակասով առաջացած և դեռևս չլուծված խնդիրը ի հայտ է եկել 2013թվականին: Այդ ժամանակ Վրաստանում ապրող էթնիկ հայերին ոչ ոք չբացատրեց սահմանադրական նոր փոփոխությունները, ըստ որոնց՝ այլ երկրի քաղաքացին ինքնաբերաբար զրկվում էր Վրաստանի քաղաքացիությունից։
«Եվրոպական Վրաստան» քաղաքական կուսակցության Ջավախքի գրասենյակի ղեկավարի խոսքով՝ ընդունված օրենքի պատճառով խնդրի առջև են կանգնել տարածաշրջանում ապրող աշխատունակ մարդկանց առնվազն 30 տոկոսը: Թե քանի հոգի է մնացել առանց քաղաքացիության, այս մասին հստակ տվյալներ չկան, թեև Ջավախքում գնահատում են, որ այդ թիվը տատանվում է 3-ից 28 հազարի սահմաններում։ Նկատի ունենալով վերոնշյալը, համայնքային կազմակերպության գրության մեջ կարդում ենք, որ այդ մարդիկ.
«Չեն կարող մասնակցել ընտրություններին, չեն կարող օգտվել համընդհանուր առողջապահական ծրագրերից, ինչը ծանր բեռ է դարձել կորոնավիրուսային համաճարակի պայմաններում, չեն կարող մասնակցել «Արտադրիր Վրաստանում» ծրագրերին, չեն կարող ստանալ սոցիալական օգնություն և պետական թոշակ»։
Կազմակերպության նախագահ Հարութ Մալխասյանի խոսքով, հունվարի 5-ին հարցի վերաբերյալ պաշտոնական գրություն է ուղարկվել Վրաստանի նախագահին և հանրային պաշտպանի գրասենյակ։ Երկու գերատեսչություններից մինչ այժմ ստացված միակ պատասխանն այն է, որ նամակը հասցվել է հասցեատերերին։
Ո՞վ է օգտվում օրենքից
Տարիներ առաջ կորցրած քաղաքացիությունը վերականգնելու խոստումը իշխող կուսակցությունից Ջավախքի բնակչությանը տրվել էր դեռ 2018 թվականի նախագահական ընտրություններից առաջ։ Նախագահական քարոզարշավի ընթացքում Սալոմե Զուրաբիշվիլին ստացել է ավելի քան 1700 մարդու փաստաթղթեր՝ քաղաքացիություն ստանալու հետ կապված խնդիրը լուծելու պայմանով։
Այս հարցը Ջավախքի «Հայրենասերների դաշինքի» նախագահ՝ Սամվել Պետրոսյանը «9-րդ ալիքի» հետ զրույցում շոշափել է դեռ 2020 թվականի օգոստոսին:
«Օրենքի ընդունումից հետո, նախագահական ընտրություններից առաջ, երբ ընտրվում էր Սալոմե Զուրաբիշվիլին, մեր մեծամասնական պատգամավորը (նկատի ունի Էնզել Մկոյանին) կառավարության անունից պաշտոնական հայտարարություն արեց՝ եթե ջավախքի ժողովուրդը քվեարկեր Սալոմե Զուրաբիշվիլիի օգտին, հստակ որոշված կարճ ժամանակում, բոլորին կտրվեր երկքաղաքացիություն: Ժողովրդի հետ հանդիպման ժամանակ պատգամավորը նշեց, որ այն ժամանակ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի մոտ սեղանին կար 1700 դիմում, սակայն, ցավոք, ընտրություններից հետո հարցը կրկին մնաց չլուծված։ Ամբողջ աշխարհում գործում է կանոն, երկքաղաքացիության մասին: Վրաստանում ինչու՞ չպետք է լինի: Խնդիր չեմ տեսնում, միայն ցանկություն է հարկավոր: Եթե մարդիկ զանգվածային կեպրով մնում են առանց քաղաքացիության, սա նշանակում է, որ օրենքում թերություններ կան»,- հայտարարում է Սամվել Պետրոսյանը:
«Եվրոպական Վրաստան» քաղաքական կուսակցության Ջավախքի գրասենյակի ղեկավարի խոսքով, քաղաքացիություն չունեցող անձինք բազմաթիվ խնդիրների են բախվել։ Ըստ Արսեն Կարապետյանի՝ տեղի բնակիչները մնացել են առանց բժշկական օգնության և սպասարկման, բացի այդ.
«Մնում է այն մեխանիզմը, որը թույլ կտա իշխանությանը պահպանել իր դիրքորոշումը և շանտաժի ենթարկել իր քաղաքացիներին ընտրություններում ձայներ ստանալու համար։ Երկքաղաքացիություն ունեցող մարդիկ մշտական ճնշման տակ են, արդեն ութերորդ տարին է՝ չգիտեն, թե ինչ որոշում կարող են ընդունել իրենց նկատմամբ՝ կհեռացվեն երկրից, կզրկվեն որևէ երկրի քաղաքացիությունից, թե ինչ... Իրավիճակը հատկապես բարդանում է ընտրություններից առաջ, ուստի մարդկանց այս կատեգորիան անընդհատ դառնում է Վրացական երազանքի ակտիվիստ: Կարծում եմ՝ սրանից մեծ խնդիր ոչ Կովիդն է, ոչ էլ մեկ այլ բան, քանի որ գլխավորը սահմանադրության ազատությունն է»։
Մինչ սահմանադրական փոփոխությունները, էթնիկ հայերի մի մասն օգտվում էր երկքաղաքացիությունից – Վրաստանի հետ զուգահեռ, ունեին Հայաստանի, կամ Ռուսաստանի քաղաքացիություն: Գնում էին արտագնա աշխատանքների և ունենալով երկքաղաքացիություն հեշտությամբ հատում սահմանը: Այլևս Վրաստանի քաղաքացիներ չլինելու մասին լուրը, Սամցխե-Ջավախքում բնակվող 3000-ից ավելի հայեր լսել են սահմանային անցակետում, փաստաթղթերը ստուգելու ժամանակ:
Բնակիչների մյուս մասը 2013 թվականի հունիսի սկզբին, Արդարադաության նախարարությունից Վրաստանի քաղաքացիությունից զրկվելու մասին հաղորդագրություններ ստացան: Տեղեկություն է ստացել նաև Վրաստան-Հայաստան սահմանի մոտ գտնվող Ժդանովական գյուղի բնակիչ՝ Կամո Սիմոնյանը: Վրաստանի քաղաքացիությունը կորցնելու մասին հաղորդագրությունն ընտանիքը ստացել է այն ժամանակ, երբ Կամոն գտնվում էր Ռուսաստանում:
«64 տարի է ապրում եմ Վրաստանում, այստեղ եմ ծնվել և մեծացել: Ամենացավալին այն է, որ միայն թղթերին են ուշադրություն դարձնում, իսկ մարդկային զգացմունքները ոչինչ են: Հասակավոր մարդ եմ, վրացերեն լեզուն հիմա ինչպես կարող եմ սովորել, շատ դժվար է համակերպվել, որ այլևս Վրաստանի քաղաքացի չեմ»:
Կամո Սիմոնյանն այնպես, ինչպես Ջավախքի բնակչության մեծամասնությունը, ուներ երկքաղաքացիություն: Այս փաստը տեղացիներին տալիս էր արտագնա աշխատանքների գնալու հնարավորություն: Միայն Ժդանովականից, 2013 թվականին, օրենքում կատարված փոփոխությունների պատճառվ, 25 գյուղացի կորցրել է Վրաստանի քաղաքացիությունը: Պետությունը Կամո Սիմոնյանին և նման իրավիճակում հայտնվող այլ քաղաքացիներին առաջարկում է երկքաղաքացիություն ստանալ վրաց լեզվի քննություն հանձնելով: Կամոն երկու անգամ փորձել է քննություն տալ, սակայն նրան չի հաջողվել:
Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում։
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Ազատություն քաղբանտարկյալներին». ակցիա՝ Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության գրասենյակի դիմաց
