Էներգետիկ ըմպելիքն ազդում է երեխայի սրտի, նյարդային համակարգի, քաշի վրա. Սննդագետի և ուսուցչի ահազանգը
Մաթեմատիկայի ուսուցիչ, «Մաթեմիկ» ՀԿ հիմնադիր Տիգրան Առուշանյանն ավելի քան մեկ ամիս ահազանգում է՝ հայաստանցի երեխաների մեծ մասն օգտագործում է էներգետիկ ըմպելիք։
Panorama.am-ի դիտարկումներն էլ փաստեցին՝ խնդիրն առկա է։ Դպրոցին մոտ խանութից վաղ առավոտյան երեխաները դուրս են գալիս էներգետիկ ըմպելիքը ձեռքներին։
ԳԱԱ էկոլոգանոոսֆերային հետազոտությունների կենտրոնի սննդի շղթայի ռիսկերի գնահատման կենտրոնի ղեկավար Դավիթ Պիպոյանն էլ, վկայակոչելով կենտրոնի անցկացրած ուսումնասիրությունների, ինչպես նաև կենտրոնի՝ երիտասարդների համար իրականցվող ծրագրերի ընթացքում հարցումների արդյունքները, նշում է՝ շատ-շատ են օգտագործում։
«Չեք կարողանա պատկերացնել իմ զարմանքը, երբ պարզեցի, թե երիտասարդների շրջանում ինչքան տարածված են գազավորված, էներգետիկ ըմպելիքները։ Շատ երեխաներ ասում են՝ նախաշաճ չեն անում, ընդմիջումչեն անում, փոխարենը խմում են էներգետիկ ըմպելիք։ Եթե դուք ծնողին հարցնեք՝ թույլ կտա՞ք, որ ձեր 15 տարեկան երեխան օրը 6 բաժակ սուրճ խմի, ծնողը միանշանակ կասի՝ էս ի՞նչ եք ասում։ Բայց ծնողը չի պատկերացնում, գաղափար էլ չունի, որ մի շիշ էներգետիկ ըմպելիքը հավասարազոր է 6 բաժակ սուրճ ընդունելուն, քանի որ հենց այդքան կոֆեին է պարունակում մեկ շիշ էներգետիկ ըմպելիքը»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասում է սննդագետը՝ ընդգծելով, որ դրա պարունակության, վտանգների ու օգտագործման հետևանքների մասին պետք է նախ ծնողներն իրազեկված լինեն։
Տիգրան Առուշանյանը ևս խնդրի վրա է հրավիրում և ծնողների, և պետական մարմինների ուշադրությունը.
«Ինչքան ժամանակ է՝ ուզում եմ բարձրաձայնել` մեր երեխաները համատարած սկսել են խմել անհայտ ծագման ու որակի էներգետիկ ըմպելիքներ՝ 6-7 տարեկանից սկսած, օրը մի քանի անգամ»։
Նա հրապարակային կերպով խնդրել է խանութի վաճառողներին, սեփականատերերի, որպեսզի երեխաներին չվաճառեն էներգետիկ ըմպելիքներ։ Ֆեյսբուքյան գրառումների միջոցով սրտացավ ուսուցիչը նաև դրա օգտագործման հնարավոր վտանգներն է ներկայացրել։
«Հարգելի ծնողներ, այս ըմպելիքները կարող են շատ հանկարծակի կանգնեցնել ձեր երեխայի սիրտը: Մտեք խանութները և վաճառողին հարցրեք` ի՞նչն են ամենաշատը գնում երեխաները։ Այս ազգային անվտանգության հարցը չի կարելի թողնել վաճառողի խղճին։ Շտապ պետք է քայլեր ձեռնարկել»,-նշել է նա՝ մտահոգություն հայտնելով, որ այսօր էներգետիկ ըմպելիքների գովազդը ցուցադրվում է ամենադիտվող հեռուստասերիալների և հաղորդումների ընթացքում, երբեմն դպրոցական հերոսների միջոցով։
Սննդագիտության դոկտոր Դավիթ Պիպոյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում նշում է՝ դրանց օգտագործումը հատկապես երեխաների կողմից շատ վտանգավոր է։ Խնդիրն առկա է ոչ միայն Հայաստանում, այլև ողջ աշխարհում։
«Էներգետիկ տերմինը շատ մոլորեցնող է։ Մարդիկ կարծում են, որ գործ ունեն մի ըմպելիքի հետ, որն էներգիա է տալիս, ինչն արդեն գայթակղիչ է։ Երկրոդ կարևոր հանգամանքն այն է, որ բոլոր էներգետիկ ըմպելիքների տարանները փաթեթավորված են գրավիչ կերպով ու վառ գույներով»,-ասում է նա։
Պետության կողմից հանրային իրազեկման բացակայության պայմաններում երիտասարդների, նրանց ծնողների գերակշռող մասը չգիտի, թե ինչ է պարունակում այդ ըմպելիքը, ինչ հետևանքների, առողջական խնդիրների, խրոնիկ հիվանդությունների կարող է հանգեցնել դրա օգտագործումը։
Գիտնականն ընդգծում է՝ դրանք պետք չէ շփոթել սպորտային ըմպելիքների հետ, որոնք պարունակում են ածխաջրեր ու միներալներ։
«Էներգետիկ ըմպելիքներում կա կոֆեինի ու շաքարի շատ բարձր պարունակություն։ Հայտնի բրենդների ըմպելիքերը պարունակում են մինչև 80 մգ կոֆեին, համեմատության համար նշեմ, թունդ էսպրեսո սուրճը պարունակում է 1.5-2 անգամ պակաս կոֆեին։ Վտանգավոր է նաև շաքարի մեծ պարունակությունը, 500 գրամ ըմպելիքը կարող է պարունակել 50-55 գրամ շաքար, ինչը կարող է շաքարային դիաբետի ու այլ հիվանդությունների պատճառ դառնալ։ Պետք է ուշադրություն հրավիրել փաստին, որ այդ ըմպելիքները պարունակում են նաև թաուրին, այն իրենից ներկայացնում է ամինաթթու, որոշակի ազդեցություն ունի սրտանոթային ու նյարդային համակարգի վրա։ Մենք գործ ունենք ըմպելիքի հետ, որը միաժամանակ պարունակում է և շաքար, և կոֆեին, և թաուրին, այսինքն դեռահասի օրգանիզմը միաժամանակ ենթարկվում է այս բոլոր նյութերի ազդեցության»,-մանրամասնում է սննդագետը։
Ի դեպ, թաուրին պարունակող խմիչքները տարիներ շարունակ արգելված են եղել առողջապահության պահպանման մարմինների կողմից (օրինակ՝ Ֆրանսիայում) դրա նյարդավարքագծային անցանկալի ազդեցության համար։
«Ստացվում է, եթե դպրոցահասակ երեխան խմում է 500 մլ էներգետիկ ըմպելիք, միայն դրա միջոցով ստանում է օրական իր օրգանիզմի համար անհրաժեշտ շաքարի կոնցետրացիայի կրկնակի չափը։ Բացի այդ, բոլորս գիտենք, որ կոֆեինն ունի գրգռիչ ազդեցություն, կարող է առաջացնել նյարդային վիճակ, անքնություն, կենտրոնացման ֆունկցիայի խանգարում։ Բացի այդ, ըմպելիքի օգտագործման հետևանքով երեխան ընդունում է մեծ քանակությամբ շաքար, բայց չի ստանում իրեն անհրաժեշտ վիտամիններ։ Սա էլ կարող է իր հերթին բերել ճարպակալման։ Մինչդեռ օրգանիզմը պետք է էներգիա ստանա հավասարակշռված ածխաջրերից, ճարպերից, բանջարեղենից, մրգերից, մսամթերքից ու այլ մթերքներից։ Ծնողները պետք է լինեն չափազանց զգոն և ուշադիր, հետևեն, թե երեխայի գրպանը դրած գումարն ինչպես է ծախսվում»,-նշում է սննդագետը։
Պիպոյանն այս խնդրի կարգավորման գործում շեշտում է պետական մարմինների կողմից ճիշտ սնուցման վերաբերյալ հանրային իրազեկումը, ինչի արդյունքում կարելի է կանխել ոչ վարակիչ բազմաթիվ հիվանդությունների առաջացումը, կրճատել հիվանդությունների բուժման համար կատարվող ծախսերը։
«Հիմա մանկական զվարճանքի կենտրոններում երեխաների ծննդյան օրը պատվիրում են ամենավտանգավոր սնունդը՝ ֆաստֆուդ, գազավորված ըմպելիքներ։ Մենք շատ սխալ ենք պատկերացնում երեխայի օրը տոն դարձնելը։ Կամ բարերում, սրճարաններում ալկոհոլը համադրում են էներգետիկ ըմպելիքների հետ, ինչը չափազանց վտանգավոր է»,-ասում է նա։
Սննդագիտության դոկտորը հիշեցնում է՝ այսօր ողջ աշխարհում սննդամթերքի անվտանգության ու սնուցման ռիսկի հաղորդակցումը հանդիսանում է առանձին ոլորտ, որում ներգրավվելով լավագույն մասնագետներին, պատճաշ գործիքներ են որոնում այդ տեղեկատվությունը մարդկանց հասցնելու համար, մինչդեռ Հայաստանում ռիսկի հաղորդակցում չկա, պետությունը որևէ գործուն քայլ չի կատարում, ավելին՝ 2022 թվականին Հայաստանը չունի սնուցման ուղեցույց։
Հարակից հրապարակումներ`
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Հավերժի ճամփորդներ». Զոհված տղաների պատմություններն ու երազանքները՝ առցանց ցուցադրությամբ
