Իրավունք 11:27 09/06/2023 Հայաստան

Արխիվը չի ճանաչում որևէ դրական կամ բացասական փաստ. Ազգանուշ Խաչատրյան

Վրջին շրջանում արձանագրվել են դեպքեր, երբ արժեքավոր արխիվային փաստաթղթերը կամ դրանց պատճենները ոչնչացվել են: Նման փաստեր են գրանցվել Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի արխիվի և ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի Հայրենական մեծ պատերազմի կաբինետի լուսանկարների հավաքածուների պահպանման դեպքերով:

Panorama.am-ը արխիվային փաստաթղթերի պահպանման և ոչնչացման ընթացակարգերի վերաբերյալ հարցեր ուղղեց «Հայաստանի ազգային արխիվ» ՊՈԱԿ-ի Գիտահետազոտական աշխատանքների և միջազգային կապերի բաժնի պետ Ազգանուշ Խաչատրյանին:

Panorama.am-Ո՞րն է եղել առաջին արխիվների ստեղծման շարժառիթը։ Օրինակ՝ Վանում, Վանա ժայռերի վրա հայտնաբերած գրերը Մենուայի, Արգիշտի Ա-ի մասին կարո՞ղ են համարվել «արխիվային փաստաթղթեր»։

Ա. Խաչատրյան-Մարդիկ պատմության ընթացքում տարբեր ձևաչափերով փաստագրել և պահպանել են տվյալ ժամանակահատվածում նշանակալի համարվող իրադարձությունները որոնց հիման վրա հետագայում ձևավորվել են արխիվներ: Սեպագիր արձանագրությունները և դրանց հաջորդող մագաղաթների վրա գրվածները մինչ թղթի գյուտը համարվում էին արխիվ:

Panorama.am-Վանում հայտնաբերված գրերից մեկը պատմում է, որ Մենուան, որ ոչ միայն հզոր տիրակալ էր, այլև՝ հմուտ զորավար՝ իր Արծիվ ձիով ցատկել է 22 կանգուն՝ չգերազանցված ռեկորդ։ Եթե նման հաղթանակները դառնում էին արխիվի նյութեր՝ հասկանալի է։ Իսկ ինչո՞ւ էին արխիվացնում ասենք բռնությունների, պարտությունների, գնդակահարությունների, դավաճանությունների և այլնի մասին փաստաթղթերը։ Ո՞րն էր դրա պատճառը՝ հարգանքը՞ պատմության նկատմամբ, թե՞, ասենք, անողները չէին հասկանում, թե ինչ են արել։

Ա. Խաչատրյան-Արխիվը չի ճանաչում որևէ դրական կամ բացասական փաստ: Արխիվն արձանագրված իրողությունների պահպանողն է և նույնիսկ բացասական փաստերը կարող են շատ դեպքերում դրական ազդեցություն ունենալ տարբեր գործընթացներում: Արխիվը չի կարող ստանձնել պատմական իրադարձություններին պիտակ տվողի դերը և նույնիսկ գիտական առումով տրված մեկնաբանությունները և վերլուծությունները պետք է հստակ հղում կատարեն արխիվային այս կամ այն նյութին:

Panorama.am-Այսպես կոչված դեմոկրատիայի առաջ գալու հետ, երբ ինչ-ինչ ընտրություններով են պաշտոններ և իշխանություն գրավվում, արխիվը կարող է դառնալ շատերի համար մերկացնող տհաճ փաստերի աղբյուր: Ո՞րն է երաշխիքը, որ արխիվները չեն լրացվի ժամանակի իշխանությունների կողմից կամ չեն ոչնչացվի։

Ա. Խաչատրյան-Հարցին այպես պատասխանեմ՝ Հայաստանի աղգային  արխիվում պահնպանվող ամենահին փաստաթուղթը  մեզ է հասել 17-րդ դարից: Արխիվը համարվում է խոշոր աղբյուրագիտական հաստատություն: Ավելի հստակ երաշխիք, քան օրենքն է, լինել ուղղակի չի կարող, քանի որ օրենքով է կարգավորվում արխիվային գործը, որը խախտելը կբերի հստակ իրավական հետևանքի և այս դեպքում օրենքից առավել երաշխիք չենք կարող տալ:
 
Panorama.am-Ունե՞ն արդյոք արխիվներն իրենց ալընտրանքային տարբերակները, եթե հանկարծ դրանք նպատակամղված ոչնչացնեն։

Ա. Խաչատրյան-Իհարկե ունենք, նույնիսկ խորհրդային ժամանակահատվածում առավել կարևոր փաստաթղթերը միկրոժապավենացվում էին և այսօր տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս ավելի ժամանակակից միջոցներով բարելավել նյութերի անվտանգությունը: Վրեջին տարիներին Արխիվը հետամուտ է եղել տեխնիկական վերազինմանը, որպեսզի թղթային կրիչներից անցում կատարվի թվային կրիչներով փաստաթղթերի պահպանմանը: Հարկ եմ համարում անդրադառնալ Ազգային արխիվում սերվերային համակարգի ներդրմանը, որը խթանում է անվտանգության բարձրացումը և փաստաթղթերից օգտվելու գործընթացի դյուրացումը: Պետական գերատեսչությունները կարողանում օգտվել արխիվներից սահմանված կարգով:

Panorama.am-Ի՞նչ իրավական դեր ունեն արխիվները, որ դեպքերում են դրանք հայտարարվում «փակ» և արդյոք փակ լինելու պատճառով կարող են չքննվել օրենքի խախտումներ, իսկ այնուհետև դրանք համարել ժամկետանց։

Ա. Խաչատրյան-Հայաստանի ազգային արխիվում գաղտնի նյութեր չեն պահպանվում և բոլոր փաստաթղթերն ապագաղտննիացված են դեռևս խորհրդային շրջաններից, այնպես որ՝ բոլորն իրավունք ունեն օգտվելու արխիվային փաստաթղթերից:

Panorama.am-Ասացիք, որ Ազգային արխիվում միայն ապագաղտնիացված արխիվներ են, իսկ ՀՀ վարչապետի, ՀՀ նախագահի աշխատակազմերի, ԱԱԾ -ի արխիվները ինչպե՞ս և որտե՞ղ են պահվում:

Ա. Խաչատրյան-Ես իավասու եմ խոսել միայն Ազգային արխիվի գործառույթներից և կարող եմ ասել, որ մեր մոտ պահպանվում են Ձեր կողմից հիշատակված կառույցների ապագաղտնիացված արխիվները:

Panorama.am-Արխիվային փաստաթղթերի պատճեններն ունե՞ն պատճենահանման կարգ, որը ցույց կտա, որ պատճենահանումը թույլատրված է եղել, կամ որ դրանք իրոք պատճեններ են։

Ա. Խաչատրյան-Անհրաժեշտության դեպքում փաստաթղթի վրա գրվում է վավերացված պատճեն, և կնքվում է արխիվի կնիքով, ինչը հատատում է արխիվային աղբյուրի հղումը և արխիվային տեղեկանքի իրական լինելը:

Panorama.am-Կարո՞ղ են ոչնչացնել այդ պատճեն:

Ա. Խաչատրյան-Երբ պատճեն տրամադրվումէ տվյալ անձին, վերջինս դրա հետ կարող է ցանկացած բան անել: Ազգային արխիվը բնօրինակի պահպանմամբ է զբաղվում:

Panorama.am-Արխիվի տնօրենից կախվա՞ծ է արխիվի պահպանման որակը, ավելին՝ չոչնչացման կամ ոչնչացման հնարավորությունը։

Ա. Խաչատրյան-Արխիվում գործում է փորձագիտական հանձնաժողով և որևէ փաստաթուղթ ոչնչացվելուց առաջ պետք է հաստատվի փորձագիտական հանձնաժողովի կողմից, իսկ ըստ փաստաթղթի տեսակի պահպանման ժամկետները կարգավորվում են օրենքով:

Panorama.am-Ուշադիր եղա՞ք Ծիծեռնակաբերդում Ցեղասպանության թանգարանի փաստաթղթերի այրման տեղեկատվությանը, ու հերքմանը, թե՝ դրանք անորակ պատճեններ էին։ Ինչ եք մտածում այս խնդրի մասին։ Այն էլ՝ այսպիսի՝ Հայաստան-Արցախի համար բախտադրուժ իրավիճակում։

Ա. Խաչատրյան-Ինչպես նշեցի, արխիվային փաստաթղթերի թե՛ ոչնչացումը, թե՛ պահպանումը կարգավորվում են օրենքով: Եթե ես չեմ սխալվում, տվյալ խնդիրը գտնվում է իրավապահների տիրույթում, ուստի կոռեկտ չեմ համարում տվյալ հարցի վերաբերյալ լրացուցիչ մեկնաբանություն հնչեցնելը:

Զրուցեց՝ Ա. Վարդանյանը:



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

11:13
Պետությունից մինչև ինքնապաշտպանական ջոկատներ. Վահե Հովհաննիսյան
«Մենք գտնվում ենք պետական համապարփակ աննորմալության փուլում, սրանից պետք է դուրս գալ»։
Աղբյուր` Panorama.am
11:06
Հայաստանին է մոտենում է հաջորդ ցիկլոնը
Հարավից հզոր ցիկլոնի ներթափանցմամբ պայմանավորված հանրապետության ամբողջ տարածքում դիտվել են առատ տեղումներ, Շիրակում, Լոռիում, Տավուշի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:58
Առաջարկվում է երկրորդ Հ1 ստեղծել՝ հանրապետական հեռարձակման
«Նախագծով առաջարկվում է հանրային հեռարձակողին հնարավորություն տալ առանց լիցենզիայի և մրցույթի հանրային մուլտիպլեքսում ուեննալ ևս մեկ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:56
Ընդդիմությունն ասում է՝ Տավուշի գյուղերն ուզում է տա, Տավուշում Խրեմլու, Ասկիպարա անունով գյուղեր կա՞ն. Փաշինյանը՝ կիրանցիների հետ հանդիպմանը
«Ես եկել եմ Ոսկեպար և Կիրանց, որովհետև սահմանագծման գործընթացը կարող է որոշակի խնդիրներ առաջացնել մեր որոշ բնակավայրերի համար, բայց մյուս...
Աղբյուր` Panorama.am
10:33
Աշխարհում վնասաբեր փոստային առաքումների քանակը նվազել է, ֆիշինգային գրոհներինը՝ ավելացել. «Կասպերսկի»
Գլոբալ փոստային տրաֆիկում սպամի միջին մասնաբաժինը 2023-ին նախորդ հաշվետու ժամանակաշրջանի համեմատ նվազել է 3,03 տ.կ.-ով և կազմել 45,60%: 2022-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
10:17
Եթե ճիշտ եմ հասկանում, «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունը չի գրանցվել, որպեսզի քվորում չլինի. Ռուբինյան
Այսօր մեկնարկում է Ազգային ժողովի հերթական քառօրյան։ Սակայն քվորում չլինելու պատճառով, նիստը քիչ ուշ մեկնարկեց։ Նախ գրանցվեց 47 պատգամավոր,...
Աղբյուր` Panorama.am
10:11
Միքայել Վարդանյանը Մասիսին նվիրել է 117 մլն դրամ արժողությամբ աղբահավաք մեքենաներ և 230 աղբաման
Մասիս խոշորացված համայնքում աղբահանության խնդիրն ամբողջությամբ կլուծվի: Բարերար Միքայել Վարդանյանը համայնքին նվիրել է աղբատար մեքենա,...
Աղբյուր` Panorama.am
10:08
Մարդը ոնց կարող է նման սարսափելի մտքեր ունենա. Ալեքսանդր Չաուշյանը Կոնսերվատորիան տեղափոխելու մասին
«Ինձ համար շատ բարդ է հասկանալ, թե մարդը ոնց կարող է նման սարսափելի մտքեր ունենա։ Հետաքրքիր է՝ այդ մարդն ինչ է կերել, խմել, կամ միգուցե...
Աղբյուր` Panorama.am
09:50
Դիլիջանի ոլորանները փակ են բեռնատարների համար
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ։ Փակ են Արագածոտնի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
09:49
«Ժողովուրդ». Ալեն Սիմոնյանը պետբյուջեի հաշվին քավորին Փարիզ է տարել
«Ժողովուրդ» օրաթերթը գրում է․ «ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն իր որդու քավորին, որը խոշոր գործարար է ներկայանում, դասավորել է...
Աղբյուր` Panorama.am
09:47
«Ժողովուրդ». Փաշինյանի այցին հնարավոր է հաջորդի Շիրակի մարզպետ Մուշեղ Մուրադյանի պաշտոնանկությունը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթի տեղեկություններով՝ այս շաբաթվա վերջին Նիկոլ Փաշինյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
09:45
«Փաստ». «Փողի խնդիր չունեն», բայց գնում են հարկերը և տուրքերը բարձրացնելու կամ նորերը սահմանելու ճանապարհով
«Փաստ» թերթը գրում է. «Դեռ նախորդ տարվանից փորձագետները պնդում էին, որ Հայաստանի իշխանությունները գնալու են հարկերը և...
Աղբյուր` Panorama.am
09:44
«Հրապարակ». ՀՀ իշխանությունը կփորձի՞ հետայսու աշխատել Արցախի ՀԿ սեկտորի հետ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Արցախի ՀԿ սեկտորի ակտիվիստները մարտի 20-ին հանրահավաք են անելու Օպերայի հրապարակում։...
Աղբյուր` Panorama.am
09:42
«Ժողովուրդ». Ազգային ժողովը պատրաստ է և՛ ԱԺ բացօթյա սրճարանի համար գրեթե նույնքան վճարել, և՛ օրացույցների և օրագրերի համար
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը գրում է. «Ուսումնասիրելով Ազգային ժողովի 2024 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:41
«Փաստ». Փաշինյանը բավական այլայլված է եղել ու նեղված
«Փաստ» թերթը գրում է. «Երեկ Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է Ոսկեպար և, ինչպես տեղեկանում ենք պաշտոնական հաղորդագրությունից,...
Աղբյուր` Panorama.am
09:38
Էդգար Ղազարյան. Իջևանցիներին պետք է փրկել իջևանցիներից
Քաղաքական-հասարակական գործիչ Էդգար Ղազարյանը գրում է. «2022 թվականի օգոստոսին Արցախի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների...
Աղբյուր` Panorama.am
09:32
Թուրքիայի արտգործնախարարը բացառում է 2024թվականին ուկրաինական հակամարտության կարգավորումը
Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը CNN Turk-ին տված հարցազրույցում ասել է, որ այս տարի Ուկրաինայում հակամարտությունը կարգավորելու...
Աղբյուր` Panorama.am
09:32
«Ժողովուրդ». Փաշինյանի այցին հնարավոր է հաջորդի Շիրակի մարզպետ Մուշեղ Մուրադյանի պաշտոնանկությունը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթի տեղեկություններով՝ այս շաբաթվա վերջին Նիկոլ Փաշինյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
09:30
«Հրապարակ». Եվրադիտորդներին տրվող անձեռնմխելիությունից Հայաստանում անգամ երկրի ղեկավարներն ու պատգամավորները չունեն
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ ՔՊ խմբակցությունը մեկուկես ժամանոց նիստ է արել՝ ԱԺ այսօրվա նիստից առաջ քննարկելու...
Աղբյուր` Panorama.am
09:23
Ողբերգական պատահար Սիսիան-Գորիս ավտոճանապարհին
Մարտի 19-ին, ժամը 05:40-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Սիսիանի օդանավակայանի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:21
«Փաստ». Խնդիր է դրվել ձևավորել ուժեղ քաղաքական բևեռ` որպես գործող քաղաքական համակարգին իրական այլընտրանք
«Փաստ» թերթը գրում է. «Մեր ունեցած տեղեկություններով, կիրակի օրը Երևանի «Գոլդեն Թուլիփ» հյուրանոցում փակ,...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
«Ժողովուրդ». Փաշինյանը վրդովվել է ու կտրուկ արձագանքել է, թե ամեն մարդ իր գործով պետք է զբաղվի, այդ հարցերը Պապիկյանի տիրույթում չեն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Երեկ հայտնի դարձավ, որ Տավուշի գյուղերի հանձման մասին թեժ խոսակցությունների ֆոնին Նիկոլ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:15
«Հրապարակ». ՆԳՆ-ն 89 հատ ժամացույցների համար վճարել է 10 մլն 786 հազար դրամ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Ներքին գործերի նախարարությունը 89 հատ թանկարժեք ժամացույց է գնել, որոնցից 45 հատից...
Աղբյուր` Panorama.am
09:14
Մարտի 19-ին դոլարն էժանացել է, ռուբլին և եվրոն՝ արժևորվել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ մարտի 19-ին ժամը 09:05-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում է 399.33 դրամ՝ էժանանալով 0.23 դրամով։ Ըստ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:13
«Փաստ». Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը
«Փաստ» թերթը գրում է. «Կիրակի օրը «Հայաքվե» նախաձեռնության ներկայացուցիչները այցելել են Տավուշի սահմանագիծ,...
Աղբյուր` Panorama.am
09:09
«Ժողովուրդ». «Իմ քայլը» բարեգործական հիմնադրամի դեպքում 277.5 միլիոն դրամից 99.7 միլիոնը աշխատավարձ է
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Մարդկությանը հայտնի բոլոր բարեգործական հիմնադրամների շնորհները ուղղվում են տարբեր կարիքավոր...
Աղբյուր` Panorama.am
09:05
«Հրապարակ». Փաշինյանն ու իր խմբակը իրականում չեն պատրաստվում խզել ՌԴ-ի հետ որևէ միջպետական պայմանագիր
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Չնայած Նիկոլ Փաշինյանն ու իր խմբակն արդեն մի քանի տարի է՝ Ռուսաստանի դեմ քարոզչական արշավ են...
Աղբյուր` Panorama.am
09:03
«Ժողովուրդ». Վարչապետի և ԱԺ նախագահի եղբայրները բիզնեսմեններ են. Փաշինյանը խաբել է
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «2018 թվականի հուլիսի 20-ին տված մամուլի ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակավ խոստացավ....
Աղբյուր` Panorama.am
08:58
Ղամբարյան. Պետք է հիշել ԲԴԽ անդամների անունները, ովքեր կողմ քվեարկեցին Բորիսին կալանավորելու միջնորդությանը
Բորիս Բախշիյանը նշանակվել է Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի առաջին ատյանի ․․․ դատարանի դատավոր։ Այս մասին գրում է իրավաբանական գիտությունների...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Երևանի ծառերի գրեթե կեսը կորցրել կամ կորցնում է իր կենսունակությունը. Բեգոյան
12:15 18/03/2024

Երևանի ծառերի գրեթե կեսը կորցրել կամ կորցնում է իր կենսունակությունը. Բեգոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}