Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայ հասարակության կեցության բնորոշ ձևերից մեկը ամենամանր հարցերում անգամ առճակատումն է։ Իրար հետ, իրար դեմ։ Հիմա հերթական թեման է՝ Նովրուզ, իրանցիներ, հյուրասիրություն ու խտրականություն, անաղուհաց տանտերեր, տուրիստ-փող և այլն։ 

Այս հարցերում շատ հեշտ է նկատելի դառնալ՝ բավական է միջին դիրք բռնել ստեղծված տուրուդմփոցի մեջ։ Փորձեմ ես էլ։

Նախ ասեմ՝ տպավորություն է, որ Հայաստան եկած պարսիկների վարքը էապես տարբերվում է իրանական դիվանագիտությունից, ու ակամա հանգում ես մտքին, թե Իրանում օրենքները շատ խիստ աշխատող են, իսկ մեզ մոտ՝ ոչ։ Այլապես մեր երկիր եկող հյուրերը նախ կուսումնասիրեին երկրի ավանդույթները և կփորձեին տեղավորվել դրանց մեջ՝ երկկողմանի տհաճություններից խուսափելու համար։ 

Չեմ կարծում, թե տարածված լուրերը, որ որոշ խանութներ չեն թողել իրանցի տուրիստներին ներս՝ հնարած է, հնարավոր է, որ դրանց ինչ-որ պատճառ եղել է։ Այլ հարց է, թե արդյո՞ք ընտրված տարբերակը՝ փակել դուռը բոլորի առջև, ճիշտ լուծում է։

Ես թերևս անընդունելի համարեի  վարքը, եթե մենք մշակութային տարբերությունները չընդունեինք, կամ թեկուզ հիշաչար լինեինք հարբած փղերի պահով։ Բայց խելացի տանտերը պիտի իր տանը տիրություն անի, ոչ թե նեղացկոտ երեխայի պես փակվի ու դուրս չգա։ Նույնն է  թե՝ մարդ չընդունի։

Ամբողջ խնդիրն այն է, որ մենք օրինասեր չենք։ Ոչ թե ընդհանրապես, այլ հենց մեր օրենքները չենք սիրում։ Օրենք են խախտում՝ դիմեք իրավապահներին, անկախ նրանից ով խախտեց օրենքը։ Ինչ եք նեղանում, դռները փակում։

Իրավապահներ՝ խտրականություն են ցույց տալիս մեր երկիր եկած հյուրերին՝ վարչական տուգանքի ենթարկեք՝ խանութ է, մարդ է, ով էլ լինի։ Առաջինը նախաձեռնող եղեք, մի թողեք հարցը հասնի սոցցանցեր, դառնա ցանցային եղբայրասպան պատերազմ ու ուռճանա։
«Զահլա» չեն անում երևի։

Մի ուրիշ բան պատմեմ՝ լրագրողներով գնացել էինք Եգիպտոս։  Մեր դեսպանատան աշխատակիցները մեզ չտեսնված լավ ընդունեցին, տիրություն արեցին,  բացատրեցին, թե ինչպես մեզ պահենք, ինչն է կարելի, ինչը՝ ոչ , ինչ հագնենք, ինչ չուտենք, ինչպես սակարկենք, ինչը ընդունված չէ, ինչին թեթև նայենք, շատ չնեղվենք,...։ Ու չնայած Եգիպտոսը այն ժամանակ մի անտանելի խանդով էր լցված Թուրքիայի տուրիստական հաջողությունների դեմ ու անում էր, իր ուժերի ու ֆինանսների սահմաններում, ամեն ինչ մարդկանց համար գրավիչ դառնալու համար՝ ոչ մի անգամ մեզ չասվեց, թե կարող ենք օրինազանց լինել ու դա մենք կարող ենք մարսել։ Ընդհանակառակը՝ արաբ թարգմանիչը շատ ուշադիր հետևում էր, որ անտեղյակ լինելով ինչ-ինչ  սահմաններ չխախտենք, որովհետև ոստիկանությունը կարող էր առանց այլևայլության ձերբակալել։ Զանցանքին կետևեր պատիժը՝ լիներ դա ամրոցի պատին կանգնել, թե լուսանկարելը արգելած տեղ լուսանկարչական ապարատ տանել։  Ոչ թե նկարել, այլ՝ ապարատը ներս տանել։

Թռցնել՝ չվճարել՝ թռնելու մասին չեմ էլ խոսում։ Համ էլ չէինք փորձել դա։  Ուրիշ բան էլ պատմեմ՝ իմանալով, որ մահմեդական աղջիկ-կանանց հետ խոսելը ցանկալի չէ, մեր խմբի տղամարդիկ միայն խմբի կանանց միջոցով էին հարցեր ուղղում նրանց։ Սա հարգանք է։  Ես ընդունում եմ նման տղամարդկությունը։ Ու ակնկալում եմ, որ մեր կանանց էլ վերաբերմունքը այդպիսին պիտի լինի։

Նովրուզ-Երևան «հակամարտությունում» երկու կողմի մեղքն էլ կա։ Մի կողմը իրեն նեղություն չի տալիս հարգել այն տունը , ուր գնում է, մյուս կողմը իրեն մեծի պես չի պահում՝ խռովում է բոլորից։

Ինչ սովորենք մենք պարսիկներից։ Գուցե կապը միանգամից չերևա, բայց ես գտնում եմ, որ պիտի սովորել սեփական երկրին ու երկրում տանտեր լինելը։ Իրանում հայկական հուշարձանները երևի ամենալավն են պահպանվում։ Գիտե՞ք ինչու։ Ոչ նրա համար, որ անսահման գնահատում են հայերիս, այլ՝ որովհետև դրանք իրենց երկրի մշակույթն են համարում։ Պահպանել ու ներկայացնել՝  ահա թե ինչը պիտի սովորել պարսիկներից։

Ինչ պիտի սովորեն մեզնից իրանցինե՞րը։ Մի բան, ինչը դեռ մենք պիտի սովորենք՝ հարգել մեզ։
 

  
Անահիտ Ոսկանյան