Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երկար փնտրելուց հետո, թե որ փաստաբանի հետ խոսեմ  «բերման ենթարկելու» ֆենոմենի հետ կապված, խոսեցի փաստաբան Արսեն Մկրտչյանի հետ։  Քանի որ զրույցը չեմ ձայնագրել, այն ունեցավ ավելի շատ խորհրդատվական, ու շատ տեղերում՝ փոխհամաձայնական բնույթ։ Ասեմ, որ այս պահին պարոն Մկրտչյանը իր ֆեյսբուքյան էջում դրել է նյութ, թե ինչ է ձերբակալությունը...։

Իսկ առայժմ գրեմ իմ՝ քաղաքացու նկատառումները, ով օրենքներ է կարդացել,  ով առնվազն տարակուսած է օրենքի հետ գործ ունեցող մարդկանց օրենքի չիմացությունից և փաստաբանների՝ դրան բավական մեղմ վերաբերմունքից։

Ես հասկանում եմ, որ փաստաբանները պարտավոր չեն իրենց իրավական գնահատականները տալ դեպքերի համար, որոնք  իրենց պաշտպանյալին ուղիղ չեն վերաբերում, սակայն համոզված եմ, որ իրավագիտակցության «ցեցը» պիտի ավելի ակտիվ լիներ, քան քաղաքացիների մոտ է։

Ճիշտն ասած՝ բավական ժամանակ է արդեն փորձում եմ գտնել մասնագետ, ով վերջապես կասի, որ փողոցում, կամ սրճարանին կից հրապարակում,  կամ քաղաքային այգում ուղղակի մարդկանց բռնելը, բռնի տանելը ոստիկանական բաժին ոչ հրավերք է, ոչ էլ բերման ենթարկել։

Ըստ օրենքի՝ բերման ենթարկում են քրեական օրենքի շրջանակում՝ քննիչի, դատավորի, կամ դատախազի թույլտվությամբ։ Այսինքն՝ բերման ենթարկողը պետք է ունենա առնվազն այլ գրավոր թույլտվությունը՝ տվյալ մարդու անունով։ Ավելին՝ օրենքն ասում է, որ նույնիսկ այդ դեպքում բերման ենթարկվողը իրավունք ունի չներկայանալ, եթե ունի հարգելի պատճառ։

Եթե օպերատիվ գործողություն է՝ ապա նույնիսկ այդ դեպքում մարդկանց պիտի ասել ինչու են տանում։ Սակայն տեսանյութերից երևում է, որ ում տանում էին երեկ Ազատության հրապարակից, հանցանք չէին կատարում՝ գողություն չէին անում, հափշտակությամբ չէին զբաղված, արգելված որևէ գործողություն չէր արվում։ Նույնիսկ ցույցի, կամ երթի պահ չէր։

Դա էլ անցանք։  Չգիտես ինչու որոշ իրավաբաններ մատնանշում են, որ բերման է ենթարկվել վարչական օրենքի շրջանակներում, կարծես վարչական պատժի ձևը կարող է լինել ավելի բռնի, քան նախատեսում է քրեականինը։

Ես համոզված եմ, որ օրենքը, եթե դա ասենք աղի հարկ չէ, գրված է մարդկային տրամաբանության մեջ ու մարդու համար՝ հանուն մարդու պաշտպանության։  

... Վարչականով թույլ չտրված ցույցին մասնակցելու համար նախատեսվում է տուգանք։ Եթե տուգանքի համար թևերը ոլորելով տանում են բաժանմունք, ապա ինչու վարորդներին, որ վարչական խախտում են թույլ տվել, նույն կերպ չեն տանում։ Կարծեմ՝ ըստ վարչական օրենքի՝ հստակ գործում է նախատիպը։ Այսինքն՝ եթե նույն «զանցանքի» համար մեկին չեն պատժում, ապա կարելի է պահանջել նույնպիսի վերաբերմունք։ Այսինքն՝ եթե նույն վայրում կա ևս մեկը, ով ոչինչ չի անում, ինչպես և դուք, ու իրեն ոստիկանները չեն ենթարկում բռնման-տարման, ապա  իրավունք ունեք պահանջել նման վերաբերմունք։

Թեպետ՝ ոստիկանական գործելակերպը քաղաքացիների նկատմամբ այս օրերին այնքան է օրենքի շրջանակներից դուրս, որ բացատրել  դրանք օրենքով, կամ քաղաքացիներին խորհուրդներ տալ, թե՝ ինչ անել, ինչ է ասում օրենքը՝ հիմա անիմաստ է։

Հիշենք սևազգեստ կանանց տանելը. Ողջամիտ հարցը քաղաքացիների կողմից հնչել էր՝ ով եք՝ ներկայացեք խնդրեմ,  ինչ օրինախախտում եմ արել, ինչու եք բերման ենթարկում, ... պատասխան չեղավ։

Բոլորովին սխալ կերպով օգտագործելով «բերման ենթարկել» իրավական եզրը, այն դառնում է սովորական՝ սակայն ոչ իր գործառույթի հետ կապված։  Ուրիշ բառ հնարեք։ Ազգային ժողովում նոր օրենք մտցրեք, անց կացրեք՝ սա բերման ենթարկել չի։ Այնուհետև Առողջապահությանը նախարարին հրահանգեք նոր հրաման գրել, որ՝ հանցանք չկատարած անզեն մարդու դեմ կարելի է օգտագործել մարմինն այրող «Ֆակելներ», անչափահասին կարելի է ծեծել, աչքը հանել։ Պրիմ-օրենքներ՝ որ կարելի է ուղղակի մուտք գործել մարդկանց տներ, վախեցնել նրանց...։  Գոնե այդ դեպքում օրենքն ու օրենքի մարդու գործը իրարից չեն տարբերվի։

Իսկ մինչ այդ՝ ես ուղղակի զարմանում եմ, որ քաղաքացիների օրինական պաշտպանական խոսքը այսօր կամ կոնկրետ գործերով փաստաբաններինն է, կամ ընդհանրապես՝ քաղաքացիները։
 
Այնպես որ՝ ինչ անել, եթե ձեզ բերման չեն ենթարկել...  այս պահին Հայաստանի Հանրապետությունում ուղղակի և անուղղակի իմաստով էլ անհայտ է։

Անահիտ Ոսկանյան