Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի նշանակման հարցը, որն առաջին հայացքից կարող էր թվալ ընթացիկ բնույթի վարչական խնդիր, ի ցույց դրեց ու քննարկման թեմա դարձրեց կազմակերպության ներսում առկա խորքային հակասությունները, այն, որ ներկա վիճակով, ներկա տեսլականով այն ի զորու չէ ապահովել կազմակերպության առաջնային խնդիրը, այն է՝ անդամ երկրների հավաքական անվտանգությունը։

Պարզ դարձավ, որ ՀԱՊԿ ինստիտուցիոնալ կարողությունները բավարար չեն դիմակայելու նույնիսկ նման թեթև մարտահրավերներին։ Պատշաճ իրավական կարգավորումների բացակայության և անդամ երկրների միջև առկա մակերեսային հարաբերությունների պատճառով նոր գլխավոր քարտուղարի հարցը վերածվել է կռվախնձորի Հայաստանի և Բելառուսի միջև։ Ընդ որում եթե պարզ է Ղազախստանի դիրքորոշումը, ՀԱՊԿ առանցքային երկրի, Ռուսաստանի վերջնական դիրքորոշումը գոնե լայն հասարակության համար անհասկանալի է մնում։

Տպավորություն կա, որ Մոսկվան երկակի խաղ է վարում և փորձում է հայ-բելառուսական հակասության միջոցով իրեն ձեռնտու ելք ապահովել, այլ կերպ ասած ուրիշի ձեռքերով կրակից շագանակ հանել։ Հստակ չէ, սակայն ում ձեռքերով և որն է այդ շագանակը։ Սակայն հստակ է, որ կրակը թեժանում է և կան նաև երրորդ կողմի ձեռքեր, ի դեմս Ադրբեջանի, ով նույնպես ցանկանում է մասնաբաժին ունենալ այս ամենում։

Իսկ կրակն առանձնահատուկ թեժացավ, երբ նոյեմբերի 17-ին Բելառուսի ԱԳՆ-ն, ի պատասխան Հայաստանի վարչապետի այն հայտարարությանը, որ պարզաբանումներ է պահանջելու Բելառուսի և Ղազախստանի նախագահներից ՀԱՊԿ փակ նիստի արդյունքները հրապարակելու համար, հայտարարեց, որ Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարը «իրեն դրել է միջազգային դատավորի տեղ՝ պատժելու և ներելու լիազորություններով»։ Շարունակությունն ավելի անտակտ էր, երբ նշվում է, որ «Հավանաբար պարոն Փաշինյանը դեռևս չի հասկացել, որ այսպես կոչված փողոցային ժողովրդավարության կանոնները կիրառելի չեն մեծ քաղաքականության մեջ։ Ափսոս։ Հուսանք, որ ժամանակի հետ դա կանցնի»։

Դաշնակից երկրների մեջ հնարավոր են տարաձայնություններ և շահերի անհամապատասխանություն, ինչը պետք է լուծել դաշնակցային ոգով, երկխոսության ու փոխադարձ հարգանքի միջոցով։ Բելառուսի այս պատասխանը ցույց տվեց ոչ միայն այն, որ Հայաստանի և Բելառուսի  դաշնակցությունը թղթի վրա է, ինչն արդեն իսկ պարզ էր, (Ադրբեջանին Լապշինի արտահանձնում, Պոլոնեզ հրիթառային համակարգերի վաճառք), այլ նաև, որ այս երկրները կամ ղեկավարությունը գտնվում են արժեքային տարբեր համակարգերում։

Ակնարկելով Նիկոլ Փաշինյանի անցած քաղաքական ուղին՝ բելառուսական կողմը համոզմունք է հայտնում, որ ժողովրդավարական արժեքները, այն էլ փողոցային տեսակի, դեր չունեն միջազգային հարաբերություններում։ Նախ նշել է պետք, որ ժողովրդավարությունը սկսվում է հենց փողոցներում՝ դիկտատորների պալատներից դուրս, որտեղ և ձևավորվում է ժողովրդի կամքն ու ընդհանրական շահերը։ Երևույթ, որը խորթ է Բելառուսի նախագահին և միաժամանակ սպառնալիք նրա իշխանության համար։
Իսկ ի՞նչ կանոններով է նախընտրում խաղալ «Բատկան» մեծ քաղաքականության մեջ։ Ի՞նչ նորմերի մեջ է տեղավորվում տարրական դիվանագիտական էթիկետի խախտմամբ փակ նիստերի արդյունքները երրորդ պետության հետ հրապարակային քննարկումը։ Ցանկություն չկա անդրադառնալու Լուկաշենկոյի ձախողումներին թե արտաքին քաղաքականության մեջ, որը Եվրոպայի կենտրոնում գտնվող երկրին բերել է մեկուսացման, թե ներքին քաղաքականության մեջ, որտեղ մարդու իրավունքների համընդհանուր ոտնահարումն ու ազատությունների ճնշումը բերել է նրան «Եվրոպայում վերջին դիտկատորի» կոչումը։

Փաստն այն է, որ Բելառուսը երկար ժամանակ է, ինչ իր դաշնակից Հայաստանի շահը անտեսում կամ ոչ պատճաշ կերպով է հաշվի առնում։ Հայաստանի նախկին իշխանությունները ևս տարբեր առիթներով դժգոհել են այս հանգամանքից։ Իսկ ահա գործող կառավարության ղեկավարը, որը պետության ղեկին է եկել ուղիղ կամ բելառուսական ընկալմամբ «փողոցային» ժողովրդավարության արդյունքում, ավելի վստահ ու բարձաձայն է հայտնում տարիներով կուտակված այդ դժգոհությունը։
Այսօր Մինսկում է Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը։ Սպասվում է առևտրատնտեսական և ներդրումային ոլորտում կողմերի համագործակցության վերաբերյալ պայմանավորվածությունների քննարկում։

Հավանական է, որ կխոսեն նաև ՀԱՊԿ-ի ու Հայաստանի, ԼՂ հակամարտության մասին՝ թերևս Հայաստանի համար ոչ բարենպաստ լույսի ներքո, ինչու չէ նաև «ժողովրդավարության չարիքների» մասին։
Այս սցենարի դեպքում հնարավոր է, որ շագանակներն այրվեն թեժ կրակի մեջ, և օգուտով դուրս գան այլ դերակատարաներ։ Ուստի թե՛ հայկական, թե՛ ռուսական կողմը պետք է քայլեր ձեռնարկեն կրակ պահելու գործառույթը վերցնել «միջազգային դատախազներին չսիրող» և «քաղաքականության սեփական կանոններն» ունեցող դերակատարների ձեռքից, այն է՝ չթողնեն ՀԱՊԿ ապագան որոշվի ադրբեջանաբելառուսական համագործակցության դինամիկայով։

ՀԱՊԿ-ը Հայաստանին դեռևս պետք է՝ առանց Ադրբեջանի և ինչու ոչ՝ ընդդեմ Ադրբեջանի։