Ձեր վստահելի աղբյուրը

Աղբի մասին, ինչքան էլ քաղաքացիներին մեղադրեն անխնա «արտադրելու» կամ անխնամ թափելու մեջ, հենց նրանք էլ մտահոգ են։

Բարդույթ է, թե հոգածություն, բայց հողի հարցը հայի համար հայրենիքի հարցի հետ է կապված։ Հող տվեցին-չտվեցին, հողը պարապ է, թե հնարավոր է վարել-ցանել-արմատ գցել։

Մինչ Երևանի մեգապոլիս դառնալը հող-բերք-բարիքը հարգի էր ու դասագրքերի, օրացույցների, ֆիլմերի ու գովազդների թեմա։ Նույնիսկ Երևանի շուկաները այնպես էին կառուցված, որ զգացվում էր՝ հարգում են հողի աշխատողին, ի ցույց են դնում նրա գործը։

Հիմա շատ բան է փոխվել։ Երևանը դարձել է երկրի լուքը, պռիստիժը ու այլ նման բառերը։ Հողը երևանցու համար դարձել է հեռավոր մի բան, իսկ ֆեյսբուքը այն դարձրել է հիմնականում  այդ հեռավոր տեղերը տուրիստներ տանելու կանչ, կամ էլ վախ, որ հողը աղբով է ծածկվում։ Ու  հա՝ կոկորդիլոսներով։

Երևանը ինքը դառնում է հիշողությունների մաքրման փաստ՝ քանդվում են հին շենքերը, իսկ նորերը ավելի շատ նման են հներին կապկող մուտանտների։ Կամ՝ եվրոպական լուքի։

Աղբը շատանում է՝ մտքերում, անավարտ կամ անորակ գործերում,  իրապես։

Ու եթե աղբամանները փորփրող մարդկանց ներկայությունը սկսել է չզարմացնել, ապա արդեն զարմացնում է նրանց հագուստը։ Ինչպիսի մարդ ասես կարող եք տեսնել աղբամանների մոտ՝ նույնիսկ մաքուր ու կոկիկ հագնված։

Աղբամանները ու աղբավայրերը դառնում են երկրիս երեսը։ Բառացիորեն էլ։ Հուշերից, բարքերից, հուշարձաններից, հացից, պլաստիկից սկսած ու վերջացրած հայտնվում են աղբի սահմանից անդին։

Ու հատուկենտ մարդիկ հանկարծ կանգնում են այդ հոսքի դեմ ու ստիպում դադար առնել։   

Մի քանդեք։
Մտածեք։
Մի աղտոտեք։
Մի նետեք։
Տեսակավորեք։

Աղբը տեսակավորելու մասին վերջապես սկսել են խոսել նաև քաղաքային իշխանությունները։ Այսինքն՝ դրա անհրաժեշտության ու հնարավոր իրագործման։

Աղբի կառավարման խիստ անհրաժեշտության մասին հոդվածների ծայրը ձգվում է 2009 թվական։ Այդ տարվա օգոստոսին պիտի լիներ մրցույթ ու հաղթող ընկերությունը զբաղվեր աղբահանությամբ, աղբի տեսակավորմամբ ու վերամշակմամբ։

 Ու դրանից էլ մի քանի տարի առաջ մերժվել էր   ճապոնական «Շիմիզու» կազմակերպության՝ Նուբարաշենի աղբավայրի վերամշակման հայտը։  Մերժվել էր ու սկսել «ավելի լավ ծրագրեր փնտրել», թեպետ ճապոնական ընկերության առաջարկությամբ աղբավայրից աղբի փտման հետևանքով առաջացած մեթան գազից արտադրվելու էր էլեկտրաէներգիա: ։

Հավանաբար, երկար փնտրելու ճանապարհին կորցրել էին փնտրտուքի թեման...

Ու մինչ իշխանությունները կրկին նոր են հայտնագործում աղբի տեսակավորման ու վերամշակման թեման, կան ընկերություններ, որ սկսել են կամավոր ու լուրջ զբաղվել աղբի տեսակավորմամբ ու վերամշակմամբ։

Ոչ միայն սկսել են, այլև՝ վաղուց կային։

Տաքերը մոտենում են ու աղբավայրերի քայքայման, գոլորշացման ու ակտիվ դիֆուզիայի խնդիրը էլի անտանելի կդառնա։ Ու կշատանա նաև դրա մասին խոսքը, որի մի մասը էլի աղբաման նետելու են ենթակա։

Այսօր նայում էի աղբամաններ քուջուջող մարդկանց։ Առավոտյան ժամերին նրանք ավելի շատ են լինում։ Երբ հին աղբը տարած են լինում, նորը արդեն կա, բայց դեռ չի հոտել։ Առանց իրեն ուսումնասիրողների վրա ուշք դարձնելու, մի տղամարդ իր առանձին արկղերի մեջ էր դասավորում հացը, պլաստիկե շշերը, ու էլ չգիտեմ ինչեր։ Փալասները հետ էր նետում աղբաման։

Ու որերորդ անգամ մտածեցի, որ քաղաքապետարանը այս մարդկանց պիտի վարձատրի։ Որպես աղբ տեսակավորող  ու թեկուզ՝ ակամա աշխատողների։

(լուսանկարը՝ արխիվից)