Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երկուշաբթի օրը թուրքական «Ակշամ» թերթը հրապարակել է հոդված հայտարարություն, ըստ որի՝ Թուրքիան նախատեսում է անցնել «Հինգ պետություն, մեկ ազգ» քաղաքականությանը, փոխանցում է Լուրերի դաշնային գործակալությունը (riafan.ru):

Նշենք, որ նշված հինգ պետություններն են Թուրքիան, Ադրբեջանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը և Ուզբեկստանը։ Բայց և այնպես, Թուրքիայի նախագահ Թեյիփ Էրդողանը մեծ նպատակ ունի որպես վեցերորդ պետություն ներգրավվել Թուրքմենստանը, բայց Աշխաբադը դեռ քայլ չի կատարել Թուրքական խորհրդին միանալու համար։

Այս թեմային ուշագրավ անդրադարձ է կատարել «Ստամբուլյան գայլ» թելեգրամյան ալիքը։

Վախ թուրքական ուժից

Երկար ժամանակ է, ինչ խոսվում է, որ Թուրքիան նպատակ ունի «մեծ Թուրանի» ծրագիրն իրագործելու։

Մինչ վերջերս Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը շատ ժամանակ և ուշադրություն չէր հատկացնում թուրքական միասնության խնդրին: Նրան ավելի շատ հուզում էր իսլամական աշխարհի հետ համերաշխության թեման: Նա այնքան տարված էր դրանով, որ նրա ներկայիս դաշնակից, «Ազգայնական շարժում» կուսակցության նախագահ Դևլեթ Բահչելին 2015-ին Թուրքիայի առաջնորդին անվանել էր «թուրքերի ամենամեծ ողջ թշնամին»:

Սակայն այժմ, երբ Էրդողանը լեզու է գտել Բահչելիի հետ և նրա հետ իշխող կոալիցիա կազմել, ազգայնականներն ու Թուրքիայի նախագահի կուսակիցներն այլևս տարակարծիք չեն: Ավելին, նա սատարում է Թուրքիայի «Գորշ գայլերի» իդեալներին, որոնք երազում են «թուրքերի միասնության» ու «մեծ Թուրանի» մասին:

300 միլիոնանոց թուրքական աշխարհ

Անցյալ տարի Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքվում թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհրդի (Թուրքական խորհրդի) VII-րդ գագաթնաժողովի ժամանակ Էրդողանն առաջին անգամ հնչեցրեց «Վեց պետություն՝  մեկ ազգ» կարգախոսը:

«Չնայած մենք երկու առանձին պետություններ ենք, մենք մեկ ազգի որդիներ ենք, ուստի ամեն քայլափոխի ասում ենք՝ մենք երկու պետություն ենք, բայց մեկ ազգ: Այժմ, անցկացնելով Թուրքական խորհուրդը, մենք ընդլայնում ենք մեր մտահորիզոնը և ասում՝ մենք վեց պետություն ենք, բայց մեկ ազգ», - ասել էր նա:

Թուրքիայի նախագահը բացատրել էր, որ, ինչպես և Ադրբեջանը, Թուրքիան իրենից չի տարանջատում Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Թուրքմենստանը և Ուզբեկստանը:

«Թուրքիստանը մեր նախնիների տունն է, մեր հիմնական օջախը: Մենք բոլորս 300 միլիոնանոց շատ մեծ ընտանիք ենք, որը խոսում է նույն լեզվով, նույն կրոնի հետևորդ է, ունի նույն պատմությունը, մշակույթը, նույն քաղաքակրթությունը: Գիտեմ, որ մեր ղազախ, ղրղզ, ուզբեկ, տաջիկ և թուրքմեն թուրք եղբայրները նայում են Թուրքիային այնպես, ինչպես մենք՝ նրանք մեր երկիրն իրենց տունն են համարում», - ընդգծել էր Էրդողանը:

Թյուրքալեզու պետությունների համագործակցության խորհուրդը ներառում է Ադրբեջանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Թուրքիան և Ուզբեկստանը: Հունգարիան և Թուրքմենստանը նշվում են որպես դիտորդներ և հնարավոր անդամներ: Էրդողանը, մասնավորապես, շահագրգռված է վերջինիս միանալու հարցում, ինչի մասին նա բազմիցս խոսել է: 2019-ին Բաքվում կայացած նույն հանդիպմանը Թուրքիայի նախագահը նշել է, որ Թուրքական խորհուրդը կամրապնդի իր դիրքերը Թուրքմենստանի լիիրավ անդամակցության շնորհիվ:

«Միայն այս ճանապարհով մենք կկարողանանք գիտակցել այն հսկայական ներուժը, որն ունի թուրքական աշխարհը՝  իր 300 միլիոն բնակչությամբ», - ասել էր Էրդողանը:

Բայց Աշխաբադը դեռ քայլ չի կատարել կազմակերպությանն անդամակցելու ուղղությամբ:

Մեկ սփյուռք բոլորի համար

Թուրք ձեռնարկատերերը շատ ակտիվ են դրսում: Ուստի Անկարան լուրջ է վերաբերվում տարբեր երկրներում սփյուռքի հնարավորություններին: Եվ եթե հաշվի առնենք Էրդողանի փառասիրությունը, ապա այս ամենն արդիական է դարձել ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև քաղաքական նպատակներով: Ըստ նրա, շուրջ 10 միլիոն թուրքական արմատներ ունեցող քաղաքացիներ ապրում են այլ երկրներում:

«Այլ կերպ ասած, մենք ունենք մի քանի սփյուռք, և ինչպես ասաց իմ սիրելի ընկեր Իլհամ Ալիևը, «մեկ ազգը չպետք է ունենա երկու սփյուռք»», - ասել է Թուրքիայի նախագահը՝  դրանով նշելով, որ Անկարան կօգտագործի այլ թուրքախոս ժողովուրդների հնարավորությունները՝  արտերկրում իր նպատակներին հասնելու համար:

Միևնույն ժամանակ, Էրդողանը չի սահմանափակում «թուրքական սփյուռք» հասկացությունը և չի մոռանում այլ ժողովուրդների մասին, որոնց աջակցությունը կցանկանար օգտագործել ի շահ «թուրքական աշխարհի»:

«Մենք մեր բոլոր եղբայրներին՝ ղազախներին, ուզբեկներին, թուրքմեններին, ադրբեջանցիներին, ղրղզներին, թաթարներին, չերքեզներին, մեսխեթցի թուրքերին և չեչեններին, գնահատում ենք որպես թուրքական սփյուռքի բնական ներկայացուցիչներ», - ասել է նա։

Հնարավո՞ր է արդյոք ռազմական բլոկի ստեղծում

Արդյո՞ք Թուրքիան կկարողանա թուրքական պետությունների ռազմական բլոկ ստեղծել: Այս հարցին պատասխանում է հենց ռուս ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Միխայլովսկին «Մոսկովսկի Կոմսոմոլեց»-ի համար հոդվածում, որին ակտիվորեն անդրադարձան թուրքական լրատվամիջոցները, բայց անտեսեցին դրա ամենակարևոր հատվածը. «Երազներում ամեն ինչ վարդագույն է: Իրականում, թուրքական երկրների և ժողովուրդների միջև շատ հակասություններ կան:

Օրինակ՝ Ուզբեկստանի և Ղրղզստանի լարված հարաբերությունները: Իսկ թուրքական երկրներից յուրաքանչյուրում կան քաղաքական կուսակցություններ, միտումներ. Ամեն ինչ հեռու է այդքան միատարր լինելուց: Ավելին, կառավարություններն իրենք պատրաստ են ռազմական օգնություն ստանալ Թուրքիայից, բայց նրանք իրականում չեն ցանկանում դառնալ մեր ժամանակների ենիչերներ: Նրանց համար ձեռնտու չէ վիճել Չինաստանի, Ռուսաստանի հետ: Այս գործընկերությունն ապահովում է ֆինանսական օգուտներ և ավելին:

Իսկ ի՞նչ է տալիս Թուրքիան: Մերկ գաղափար ու պարզ չէ, թե ինչի համար և ում հետ կռվելու առաջարկ: Բայց հաստատ կռվելու առաջարկ: Ո՞ւմ է դա պետք: Կարծում եմ, որ նրանք կարող են հաջողության հասնել Հարավարևելյան Ասիայի պետությունների ասոցիացիայի մակարդակի դաշինքում: Տնտեսական բլոկ: Բայց հաստատ ոչ ՆԱՏՕ-ի թուրքական տարբերակը»: