Քաղաքական 12:21 24/06/2023 Հայաստան

«Տուղ» պետական արգելոց ստեղծելու Ալիևի հրամանը ազդարարում է հայկական մշակութային ժառանգության այլափոխումների և ավերումների նոր շրջանը. monumentwatch.org

Արցախի մշակութային ժառանգության մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը գրում է.

«2023 թվականի հունիսի 16-ին Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահ Իլհամ Ալիևի  պաշտոնական կայքում տեղադրվել է վերջինիս հրամանը՝  Տող գյուղի պատմական տարածքը հայտարարել «Տուղ» պետական ​​պատմա-ճարտարապետական ​​և բնական արգելոց՝ հիմք ընդունելով Ադրբեջանի Սահմանադրության 109-րդ հոդվածի 32-րդ կետը:

Որպես արգելոց ստեղծելու «հիմք» նշվում է, որ «Տուղը պատմական այն բնակավայրերից մեկն է, որ ցուցադրում է ադրբեջանական ժողովրդի պատմական անցյալը: Այստեղ գտնվող հուշարձանները վերաբերում են Կովկասյան Աղվանքի հնագույն ժառանգությանը: Այստեղի բնակելի համալիրները, դրանց զարդարանքները, ինչպես նաև տաճարները, աղբյուրները, գերեզմանաքարերը բնորոշ են Ղարաբաղի շրջանի ճարտարապետական ոճին: Բնակավայրն ունի հարուստ բնական ներուժ և էկոլոգիական ռեսուրսներ: Բնակավայրի՝ Շուշի տանող ճանապարհին մոտ գտնվելը մեծացնում է նրա զբոսաշրջային ուղիով զարգացման հնարավորությունները»:

Հրամանում նշվում է, որ արգելոցը ձևավորելու համար տրվում է երկու ամիս ժամկետ տեխնիկական հարցերի, կառավարման համակարգի և արգելոցի սահմանների ճշգրտման համար:

2020 թվականին 44-օրյա պատերազմի հետևանքով Ադրբեջանն օկուպացրեց Արցախի Հանրապետության Հադրութի շրջանն ամբողջությամբ: Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնվեցին Հադրութի շրջանի պատմական բնակավայրերն իրենց հարյուրավոր բազմաբնույթ հուշարձաններով՝ ամրոցներ և բերդեր, եկեղեցիներ, վանքեր, մատուռներ, ժողովրդական սրբատեղիներ, ապարանքներ, պատմական գյուղատեղիներ, հնավայրեր: Հադրութի շրջանն իր հնամենի բնակավայրերով և հուշարձաններով հայ ինքնության կարևորագույն օջախներից է, իսկ Տողը՝ Դիզակի իշխանության և մելիքության կենտրոնն ու Արցախի պատմական, քաղաքական, մշակութային, օջախներից մեկը: Շրջանի բռնագրավումից հետո պաշտոնական Ադրբեջանն առաջին հերթին սկսեց յուրացնել հենց Հադրութի շրջանը: Կազմակերպվեցին այսպես կոչված ուդիական համայնքի ներկայացուցիչների այցերը Տող, ապա նաև Հադրութ, Ծակուռի, ուր շրջանի և ամբողջ Արցախի հայկական ժառանգությունը հայտարարվում էր աղվանա-ուդիական, իսկ Տողը՝ հնագույն աղվանա-ուդիական, ադրբեջանական բնակավայր:

Պատմական Հադրութի շրջանի յուրացման գործում իր ակտիվ դերն ունի Ադրբեջանի նախագահը, ով Արցախի օկուպացված շրջաններ այցելելիս, այդ թվում և իր ընտանիքի անդամների հետ, բավական մեծ տեղ է հատկացրել Տող, Հադրութ բնակավայրերին: Այսպիսի այցերից մեկի ժամանակ Իլհամ Ալիեվն իր կնոջ և ընտանիքի անդամների հետ եղավ նաև օկուպացված Ծակուռի գյուղում, որի եկեղեցում էլ հյատարարեց, թե բոլոր այդ հուշարձանները հայկական չեն, այլ աղվանական, որ կեղծ են նրանց վրայի հայերեն արձանագրությունները, խաչերը, և որ ադրբեջանական կողմը այդ հուշարձանները բերելու է սկզբնական, պատմական տեսքի: Նույն Տող գյուղի տարածքում գտնվող եկեղեցիների, մատուռների, մելիքական ապարանքների, աղբյուրների, տների վրա կան տարբեր դարերում արված բազմաթիվ հայերեն արձանագրություններ, և նախագահի նման հայտարարությունները կանխորոշում են դրանց ճակատագիրը: Պարզ է, որ  արգելոցի ստեղծման  նպատակը այդ տարածքում պատմական հայկական անցյալի վերացումն է ու մշակութային ժառանգության այլափոխումը:

Պատահական չէ նաև, որ Արցախի օկուպացված տարածքներում Իլհամ Ալիևի կողմից առաջին մզկիթներից մեկի հիմնարկեքը կատարվեց Տողից ոչ հեռու գտնվող Հադրութ քաղաքում (մանրամասն տես՝ Նոր մզկիթների հիմնարկեք՝ Արցախի օկուպացված հայկական բնակավայրերում - Monument Watch): Նույն Հադրութ քաղաքում ադրբեջանական կողմը ավերել է քաղաքի պատմական կենտրոնն այն «պատճառաբանությամբ», թե այն պետք է վերականգնվի այլ մշակութային ինքնության համար:

Տող մելիքանիստ գյուղը Արցախի հարավային թևի քաղաքական, հոգևոր կենտրոններից էր։  Այդ մասին են վկայում գյուղի և նրա շրջակայքի բազմաթիվ հուշարձաններն իրեց բազմաթիվ և բազմապիսի  հայերեն արձանագրություններով: Տողի կենտրոնում է գտնվում մելիքանիստ ապարանքը, որը կառուցել է Դիզակի մելիքության հիմնադիր Մելիք-Եգանը: Մելիքն իր ապարանքի մուտքի վրա թողել է ընդարձակ մի արձանագրություն, որում ի մասնավորի ասում է, որ երբ օսմանցիները գրավում են Դիզակը` «Ես թողեց/ի ոչ Հայեասդա/նաս/ եսիր գալու»` Ես չթողեցի որ իմ Հայաստանից գերի ընկնեն:

Հուշարձանի տարածքը 2009-2011 թվականներին ենթարկվել է հնագիտական հետազոտության, որի արդյունքում վավերացվել են կիսաքանդ և ամբողջական տարբեր կառույցներ` այդ թվում գլխատան տեսքով մեծ դահլիճը, ձիանոցը, տնտեսական նշանակության որոշ կառույցներ, ինչպես նաև արժեքավոր հնագիտական նյութեր: Պատերազմից առաջ հուշարձանի շենքերի մի մասը վերականգնվել կամ ամրակայվել են: Թանգարանի վերածված ընդունարանն ամբողջությամբ վերականգնված էր: Պատերազմի ընթացքում, բնակչության կողմից գյուղը լքելուց հետո թանգարանում են մնացել բոլոր ցուցանմուշները: Դատելով տարածված տեսանյութերից՝ հուշարձանի արտաքին տեսքը 44-օրյա պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո չի խաթարվել:

Մեր արձագանքը

Հայկական ժառանգությունը հռչակելով աղվանական կամ ուդիական և այն յուրացնելով՝ ադրբեջանական կողմը  միանշանակ մշակութային ցեղասպանություն է իրականացնում։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Համաշխարհային մշակութային և բնական ժառանգության» կոնվենցիայից, 1994 թ․ Ճապոնիայում ընդունված իսկության վերաբերյալ Նարայի փաստաթղթից ելնելով՝ Հայկական մշակութային ժառանգությունն այդպիսով կորցնում է իր հիմնական արժեքը, զրկվում իսկության և ամբողջականության հատկանիշներից։

Բացի այդ, ըստ «Զինված բախումների ժամանակ մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին» 1954 թվականի կոնվենցիայի 4-րդ հոդվածի և  1999 թվականի երկրորդ արձանագրության 9-րդ հոդվածի՝ արգելվում է  մշակութային արժեքի ցանկացած վերափոխումը, ինչպես նաև դրա օգտագործման ձևի փոփոխությունը, նպատակ ունենալով թաքցնել կամ ոչնչացնել մշակութային, պատմական կամ գիտական վկայությունները:

Թիրախավորելով արցախահայության քրիստոնեական ժառանգության խորհրդանիշները, խաթարելով քրիստոնեական ծիսակարգի իրական ավանդույթը Ադրբեջանը խախտում է նաև 2001 թ. «Մշակութային բազմազանության պաշտպանության մասին» և 2005 թ. «Մշակութային ինքնարտահայտման ձևերի բազմազանության պաշտպանության և խրախուսման մասին» կոնվենցիաների դրույթները, որոնց անդամ է։  Այսպիսի քաղաքականությունը խտրական վերաբերմունք է, որը խախտում է նաև «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրով» ամրագրված մտքի, խղճի, դավանանքի ազատությունը և այդ ազատության հետևանքով ստեղծված ժառանգությունը իր ուզած ձևով արժևորելու իրավունքը։  Բացի այդ` 2005 թ․ հոկտեմբերի 13-ին Ֆարոյում (Պորտուգալիա) ԵԽ նախարարների կոմիտեի կողմից ընդունված «Մշակութային ժառանգության նշանակությունը հասարակության համար» կոնվենցիան ևս շեշտում է, որ մշակութային ժառանգությունը պետք է պահպանվի իր բնականության և իսկության սկզբունքներով։

«Տուղ» պատմաճարտարապետական և բնության պետական արգելոց ստեղծելու Իլհամ Ալիևի   հրամանը  ազդարարում է հայկական մշակութային ժառանգության  այլափոխումների և ավերումների հայտարարություններին հաջորդող և դրանք իրականացնող նոր շրջան»։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

22:49
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման մայիսի 19-ին հանդիպումները
Հրապարակվել է «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման մայիսի 19-ին կայանալիք հանդիպումների ժամանակացույցը։ Ժամը 11։00-ին՝ Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:40
Կիրանցի Լենա տատիկը դարձավ 97 տարեկան
Այսօր Կիրանցի գյուղի բնակիչ Լենա Ղարդաշյանը նշում է իր 97-ամյակը։ Հիշեցնենք, որ Լենա տատիկը կիրանցիների հետ օրեր շարունակ փակել էր...
Աղբյուր` Panorama.am
22:30
Սրբազանն այս Շարժումը մինչև վերջ տանելու է, ու մենք միասին հաղթելու ենք. Մախսուդյան
«Հավատացած եղեք, այս շարժումը Սրբազան Հայրը մինչև վերջ տանելու է, ու մենք հաղթելու ենք»,-Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում «Տավուշը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:18
Մեկնարկել է «Իմնեմնիմի» փոդքասթի 101-րդ թողարկումը
Այսօրվա հերթապահներն են հասարակական-քաղաքական գործիչ Էդգար Ղազարյանը, հասարակական գործիչ Լուսինե Հարոյանը։
Աղբյուր` Panorama.am
22:12
Տավուշի մարզպետը Կիրանցի բնակչին սպառնացել է՝ եթե դուրս չգա իր տնից, նրան «զորքն է հանելու»
Տավուշի մարզպետ ՔՊ-ական Հայկ Ղալումյանը Կիրանցի բնակչին, ում տունը ուզում են հանձնել Ադրբեջանին, սպառնացել է, որ եթե դուրս չգա, նրան...
Աղբյուր` Panorama.am
22:00
Բագրատ Սրբազանն իր զորակցությունը հայտնեց Բաքվի բանտերում գտնվող Արցախի ղեկավարությանը, Հայաստանի քաղբանտարկյալներին
Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հավաքին ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանն իր...
Աղբյուր` Panorama.am
21:39
«Ձեր սիրելի Ալիևը, մեքենայի մեջ միացրած «Նոլդու Փաշինյան» երգը, Արցախով պտտվում է». Բագրատ Սրբազանը՝ իշխանությանը
«Ծանր համբերությամբ, գոտիները ձգելով պետք է առաջ գնանք, հենց այդ համբերությունն է վախեցնողն այս մարդկանց, սարսափի տեղիք տվողը»,-...
Աղբյուր` Panorama.am
21:24
1 րոպեից էլ քիչ ժամանակ պահանջվեց Կիրանցի դպրոցից քայլելով Ադրբեջան հասնելու համար
Կիրանցի Գոհար Վարդանյանը տեսանյութ է հրապարակել ու գրել. «1 րոպեից էլ քիչ ժամանակ պահանջվեց Կիրանցի դպրոցից քայլելով Ադրբեջան հասնելու...
Աղբյուր` Panorama.am
21:21
Ազգային մշակույթի գործիչներն այսօր հավաքվել էին մեկ տեղում. Մրո
«Ասում են՝ մշակույթի գործիչներն անտարբեր են։ Այդպես չէ։ Որակյալ, իսկական, ազգային մշակույթի գործիչներն այսօր հավաքվել էին մեկ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:59
Շարժումն աննախադեպ թափ է հավաքում. Սուրեն Պետրոսյան
«Սա պատմական գործընթաց է, նույնիսկ քաղաքակրթական, որտեղ ամբողջովին նոր մշակույթ է ձևավորվում՝ կենսունակության, առողջ լինելու՝ մտքով,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Պատրաստվում են մոտ օրերս առաջնագիծը նվիրաբերել թշնամուն. Դանիելյան
«Մեր բոլոր մտավախությունները, մտահոգություններն այս իշխանություններն իրականացնում են Ադրբեջանի հետ ձեռք ձեռքի տված, անշեղորեն, րոպե առ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:22
Աշխաբադում բացվել է Սայաթ-Նովայի արձանը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանը Թուրքմենստանի մայրաքաղաք Աշխաբադում մասնակցում է բանաստեղծ Մախթումկուլի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:18
Բագրատ Սրբազանն ԱԱԾ-ից թույլտվություն խնդրեց այցելել «Զվարթնոց»-ում հացադուլի մեջ գտնվող Լեո Նիկոլյանին
Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում  «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հավաքի ժամանակ ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս...
Աղբյուր` Panorama.am
20:07
Մի շարք ոստիկաններ անչափահաս երեխաների հետ կապված սպառնալիքներ են հնչեցրել, ծնողներին են սպառնացել՝ զրկել ծնողական իրավունքներից. Փաստաբան
«Ոստիկանական բաժիններում մթնոլորտը տարբեվում է այն իրականությունից, որ տեսնում ենք կարմիրբերետավորների գործողությունների դեպքում։ Շատ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:46
Վահագն Չախալյանին կալանավորելու միջնորդություն է ներկայացվել
«Կամք» նախձեռնության ղեկավար Վահագն Չախալյանի նկատմամբ կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու միջնորդություն է ներկայացվել դատարան:...
Աղբյուր` Panorama.am
19:30
ՈւՂԻՂ. Օրվա ամփոփում՝ Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում Բագրատ Սրբազանի գլխավորությամբ
Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում մեկնարկել է «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման հավաքը՝ ամփոփելով այս օրը։  Հավաքը մեկնարկեց...
Աղբյուր` Panorama.am
19:24
Չգիտեմ՝ վաղը կարող է Երևանից է մի բան պոկվելու. Աննա Մայիլյան
«Ես չեմ կարող հանգիստ լիներ, երբ Տավուշի մարզից կտոր է պոկովում»,-  ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:10
Որտե՞ղ է հայ գյուղացու, հայ քաղաքացու, սահմանի անվտանգության երաշխավորը. գեղանկարիչ Հրազդան Թոքմաջյան
«Վստահ չեմ, որ իրենք ինքնակամ հրաժարական կտան, բայց կախված է իրավիճակի փոփոխությունից»,- ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:56
Այս շարժումը բզկտված բջիջները իրար է տալիս, ժողովուրդը սուբյեկտ է դառնում. Վիոլետ Գրիգորյան
«Ելքեր կան, պարզապես պետք է սուբյեկտ հայտնվի, որը կամք է արտահայտում»,- ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:42
Եթե այս սրբազան շարժումն իր նպատակին չհասնի, շատ ավելի սարսափելի բաների ականատես կլինենք. Ժիրայր Դադասյան
«Արդեն վեց տարի պլանավորված դժոխքի, արժանապատվության կորստի մեջ ենք գտնվում»,- ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս...
Աղբյուր` Panorama.am
18:27
Վրաստանի նախագահը վետո է դրել «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրինագծի վրա
Վրաստանի նախագահը Սալոմե Զուրաբիշվիլին հայտարարել է, որ վետո է դրել խորհրդարանի ընդունած «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրինագծի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:21
Նիկոլական պարգևավճարային ինկուբատորներում բուծված բերետավորների ռեսուրսը սահմանափակ է. Աշոտյան
«Շարժումից իմ ակնկալիքները նույնն են, ինչ հարյուր հազարավոր մեր հայրենակիցներինը` վերականգնել հայի բարոյականությունը և Հայոց պետության...
Աղբյուր` Panorama.am
18:11
Վերահաստատվել է՝ Փաշինյանի իշխանության հեռացումն այլընտրանք չունի․ «Շանթ Դաշինք»-ը՝ Բագրատ Սրբազանի հետ հանդիպման մասին
«Շանթ Դաշինք» կուսակցությունը  ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի հետ հանդիպումից հետո, հայտարարություն...
Աղբյուր` Panorama.am
18:01
Սպաներից մեկն ասաց՝ այս ամենը մեզ ապրելու իրավունք վերադարձրեց. Բագրատ Սրբազան
«Մեր սպաներից մեկի խոսքով ամփոփեմ․ ասաց՝ այս ամենը մեզ ապրելու իրավունք վերադարձրեց։ Այսքանը»,- զինվորականների հետ հանդիպումից հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Մշակույթի գործիչները կառավարության դիմաց երգում են «Երազի իմ երկիր հայրենի» երգը
Այսօր մշակութային գործիչները ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի հետ հանդիպումից հետո գնացել են կառավարության շենք։ Շենքի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:22
Մշակութային գործիչները՝ Բագրատ Սրբազանի հետ հանդիպմանը. ՖՈՏՈՌԵՊՈՐՏԱԺ
Panorama.am-ի լուսանկարիչը «բռնել» է Բագրատ Սրբազանի հետ հանդիպած մշակութային գործիչների
Աղբյուր` Panorama.am
16:58
Հակառակորդի թելադրանքն է կատարվում՝ առանց որևէ ուժ գործադրելու. Տիրան Խաչատրյանը՝ Տավուշում սահմանազատման մասին
Մեկնարկել է ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի և զինվորականների հանդիպումը։ Հանիպումից առաջ լրագրողների հետ զրույցում...
Աղբյուր` Panorama.am
16:38
Հնարավոր չէ Հայաստանում ապրել և չքաղաքականացնել պրոցեսը. Լիլիթ Բլեյան
«Հնարավոր չէ Հայաստանում ապրել և չքաղաքականացնել պրոցեսը։ Մշակութը քաղաքականություն է, մշակութային քաղաքականությունը որոշում է  ողջ...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

«Ձեր սիրելի Ալիևը «Նոլդու Փաշինյան» երգը միացրած Արցախով պտտվում է». Բագրատ Սրբազանը՝ իշխանությանը
22:19 18/05/2024

«Ձեր սիրելի Ալիևը «Նոլդու Փաշինյան» երգը միացրած Արցախով պտտվում է». Բագրատ Սրբազանը՝ իշխանությանը

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}