Ձեր վստահելի աղբյուրը

 Panorama.am-ի բացառիկ հարցազրույցը Եվրոպայի խորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի նախագահ Ջիանի Բուքիքիոյի հետ։

-Պարո՛ն Բուքիքիո, որոնք են Վենետիկի հանձնաժողովի հիմնական ձեռքբերումները, անդամ երկրների հետ աշխատանքի հիմնական ուղղություններն ու առաջիկա մարտահրավերները։
-Ընդհանրապես, կարելի է ասել, որ Վենետիկի հանձնաժողովը դարձել է Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի երկրների անփոխարինելի գործընկերը, որոնք ցանկանում են իրականացնել իրավական և սահմանադրական բարեփոխումներ։ Երբ մենք կարծիք, փորձագիտական եզրակացություն  ենք տալիս իրավական տեքստի նախագծի վերաբերյալ, այն ընդունվում է շատ լուրջ և հիմնականում զգալի չափով իրականացվում է։

Եթե ամեն ինչ անհապաղ չի արվում, մեր առաջարկությունները ձևավորում են ապագայի օրակարգը։ Որպես օրինակ ներկայացնեմ Հայաստանից։ Վենետիկի հանձնաժողովը նշանակալի ազդեցություն է ունեցել 2005թ․-ի սահմանադրական բարեփոխումների վրա։ Հանձնաժողովի այն առաջարկությունները, որոնք կամ չեն իրականացվել, կամ ամբողջապես չեն իրականացվել 2005թ․-ին, այժմ նախատեսվող նոր բարեփոխումների մեկնակետն են։

Վերջերս, Վենետիկի հանձնաժողովը կարևոր դերակատար է դարձել Եվրոպայի խորհրդի Հարևանության քաղաքականության շրջանակներում։ Մենք սերտորեն ներգրավված ենք Թունիսի նոր սահմանադրության նախագծի մշակման գործընթացում և կարողացանք ապահովել, որ այն համապատասխանի ժողովրդավարության, իրավունքի գերակայության և մարդու իրավունքների միջազգային չափանիշներին։

Հաջորդ տարվա մեր հիմնական մարտահրավերներից է մնում Հարավային Միջերկրածովյան երկրների՝ Թունիսի, Մարոկկոյի և Հորդանանի հետ արդյունավետ համագործակցությունը։

Ներկայումս մեր հիմնական առաջնահերթությունն է աջակցել Ուկրաինային՝ անհրաժեշտ բարեփոխումներ կատարել սահմանադրության, դատաիրավական համակարգի և ընտրական օրենսդրության հետ կապված։

Ընդհանրապես, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի երկրների մեծ մասում դատաիրավական համակարգի գործունեությունը մնում է անբավարար, և մենք ներառված ենք շատ երկրներում դատաիրավական բարեփոխումներում։

-Ո՞րն է Վենետիկի հանձնաժողովի դերակատարությունը եվրոպական իրավունքի ստեղծման գործում։
-Վենետիկի հանձնաժողովի հիմնական դերակատարումը ոչ թե եվրոպական իրավունքի կանոնների մշակումն է, այլ աջակցել անդամ երկրներին՝ բարելավելու իրենց օրենսդրությունը՝ հիմնվելով եվրոպական չափանիշների և փորձի վրա։

Մեր խորհրդատվությունը հիմնվում է նրա վրա, ինչը մենք կոչում ենք «Եվրոպական սահմանադրական ժառանգություն», և մենք օգնում ենք պետություններին ինտեգրվելու եվրոպական իրավական և սահմանադրական տարածքին։

Երկրների փորձը, որոնց մենք խորհրդատվություն ենք տրամադրում, հետո դառնում է եվրոպական սահմանադրական ժառանգության տարր, և այդպիսով մենք մեր նպաստն ենք բերում դրա հետագա զարգացմանը։

Մենք սերտորեն աշխատում ենք նաև սահմանադրական դատարանների հետ (ՀՀ սահմանադրական դատարանը մեր հիմնական գործըկերն է), և այսկերպ աջակցում ենք այս դատարաններին՝ որդեգրել եվրոպական չափանիշների և փորձի վրա հիմնված մոտեցում։

Վենետիկի հանձնաժողովը չունի ժողովրդավարական լեգիտիմություն և մենք չենք կարող ընդունել եվրոպական իրավական չափանիշներ։

Այդուհանդերձ, որոշ դեպքերում, Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից պատրաստված տեքստերը հավանության են արժանացել ԵԽ Նախարարների կոմիտեի և Խորհրդարանական վեհաժողովի կողմից ու դարձել են եվրոպական չափանիշներ։

-Պարո՛ն Բուքիքիո, ընթացիկ սահմանադրական բարեփոխումների շրջանակներում Հայաստանի հետ համագործակցությունից ինչը կառանձնացնեք։
-Նախ և առաջ, կցանկանայի հարգանքի խոսքեր ասել սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողովի աշխատանքի շատ արհեստավարժ բնույթի մասին ։ Հանձնաժողովը որդեգրել է շատ հետևողական մոտեցում, որը լավ մտածված է և հիմնված է եվրոպական այլ երկրների փորձի վրա։ Այն նաև իրականացրել է հանրային խորհրդակցություններ։ Մենք մի քանի հանդիպումներ ենք ունեցել հանձնաժողովի հետ և այս հանդիպումների արդյունքում տեքստը բարելավվել և հղկվել է։

Մեր կարծիքով, հայեցակարգը բարեփոխումների հնարավորություն է ապահովում, որը չպետք է բաց թողնել։

Հայեցակարգի ամենակարևոր տարրն է՝ քայլը դեպի կառավարման ավելի խորհրդարանական համակարգ։ Սա յուրաքանչյուր երկրի ընտրությունն է, բայց մեր կարծիքով, ողջունելի ընտրություն է և կարող է ամրապնդել ժողովրդավարությունը Հայաստանում։

Հայեցակարգի մյուս կարևոր տարրերն են սահմանադրության մեջ իրավունքի գերակայության սկզբունքների առավել հետևողական ամրագրումը և հիմնարար իրավունքների իրացման սահմանադրական երաշխիքների ամրապնդումը։

-Իսկ որո՞նք են Եվրոպայում սահմանադրական բարեփոխումների հիմնական միտումները։
-Եվրոպայում զարգացումները միատեսակ չեն, քանի որ ազգային պայմանները լայնորեն տարբերվում են։ Մեկ ընդհանրական միտումն այն է, որ սահմանադրությունները ավելի բաց են դառնում ներպետական իրավունքում միջազգային և Եվրոպական իրավունքի ինտեգրման և միջազգային ու եվրոպական ինստիտուտների հետ համագործակցության առումով՝ ընդունելով ազգային ինքնիշխանության նկատմամբ սահմանափակումները։

Արևելյան Եվրոպայի շատ երկրներում միտում կա դեպի կառավարման ավելի խորհրդարանական համակարգ, ինչը ձեր երկրում սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ քննարկումների հիմնական թեմաներից մեկն է։

Այս միտումը չի սահմանափակվում Արևելյան Եվրոպայով։ Ֆինլանդիայի նոր սահմանադրությունը ևս մեկ օրինակ է, որտեղ նվազեցվել են նախագահի լիազորությունները։

Կա ևս մեկ միտում․ ամրապնդելու սահմանադրական արդարադատությունը և բազմաթիվ սահմանադրություններում ավելի մեծ ուշադրություն դարձնելու դատական մարմինների անկախության երաշխավորմանը։

-Շնորհակալություն հարցազրույցի համար։

Հարցազրույցը՝ Աննա Մկրտչյանի