Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հեղինակավոր «The Calvert Journal» ամսագիրը, որը մասնագիտացած է Արևելյան Եվրոպայի, Ռուսաստանի և Միջին Ասիայի մշակութային և պատմական ժառանգության նմուշների լուսաբանման մեջ, իր հերթական հոդվածում անդրադարձել է Սևանի գրողների միության տանը, շենքի պատմությանը, ներկայիս վիճակին ու ճակատագրին։

Հեղինակ Օուեն Հաթերլեյը նախ վկայակոչում է մեծանուն ռուս բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամի և նրա տինկնոջ հուշերը շինության և դրա շուրջ ներդաշնակ բնության գեղեցկության մասին։ Հիշատակվում է Վասիլի Գրոսմանի ու ֆրանսիացի գրող Սիմոնա դը Բովուարի ավելի ուշ արված նոթերն ու տպավորությունները։




Նշվում է, թե վայրը, որտեղ ներկայումս գտնվում է գրողների հանգստյան տունը, ժամանակին եղել է կղզի` շրջապատված Սևանա լճի ջրերով, այնուհետ ջրային զանգվածի սակավության պատճառով, վերածվել է թերակղզու։  Թերակղզու բլրի վրա է տեղակայված 19-րդ դարի վանք` կառուցված նույն ժայռաքարերից, որոնցով շրջապատված է տարածքը։ Չնայած բարդ տեղանքին, 1932 թ-ին ճարտարապետներ Գևորգ Քոչարն ու Միքայել Մազմանյանը որոշում են նախագծել գրողների հանգստի տունը, տեղանքին համահունչ լուծումներ հաղորդելով շինությանը։

Շենքը կառուցված է խորհրդային մոդեռնիզմի ոճով և ժամանակին արժանացել  է խորհրդային ավանգարդ ճարտարապետական դպրոցի ներկայացուցիչների դիմադրությանը, ովքեր հեղինակներին մեղադրում են ընդունված ճարտարապետական նորմերն աղավաղելու մեջ։

1937 թ-ին, երբ գրողների հանգստյան տունն արդեն ընդունում էր իր առաջին հյուրերին, Քոչարն ու Մազմանյանը ձերբակալվում ու աքսորվում են Նորիլսկ, որտեղից վերադառնում են միայն 15 տարի անց, Ստալինի մահից հետո։



Հեղինակը շարունակում է, թե գրողների շինության պատմության հաջորդ շրջափուլը սկսվում է 60-ականներին, երբ Քոչարը աքսորից վերադառնալուն պես սկսում է շենքի նոր մասնաշենքի նախագծումը։  Ուշ ավանգարդի լեզվամտածողությամբ նախագծված այս հատվածը համալրում է շենքը ևս մեկ տեռասայով` ճաշարանային շինությամբ, որի շրջանաձև հատվածը կառուցվում է մեկ սյան վրա, ներդաշնակորեն փոխկապակցվելով թե՛ հին շինությանը, թե միջավայրի հետ։ Բազմելով ափի ժայռաբեկորներին ու կախվելով լճի վրա, մասնաշենքը հիանալի տեսարան է բացում դեպի Սևանա լիճ։

60-ականներից սկսած, շինությունը դառնում է Խրյուշովյան դարաշրջանի մոդեռնիզիմի խորհրդանիշ, լուսանկարները տիրաժավորվում են ողջ միության կազմով, ընդգծելու հատկապես այն հանգամանքը, որ դրա հեղինակները ստալինյան ռեպրեսիաների զոհեր են եղել, ովքեր աքսորից վերադառնալուց հետո ավարտին են հասցրել շինությունը։

Նշվում է, թե շինությունը մինչ օրս պատկանում է գրողների միությանը, սակայն գտնվում է ոչ բարվոք վիճակում, խամրած է, հատկապես, մերձակայքում նորակառույց հանգստյան տների ֆոնին։ Այնուհանդերձ, այն շարունակում է մինչև օրս գերել զբոսաշրջիներին։

«Այն մնում է սովետական հաջողված ուտոպիստական նախագծերից մեկը, շքեղ չէ, սակայն իր ճարտարապետական լուծումներով, շրջակա միջավայրին ներդաշնակությամբ և դրանից բացվող տեսարանով դրախտային տեսք է ստանում», - գրում է հոդվածագիրը։

Պարբերականը վերջում անդրադառնում է «Գեթթի» հիմնադրամի (Getty Foundation) շինության վերաբերյալ մեթոդական և գիտական վերլուծության իրականցնելու նախաձեռնությանը, որը ղեկավարվելու է արվեստի քննադատների ազգային ասոցիացիայի նախագահ Ռուբեն Արևշատյանի կողմից։

Պարբերականի հետ զրույցում ճարտարապետ Սարհատ Պետրոսյանը նշել է, թե շինության արդիականացումը պետք է արդարացված լինի ու միտված լինի երկարաժամկետ շահագործմանը, որպեսզի հետագայում այն կրկին մոռացության չմատնվի։ Շինության կենտրոնում նախատեսված է կոնֆերանս դահլիճ և ռեստորան։

«Մինչ այս ծրագիրը կիրագործվի, այցելեք Սևան, կտեսնեք յուրօինակ մի երևույթ`էժան հյուրատուն, բազմած բլրին ու Սևանա լճին նայող, ներսում` ժամանակակից պատկերասրահ, սովետական ողբերգության ու ձեռքբերումների մի գործող թանգարան», - եզրափակում է հեղինակը։