Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հենց ասում ես, որ գովազդատուների մասին բան պիտի գրես, միանգամից խմբագրությունը ընկնում է ահի մեջ՝ բա որ էլ գովազդ չտան ու աշխատավարձից կտրվենք։

Վերջերս խմբագրերը հավաքվում ու քննարկում են խոսքի ազատության արդի վիճակը։ Ինչպես մի քանի տարի առաջ։ Բայց չենք խոսում լուրերը ողողող գովազդներից։ Ու որքան չենք խոսում, այնքան դրանց ծավալները, չափսերը, ասելիքը սկսում է մեծանալ։ Արդեն գովազդները սկսել են գերակշռել լուրերին։

Գրում ես զինվորի մահվան մասին, կեսից՝ հոպ՝ «սկսիր քո արկածները»։ Գրում ես Կարեն Ջանիբեկյանի վերջին ֆիլմի մասին՝ «Որ ասեիր Մասիսի գլխին էլ պետք է նկարել, վեր կկենար ու կգար»... հոպ՝ հայտնվում է «իրական զեղչեր» ու սկսում պտտվել ծաղիկների մեջ։

Միգուցե իրականում խոսքի ազատությունը ոչ այնքան քաղաքական ճնշումների տակ է, որքան՝ գովազդային։ Ասել է՝ տնտեսական։

Տարիներ շարունակ այդպես էլ լրատվամիջոցները չկողմնորոշվեցին՝ իրենք հասարակության հայելին ու պահապան շունն են, թե բիզնես-ծրագրեր ընդամենը։

Այո, կուզեինք հասարակության հայելին լինել, վերհանել խնդիրներ, հետամուտ լինել դրանց լուծմանը, խոսել նորությունների մասին, աշխարհի քաղաքական ելևէջների, ոչ միայն քաղաքական ընտրությունների հնարավորությունների, այլև՝ առաջնահերթությունների ընտրության, ուսման, առողջ սնունդի, հեռանկարների...

Բայց մարդկանց աշխատանքից զատ աշխատավարձ է պետք։ Բայց գնալով գովազդատուները դառնում են թելադրող։ Ու թեև դու լրատվամիջոց ես, արդեն ոչ միայն չես կարող գովազդատուին քննադատել, այլև նույնիսկ վերապատմել իր մասին հաղորդագրությունը, քո նախընտրած նախադասությունը կամ վերնագիրը դնել՝ եթե նույնիսկ դրանք շատ ավելի խելամիտ են ու ավելի ներկայացուցչական։

Ու եթե առաջ ես ասում էի՝ hասարակությունը պիտի որոշի դեռ, թե որն է մեդիայի հիմնական գործառույթը հասարակության համար, ու որ միաժամանակ՝ ԶԼՄ-ի սահմանումը ավելին է, քան ինֆորմացիայի հավաստիությունը, բազմակողմանիությունը, էթիկան ու դրանց համամասնությունները ԶԼՄ-ի համար սահմանելը, ու որ՝ ինչպես բիզնես, այն մի 10 տոկոսի չափով «ատկատ» ունի՝ ունի իր նախընտրած նյութերը՝ ելնելով սեփական բիզնես շահերից. լինի դա անձնական նախընտրություն, կամ թեկուզ գովազդատուների շահեր... ապա հիմա պիտի 10 տոկոսը շատ ասել։ 

Ու հասարակությունն էլ այս պահին բոլորովին պատրաստ չէ մեդիայի գործառույթ գնահատել։ Հասարակական խմորումները, հնի բացարձակ մերժման միտումները, նորի բացարձակ անսխալական ընկալումները հասարակությանը կրկին դնում են սաղմնային վիճակում։

Ու սպասել «հասարակական պատվեր»՝ նորովի գնահատելու մեդիայի դերը սեփական աչքերում՝ անիմաստ է։ Մի բան է զարմացնում՝ հասարակությունը, որ դժգոհում ամեն ինչից, չնկատելու է տալիս լուրերի գովազդային բաններից խեղդվելու փաստը։ Երևի մտնում է մեդիաների դրության մեջ՝ բա ինչ անեն։ Կամ էլ գիտեն ոնց ազատվեն գովազդներից։

Ինչ վերաբերում է մեդիաներին՝ իրոք՝ բա ինչ անենք։ Մեդիա կամքը, եթե անգամ պատրաստ է դիմագրավելու քաղաքական կամքերին, ապա լրիվ մերկ է գովազդատուների առաջ։

Մնում է գովազդատուները հասկանան, որ՝
1. լուրերը կտրելով դուք ուշադրություն չեք սևեռում ձեզ վրա, նույնիսկ հակառակը՝ ստիպում եք ամբողջ լուրը փակել ու գնալ ուրիշ տեղեր գտնելու նման լուր
2. ձեր՝ չափից ավելի ներկայությունը ստիպում է լուրերի սպառողներին անջատել բոլոր գովազդները
3. ամբողջ ինֆորմացիան մի բաններում լցնելը «նպաստում է» բաններ քլիկ չանելուն
4. ժամանակ առ ժամանակ պիտի խորհրդակցել լրատվականների հետ՝ ի վերջո նրանք «շուն են կերել» թե ովքեր են իրենց ընթերցողները և ինչպես շփվել նրանց հետ։

Հա, ու՝ վերանայեք ձեր դիզայներներին կամ դիզայնը՝ եղեք նայվող։