Տնտեսություն 14:30 10/12/2020 Հայաստան

Թաթուլ Մանասերյան. Քաղաքական այս թիմը պետք է հեռանա, քանի որ շատ լուրջ նյութական վնաս է հասցնում նույնիսկ իրենց ընտանիքներին

Հեղինակ` Լալա Տեր-Ղազարյան

Հայկական դրամի անկման պատճառների, հետևանքների, այդ համատեքստում կառավարության անգործության վերաբերյալ Panorama.am-ը  զրուցել է տնտեսագիտության դոկտոր Թաթուլ Մանասերյանի հետ։

Panorama.am-Պարոն Մանասերյան, այսօր Հայաստանում դոլարի վաճառքի գինը հասավ 525 դրամի։ Որո՞նք են Հայաստանում արտարժույթի արժևորման պատճառները։
Թաթուլ Մանասերյան-Իհարկե, մտահոգիչ է փոխարժեքի նման տատանումը, թեև սպասելի երևույթ էր՝ հաշվի առնելով կորոնավիրուսով պայմանավորված տնտեսական գործընթացների դանդաղեցումը։ Հատկապես պատերազմական իրավիճակում երբեք ազգային արժույթը՝ այս պարագայում դրամը չի կարող կայուն մնալ։ Իհարկե ակնհայտ է, որ պատերազմից հետո տնտեսությունը դեռևս չի թևակոխել նույնիսկ վերակառուցման փուլ, վերականգնման միտումները դեռևս անհայտ են։ Ավելին ասեմ, նույնիսկ չկա ծրագիր այս փուլում որոշակի քայլեր կատարելու, գնահատելու իրավճակը։ Տնտեսական վնասների գնահատական որպես այդպիսին չի տրվել։

Ավելին ասեմ, 2021 թ. պետբյուջեն կազմված է առանց հաշվի առնելու 2020 թվականի իրողությունները։ Սա պարզապես անթույլատրելի է, նման պայմաններում հայտնի չէ, թե ինչով են զբաղված ֆինանսների, էկոնոմիկայի նախարարությունները։ Սա առանձնապես մեծ արհեստավարժություն չի պահանջում, բայց այս պարագայում միակ բանը, որ արել են, իջեցրել են տնտեսական այնպիսի ցուցանիշ, ինչպիսին ՀՆԱ-ի աճն է։ Տնտեսագիտությունից հեռու, նույնիսկ ոչ գրաճանաչ մարդ կտեսնի ու կհասկանա, որ այս պայմաններում հնարավոր չէ ընդհանրապես տնտեսական աճ ապահովել։ Ինչո՞վ են զբաված կառավարության տնտեսական, ֆինանսական բլոկները, ընդհանրապես ԱԺ համապատասխան հանձնաժողովները, դրա համար փող են ստանում, պարգևավճար են ստանում։ Չկան այդ գնահատականները։ Ես ու իմ փորձագետ ընկերները պատասխանում ենք այն հարցերին, որոնք առաջին հերթին պետության պատասխանատվությունն է։ Ես կարծում եմ, որ այս պահին հնարավոր չէ միայն Կենտրոնական բանկի ջանքերով կայունացնել փոխարժեքը։ ԿԲ-ն իրենից կախված ամեն ինչ անում է այս ուղղությամբ։

Արդեն շատ լավ գիտեք, որ բազմաթիվ ապրանքների ու ծառայությունների գներ ցատկ են կատարել, չասեմ բարձրացել են, և սա ապացույցն է այն հանգամանքի, որ ուղղակի պետությունը բացակայում է տնտեսության մեջ իր կարգավորիչ ու վերահսկիչ գործառույթներով հանդերձ։ Եթե մենք ցանկանում ենք ունենալ քիչ թե շատ կայուն փոխարժեք, ապա դա ոչ միայն  դրամավարկային, արժույթային քաղաքականության հարց է, այլև պետք է ակնկալել ֆինանսների նախարարության, էկոնոմիկայի նախարարության, տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի, պետեկամուտների կոմիտեի ու այլ գերատեսչությունների, ուզում եմ շեշտել, համագործակցված աշխատանք։ Հակառակ դեպքում կայուն փոխարժեքը հենց այնպես չի կարող լինել։ Իսկ այս գերատեսչությունները, ըստ էության, պարապուրդի են մատնված, ինչը վտանգավոր է։
Պետության այս երկու գործառույթները կարելի է հստակ արձանագրել, որ բացակայում են։

Panorama.am-Ստեղծված իրավիճակում փոխարժեքի միտումներն ինչպի՞սին են լինելու առաջիկայում։
Թաթուլ Մանասերյան-Ես նման կանխատեսում անել չեմ կարող մի պարզ պատճառով, ցանկացած օր  կարող է նոր փոփոխություններ բերել։ Փոխարժեքն ունի երկու կողմ, շատ պարզ բան եմ ասում, բայց ԱՄՆ ազգային արժույթն էլ իր գիծն ունի, որն առաջին հերթին կարող է ազդել դոլար-եվրո փոխարժեքի վրա, դրանով պայմանավորված էլ աշխարհի բոլոր արժույթներն առանց բացառության տատանվում են այս երկուսի շուրջ, քանի որ արժույթային աշխարհը երկբևեռ է։
Հայաստանի պարագայում միակ բանը, որ ես կարող եմ հիմք ընդունել ու փորձել գործոնային կանխատեսում անել, բացասական սպասումներն են, որոնք ազդում են փոխարժեքի վրա։ Բացասական սպասումների կառավարման հարցում ԿԲ-ն հաստատ անելիք ունի՝ համագործակցելով այն կառույցների հետ, որոնք արդեն նշեցի։ ԿԲ-ն պետք է իրականացնի ֆինանսական գործառույթները, մյուսները՝ վերահսկողական։ Բացասական սպասումները դրականի փոխելու համար, կամ դրանք նախ մեղմելու համար պետք է լինի կառավարություն։ Այսօր մենք կառավարություն չունենք։ Այն նոր նշանակումները, որ արվեցին, կարծես հատուկ նպատակ էր հետապնդում, որ հանրությունը սկսի կարոտել արդեն իրենց նախկիններին։ Էկոնամիկայի նախկին նախարարին որքան էլ ես քննադատել եմ, իր բանիմացությամբ մի քանի գլուխ բարձր է եղել, թույլ չի տվել այնպիսի հայտարարություններ, որոնք քրքիջ կառաջացնեն, ոչ թե ծիծաղ։ Ամոթ է, ուղղակի։

Նույնը վերաբերում է նաև ֆինանսների նախարարությանը, որտեղ այդպես էլ լայն մտահորիզոն չձևավորվեց Վարդան Արամյանից հետո։ Մակրոտնտեսական որևէ լուրջ բան հաշվի չի առնվում, ուղղակի մենք ունենք Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր հաշվապահ՝ ի հարգանս այդ նախարարի։ Ինքը գանձապետ է եղել, ուրիշ բան չենք էլ կարող սպասել՝ ավելի լայն մտահորիզոն, առաջնահերթությունների ճշգրտում։ Եթե նա 2021 թվականի բյուջեում ներկայացնում է նույն հոդվածները՝ իրականությունից կտրված, վնասների փոխհատուցման, վերականգնման, վերակառուցման աշխատանքների համար որևէ բան չի նախատեսում, բայց պարգևավճարները լիուլի գրված են, ապա ես նման մարդուն սովորական ընկերությունում նույնիսկ հաշվապահ չէի վերցնի։ Ամոթ է։

Հայստանի Հանրապետությունը, ինչպես ցանկացած երկիր, ունի զարգացման իր առաջնահերթությունները, և չի կարելի այդ աստիճան  չտեսնել այդ բոլոր հանգամանքները կամ շեֆի հրամանը կատարել։ Մարդ ուղղակի պետք է ունենա պարկեշտություն և դուրս գա, պետք է ընտրի՝ կամ իր հեղինակությունը, կամ շեֆի ասածը։ Երկուսից մեկը։

Panorama.am-Ի՞նչ կարող եք ասել դոլարի արժևորման հետևանքների մասին։
Թաթուլ Մանասերյան-Հետևանքների մասին ես նույնպես կանխատեսում անել չեմ կարող, քանի որ չկա կառավարությունը, ո՞վ պետք է մեղմի հետևանքները, բազմաթիվ անհայտներով հավասարում է։

Panorama.am-Նկատի ունեմ, ի՞նչ հետևանքների կարող է հանգեցնել դոլարի արժևորումը՝ վերցված հենց այսօրվա փոխարժեքով։
Թաթուլ Մանասերյան-Այսօրվա փոխարժեքը դեռ սարսափելի չէ, եթե համեմատում ենք  հարևան երկրների, ընդհանուր իրավիճակի հետ, խուճապի մատնվելու կարիք չկա։ Առավել ևս կարիք չկա ավելորդ քայլերի գնալ, օրինակ պետք չէ դրամը դոլարի վերածել։ Մենք դրանով ավելի ենք վատացնում իրավիճակը։ Մեր եկամուտները ստանում ենք դրամով, դրամը դոլարի վերածելեով մենք արժեզրկում ենք դրամը, սա պետք է գիտակցեն բոլորը։ Ուղղակի պետք է զերծ մնալ դրանից։

Հասկանալի է, որ հիմա Հայաստանի Հանրապետություն ավելի քիչ արտարժույթ է մտնում, և դա էլ է փոխարժեքի տատանման պատճառներից մեկը։ Բայց ես կարող եմ ասել, որ հնարավոր է նաև հակառակ պրոցեսը, դրա համար հիմքեր ունեմ։ Եթե մեզ առիթ ընձեռվի մասնակցել տնտեսության վերականգնման գործընթացին և արժույթային քաղաքական մշակմանը, ապա մենք ունենք հստակ հայեցակարգ, թե որ պահին ինչ քայլեր կարող են օգնել երկրին։

Պետք է հաշվի առնել, որ տեսանելի ապագայում, այնուամենայնիվ, արտարժույթի ներհոսք Հայաստան հնարավոր է մարդասիրական օգնության տեսքով՝ դրամական հոսքերը ես նկատի ունեմ, ոչ թե իրեղեն։ Միլիոնավոր մարդիկ իրենց բարեկամներին կամ պարզապես ընկերներին արդեն սկսել են աջակցություն ցուցաբերել, ես հիմա շատ փոքր գործոն եմ ասում, բայց այն մեծ չափեր է ընդունելու։ Եթե մյուս հարցերը, ռիսկերը կառավարվեն պատշաճ ձևով, ապա վստահ եղեք, որ մենք չենք ունենա ավելի վաթար վիճակ, քան այսօր է։

Բայց պետք է կրկնեմ, դա պահանջում է աշխատանք այսօրվանից։ Եթե աշխատանքը չեղավ, ցավոք սրտի դոլարի փոխարժեքի համար ոչ 600 դրամը կարող է սահման լինել, ոչ 700 դրամը, ոչ էլ 800 դրամը։ Միջազգային պրակտիկայում նման դեպքեր եղել են, օրինակ Արգենտինայում արժույթը վերածվել է ուղղակի թղթադրամի։ Ես նման կանախատեսում ինձ թույլ չեմ տա անել, որովհետև հայ եմ։

Panorama.am-Այս պահին կարող ենք արձանագրել, որ պետք է պրոֆեսիոնալ, քրտնաջան, սրտացավ աշխատանք։
Թաթուլ Մանասերյան-Չէ, այդ մարդիկ պետք է հեռանան։ Պետք է հեռանան, քանի որ նրանք շատ լուրջ նյութական վնաս են հասցնում նույնիսկ իրենց ընտանիքներին, իրենց հարազատներին, ողջ ազգաբնակչությանը։ Սա շատ կոնկրետ է։ Եթե նրանք որոշել են գնալ ու ապրել արտերկրում, դա ուրիշ բան է, կարող են ամբողջ ունեցվածքը դոլարի վերածել ու թողնել գնալ։ Բայց պետք է գնան։ Սա վերաբերում է ամբողջ քաղաքական թիմին, տնտեսական բլոկը գերեվարված է, կարող եմ այսպես ասել։ Իսկ որոշ ղեկավարներ ընդհանրապես գաղափար չունեն, թե որտեղ են նստած ու ինչով են զբաղվում։ Ամբողջ թիմը պետք է հեռանա։

Panorama.am-Հակառակ դեպքո՞ւմ...
Թաթուլ Մանասերյան-Մենք արդեն հակառակ դեպքի պարագայում ենք ապրում։ Եթե դեռ չենք զգում, արդեն աղետ է։ Մենք այսօր սարսափելի ճգնաժամ ենք ապրում։ Եթե դա չեն հասկանում, կրկնակի աղետ է ու կրկնակի ճգնաժամ։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

23:01
Ալեն Սիմոյանը մեծահոգաբար Ադրբեջանին է տալիս այն, ինչը «իրենցն է»
«Իմ միջազգային գործընկերները երբ մեկնում են Բաքու, իրենց հետ խոսելիս ասում եմ, որ մենք մտահոգություն ունենք, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
22:31
Ինչպե՞ս Ժաննա Անդրեասյանը դասարաններում կկրճատի աշակերտների թիվը
«Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը, արդյունքում տարրական և միջին դասարաններում...
Աղբյուր` Panorama.am
22:13
Կայացել են ՀՀ-ի և Կորեայի արտաքին գործերի նախարարությունների միջև 5-րդ քաղաքական խորհրդակցությունները
ՀՀ ԱԳՆ-ից հայտնում են Մարտի 28-ին Երևանում կայացել են Հայաստանի Հանրապետության և Կորեայի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
21:58
Մայր Աթոռում կատարվեց Ոտնլվայի կարգը
Մայր Աթոռից հայտնում են. «Մարտի 28-ին՝ Ավագ Հինգշաբթի, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:30
Օրակարգը մեկն է՝ հայկական պետականության փրկությունը. ՀՅԴ Բյուրո
ՀՅԴ Բյուրոյի հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է. «Վերջին շաբաթների ընթացքում Նիկոլ Փաշինեանն ու իր վարչակազմը ևս մէկ անգամ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:18
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է Հայաստանի գրողների և նկարիչների միությունների շենքերը պետականացնելու իր նախաձեռնությունը
Գլխավոր դատախազությունը մեկնաբանել է «Հայաստանի գրողների միության» և Հայաստանի նկարիչների միության» շենքերը պետականացնելու իր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:40
Լավրով. Հայաստանի իշխանությունները միտումնավոր փչացնում են հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ
Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում՝ պայմանավորված Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված
ՆԳՆ կողմից իրականացված օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում՝ մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտումների շրջանակում գոյացած պարտավորությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:12
«Բեմբի, գտա՞ր Ոսկեպարի 7-րդ դարի հայկական եկեղեցին, թե ադրբեջանական քարտեզներում չի երևում»․ օգտատերերը՝ Ալեն Սիմոնյանին
Երեք ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողների հետ զրույցում, անդրադառնալով Տավուշի 4 գյուղերի տարածքներ Ադրբեջանին հանձնելու խնդրին, մտքի հերթական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:48
Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական ցանցերում․ Ալլա Պուգաչովան՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած դեպքերի մասին
Ալլա Պուգաչովան խախտել է լռությունը՝ Մոսկվայում տեղի ունեցած ողբերգությունից հետո. «Վիշտը պետք է հոգու մեջ լինի, ոչ թե սոցիալական...
Աղբյուր` Panorama.am
19:31
Ամուրի շրջանում երկինքը նարնջագույն է դարձել ավազային փոթորկի պատճառով
Ամուրի շրջանը տուժել է Չինաստանից և Մոնղոլիայից եկած ավազի փոթորկից։ Բլագովեշչենսկի վրա դեղին-նարնջագույն մշուշ է կախված։ Այս մասին գրում է МИР...
Աղբյուր` Panorama.am
19:17
Զելենսկի․ Գազայում իրավիճակը շեղել է համաշխարհային ուշադրությունն Ուկրաինայից
Վլադիմիր Զելենսկին ամերիկյան CBS հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում կրկին դժգոհել է, որ պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունը շեղել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:53
Ֆրանսիական առագաստանավը օլիմպիական ջահը կտեղափոխի Միջերկրական ծովով
Ֆրանսիայի ծովային պրեֆեկտուրան հայտարարել է, որ մայիսի 8-ին իրենց երկիր հասնող օլիմպիական կրակը կուղեկցվի ծովային հսկայական շքերթով:Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
18:44
Հայաստանի տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ։ «Փակ են Արագածոտնի մարզում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Ավագ հինգշաբթին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Մարտի 28-ին՝ Ավագ հինգշաբթի, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Վերջին ընթրիքը և Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Թուրքիան ԱՄՆ-ի հետ բանակցություններ է սկսել Ուկրաինային զինամթերք մատակարարելու հարցով
Ըստ թուրքական լրատվամիջոցների՝ Թուրքիան ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությանը կմատակարարի զինամթերք՝ նախատեսված 116 հազար միավոր արկ 155մմ տրամաչափի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Կիրականացվի «Հարության Ավետիս» կանթեղներով երթը
Մարտի 30-ին` ժամը 20-ին, Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցուց կմեկնարկի «Հարության Ավետիս» խորագրով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
20-ամյա հղի կնոջ մահվան գործով մեղադրանք է առաջադրվել երեք բժշկի
Քննչական կոմիտեի Լոռու մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթի նախաքննության շրջանակներում պարզվել են 2022 թ․ օգոստոսին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:32
Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը, հաշվի առնելով բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների հետագա մասնագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատումն արագ լուծվող հարց չէ. Վրացագետ
«Այսօր մենք նաև քննարկել ենք Հայաստանի և Վրաստանի միջև սահմանազատման գործընթացի ակտիվացման հնարավորությունները»,-մարտի 25-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:04
Ժաննա Անդրեասյանն ասում է՝ Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ տեղի չի ունենում, բայց 6290 ստորագրությունն այլ բան է վկայում
«Կոնսերվատորիայի շուրջ ոչինչ, որևէ իրադարձություն տեղի չի ունենում»,- Ազգային ժողովում քննարկման ժամանակ ասաց ԿԳՄՍ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՄԻԵԴ-ը նախնական ընդունել է Արթուր Դանիելյանի ու Արմեն Աշոտյանի գործերով գանգատները
Փաստաբան Տիգրան Աթանեսյանը գրում է. «Այսօր Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից ստացա երկու ծանուցում՝ իմ կողմից ներկայացված...
Աղբյուր` Panorama.am
16:11
Արցախի և արցախահայերի նկատմամբ վարվող քաղաքականությամբ Նիկոլը և Ալիևը վաղուց նույնացել են. Սաղաթելյան
«Վերստին հիշեցնեմ, ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Նիկոլ Փաշինյանն է, այլ ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները»:
Աղբյուր` Panorama.am
16:10
Հայաստանում բռնության դեպքերի աճի պատճառները՝ հոգեբանի դիտարկմամբ
Ի պատասխան Panorama.am-ի հարցման ՆԳՆ-ն տրամադրել է 2022 և 2023 թվականների և 2024 թվականի առաջին երկու ամիսներին ֆիզիկական ներգործության (ծեծ),...
Աղբյուր` Panorama.am
16:03
«Այրում» գինիում գտել են սինթետիկ ներկանյութ ազորուբին. ՍԱՏՄ-ն Բելառուսից նամակ է ստացել
Արարատի կոնյակի գործարան ՍՊԸ-ում վերահսկողություն կիրականացվի
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
Նազենի Հովհաննիսյան. Շատ դժվար անցավ այս անգամ Պահքն ինձ համար
Հաղորդավարուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «Արաբկիրի Ս. Խաչ եկեղեցում մարդկանց սիրտը բաց էր՝ աղոթքի եւ սիրո համար: Հաղորդվելու և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ամուսնության առաջարկություն՝ «Հայաթ փրոջեքթի» համերգի ժամանակ
«Հայաթ փրոջեքթ» խմբի՝ Գյումրիում տեղի ունեցած համերգներից մեկի ժամանակ բեմում ամուսնության առաջարկություն է արվել։ Բեմ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:06
Տղաները պինդ էին. Աղվան Վարդանյանն այցելել է Սամսոնյանին և Սաղաթելյանին
Այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանն այցելել է «Արմավիր ՔԿՀ»-ում կալանքի տակ պահվող Վազգեն...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց
12:51 28/03/2024

Հիմա Հայաստանին դեմ են տվել 33 քարտեզ. Սուրենյանց

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}