Մշակույթ 17:10 23/06/2022 Հայաստան

Տեղի է ունեցել քաղաքական միջամտություն, որը համարժեք է պատմության հակահայկական խմբագրմանը. Լիլիթ Սարգսյան

Մոսկվայի Արևելքի պետական թանգարանում հունիսի 8-ին բացվել է «Էդմոնդ Պետրոսյան: Միստերիա Լեռնային Ղարաբաղից» խորագրով ցուցահանդեսը՝ ներկայացնելով արցախցի նկարիչ Էդմոնդ Պետրոսյանի 60 կտավներ։  Մոսկվայի հայկական թանգարանի կայքում գրված է, որ հունիսի 14-ին Արևելքի թանգարանի կայքում հայտնաբերել են՝ նկարչի ցուցահանդեսի անվանումը փոխվել է՝ «Էդմոնդ Պետրոսյան. Միստերիա», այսինքն՝ «Լեռնային Ղարաբաղ»-ը (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ)  հանվել է։ 

Ցուցահանդեսի համադրող Լիդիա Ռոսլավցևան Rusarminfo-ի թղթակցի հետ զրույցում ասել է, որ ցուցահանդեսի խորագիրը փոխելու որոշումը կայացվել է պաշտոնական բացման՝ հունիսի 7-ի երեկոյան։

«Ես դրան չեմ մասնակցում, քաղաքականության հետ ոչ մի կապ չունեմ։  Տնօրենը որոշել է իր ինչ-որ նկատառումներից ելնելով փոխել անվանումը»,- ասել էր նա։

Արևելքի թանգարանի գլխավոր տնօրենի տեղակալ, պատմական գիտությունների դոկտոր Իլյա Զայցևը Rusarminfo-ին ասել է, որ նկարչի ծագումը Լեռնային Ղարաբաղից  (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ) տվյալ դեպքում նկարչության որակի և ընկալման վրա ոչ մի կերպ չի ազդում։ Նա նշել է, որ  ցուցահանդեսի խորագիրը փոխելու որոշումը քաղաքական ենթատեքստ չունի։

Արվեստի քննադատ և համադրող Լիլիթ Սարգսյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում  Արևելքի պետական թանգարանի այդ քայլը որակեց որպես հակահայկական, հայկական մշակութային ժառանգության դեմ ուղղված արշավի ևս մեկ ամոթալի ու ցավալի վկայություն։

«Մեծ ցավ եմ ապրում Մոսկվայի Արևելքի թանգարանի պես մի պատկառելի կառույցի համար, որն ենթարկվում է քաղաքական խաղերին, հետն էլ կոչ անում հայամետ լրագրողին՝  քաղաքականությունը չբերել արվեստ։ Բայց իրականում հենց իրենք են ենթարկվում ու բերում»,- ասաց նա։

Արվեստի քննադատի խոսքով, դեռևս 1918 թ. հիմնադրված Արևելքի թանգարանը ՌԴ կարևորագույն ու նշանավոր թանգարաններից է, որն, ի թիվս այլ ազգերի արվեստի հարստագույն հավաքածուի, տիրապետում է նաև հայ արվեստի հրաշալի ստեղծագործությունների. «Այն հայ-ռուսական մշակութային, գեղարվեստական  համագործակցության կարևորագույն օջախներից մեկն է, իսկ այդ համագործակցությունը առաջին հերթին մշակութային և հումանիստական հենքի վրա պետք է կառուցվի: Մշակութային համագործակցությունը պետք է նպաստի քաղաքական համերաշխությանը, ժողովուրդների բարեկամությանը և պատմական ճշմարտությունների հաստատմանը: Ռուսաստանյան միջավայրում հայ կերպարվեստը միշտ բարձր նշաձողին է եղել և չի ընկալվել որպես կոլոնիալ կամ գավառական:

Մենք հպարտությամբ ենք միշտ համագործակցել ռուսաստանյան մշակութային կառույցների հետ: Ես ինքս մոտ երեք տարի առաջ Արևելքի թանգարանի հետ համագործակցելու մի գեղեցիկ առիթ եմ ունեցել, երբ այնտեղ մեծ հաջողությամբ անցկացվեց Մարիամ Ասլամազյանի հոբելյանական ցուցահանդեսը՝ կատալոգի ներածական տեքստն եմ հեղինակել, հետագայում էլ համագործակցության ծրագրեր ունեմ, բայց հիմա տարակուսած եմ…»։

Նա նախ մանրամասն անդրադարձավ խնդրին մասնագիտական տեսանկյունից։

«Եկեք նախ հասկանանք «միստերիա» բառի և ցուցահանդեսի խորագրի իմաստը։ Շատ կարևոր է սկզբնական, հեղինակային անվանումը։ Այս առթիվ մշակույթի նախարարին հարց հղած լրագրողը «միստերիան» հայերենով ներկայացրեց որպես «առեղծված», սակայն բառի իմաստը շատ ավելի խորն է ու լայն և հենց նա՛ է արտահայտում արցախցի նկարչի հեղինակային մտահղացումը։

Միստերիաները դեռևս անտիկ, այնուհետև միջնադարյան թատերային մշակույթներից եկած երևույթ են: Միստերիան նշանակում է  «սրբազան թատերական գործողություն» և կապված է ծիսականության հետ: Շատ ժամանակակից արվեստագետներ, որոնք ուզում են իրենց պատկերներին առանձնահատուկ, սրբազան նշանակություն տալ, օգտագործում են «միստերիա» բառը փոխաբերական իմաստով։

Եթե խորագրից հանում ենք «Լեռնային Ղարաբաղ» (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ) անունը, մնում է միայն «միստերիան» ու ստացվում է մի անորոշ, լղոզված բան։ Մինչդեռ, ամբողջական անվանումը՝ «Միստերիա. Լեռնային Ղարաբաղ», կոնցեպտուալ նշանակություն ունի, ամբողջովին արտահայտում է  հեղինակի մտահղացումը, ով իր հայրենիքի՝ Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ) պատումը ներկայացնում է որպես մի սրբազնագործություն: Անգամ եթե Լեռնային Ղարաբաղի փոխարեն որևէ այլ աշխարհագրական անվանում լիներ, թեկուզ «Փարիզ», միևնույն է, այն կոնցեպտուալ նշանակություն կունենար»։

Խոսելով հարցի քաղաքական ասպեկտի մասին, Լիլիթ Սարգսյանը մեջբերում արեց թանգարանի փոխտնօրենի ելույթից, ով կոչ է անում կենտրոնանալ ոչ թե քաղաքական խնդիրների, ոչ թե նկարչի ազգային պատկանելիության վրա, այլ արվեստի, ապա նշեց. «Նրա խոսքն ինձ հիշեցրեց քաղաքական գործիչների, մասնավորապես  հմուտ դիվանագետների, եզոպոսյան նենգ խոսքը, որոնք սուր հարցերը շրջանցում ու շրջում են զրուցակցի դեմ այնպես, որ նրան ծուղակն են գցում: Նրա ասածն այն էր, թե՝ ցուցահանդեսը լուսաբանելու փոխարեն ինչի՞ հետևից եք ընկել։ Բայց, ի պատիվ «Ռուսարմինֆո»-ի լրագրողի, ով հարցազրույց էր վերցնում թանգարանր փոխտնօրենից, պետք է ասել, որ նա  բնավ չընկավ ռուսական ծուղակը: Պատմական գիտությունների պատկառելի դոկտորն այսպիսով նաև իր մասնագիտական խղճին է դեմ գնում»։

Լ.Սարգսյանը նաև նշեց, որ ցուցահանդեսի համադրողը պատասխանատվությունն իր վրայից գցել է ու հղում արել թանգարանի տնօրենին՝ ասելով, որ ցուցահանդեսի բացման  նախօրեին տնօրենը խմբագրում կատարեց, հանեց «Լեռնային Ղարաբաղ» (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ) անվանումը։

«Սա կոպտագույն մասնագիտական  խախտում է. որևէ տնօրեն իրավունք չունի օգտագործելու իր վարչական ռեսուրսը և միջամտելու կուրատորի աշխատանքի և հեղինակի ստեղծագործության մեջ: Սա նշանակում է, որ ցուցահանդեսի կուրատորն իր տեղում չի և առհասարակ, սա ավտորիտար բարքերի վառ արտահայտություն է և պարզապես նենգություն,- ասաց արվեստի քննադատը՝ ավելացնելով, որ է՛լ ավելի զարհուրելի է «Ստեփանակերտ» անվանումին կամայականորեն ավելացնել ադրբեջանական «Խանկենդին», որի մասին նույնպես վկայում են լրատվամիջոցները։

«Սա առավել քան ցցուն ապացույց է այն բանի, որ տեղի է ունեցել քաղաքական միջամտություն և խմբագրում, որը համարժեք է հայկական մշակութային ժառանգության հետքերի ոչնչացմանը և պատմության հակահայկական խմբագրմանը: Սա է՛լ ավելի ստոր ու հակամարդկային արարք է նաև այն առումով, որ նկարիչը ողջ չէ և խախտվել է հանգուցյալի մտավոր սեփականության հեղինակային իրավունքը»,- նշեց նա։

Լիլիթ Սարգսյանի խոսքով, որևէ մեկը, որևէ պաշտոնյա չի կարող հաստատել, որ Ադրբեջանի կողմից պահանջ է եղել հանել Լեռնային Ղարաբաղ (Արցախի Հանրապետություն.-խմբ) անվանումը ցուցահանդեսի խորագրից, իսկ Ստեփանակերտը ներկայացնել որպես «Խանկենդի». «Թեպետ և փաստերն առավել քան ակնառու են, սակայն փաստացի երբեք չենք բացահայտի դա և ես իրավասու չեմ դա պնդել, լավ կլիներ՝ իրավասու մարմինները արձագանքերին՝ դեսպան, մշակութային կցորդ…»:


(Լուսանկարը՝ www.armmuseum.ru կայքից)

Էդմոնդ Պետրոսյանը ծնվել է 1948 թվականին Շուշիում։ Սկսել է նկարել 1980-ականներից, հանդես է եկել «Դիկեն» կեղծանվամբ։

Նկարչի աշխատանքները գտնվում են աշխարհի բազմաթիվ մասնավոր հավաքածուներում, հիմնականում հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչների, ինչպես նաև ռուսական մի շարք թանգարաններում, նաև հաջողությամբ վաճառվում են աճուրդներում և ձեռք են բերվում տարբեր երկրների մասնավոր կոլեկցիոներների կողմից:
2014 թվականին ունեցել է իր առաջին անհատական ցուցահանդեը Մոսկվայի АртНаив պատկերասրահում։

Էդմոնդ Պետրոսյանը մահացել է 2019 թվականին։

Լուսանկարները՝ www.wpolitics.ru կայքից։ 

 

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

18:28
Կարեն Ենգիբարյանը, որը շտապել էր մարդկանց փրկել «Կրոկուս»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության ժամանակ, մահացել է
 Ռուսաստանի հայերի միությունից հայտնում են․ «Ցավով տեղեկացնում ենք, որ Կարեն Ենգիբարյանը, որը շտապել էր մարդկանց փրկել...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Քուրդ լրագրող. Էրդողանի կուսակցությունը փլուզման գործընթաց է ապրում
Թուրքիայում մոտավորապես 61 միլիոն ընտրող մարտի 31-ին կմասնակցի տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) ընտրություններին։ Ո՞ր կուսակցությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Փարիզ-2024-ի ջահը կվառվի Թյուիլրի այգիներում
«Փարիզ-2024» օլիմպիական խաղերի կրակը կվառվի Լուվրի թանգարանի դիմաց գտնվող Թյուիլրի  այգիներում (Jardin des Tuileries), այլ ոչ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:54
Գամանե արևադարձային ցիկլոնը հարվածել է Մադագասկարին
Մարտի 28-ին Գամանե արևադարձային ցիկլոնը հարվածել է Մադագասկարին։ Քամու պոռթկումները հասել են մինչև 55 մ/վ։ «Հիդրոօդերևութաբանության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:47
ՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպք
ՊԵԿ հետաքննության և օպերատիվ հետախուզության վարչությունը շարունակում է կառուցապատման ոլորտում հարկային մարմնին հսկողության լիազորություններ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:38
Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում
Ծանրամարտի միջազգային ֆեդերացիան որոշում է կայացրել 2027 թվականի աշխարհի առաջնության անցկացման իրավունքը վստահել Հայաստանին: ԿԳՄՍ նախարարության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:14
Արման Թաթոյան. Միայն Ներքին Հանդը շրջափակված է ադրբեջանական 25 մարտական դիրքերով
«Հայաստանի Հանրապետությում՝ Վայոց Ձորում, Սյունիքում, Գեղարքունիքում մենք ունենք Ադրբեջանի կողմից բնակիչների մեկուսացումներ։ Ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:12
ՌԴ գլխավոր դատախազությունը Պուգաչովայի վերաբերյալ հարցում է ուղարկել արդարադատության նախարարություն
Անվտանգության և կոռուպցիայի դեմ պայքարի դաշնային նախագծի ղեկավար Վիտալի Բորոդինը հրապարակել է նամակ, որը գխավոր դատախազությունն ուղարկել է ՌԴ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Եղեգնաձորում զենքի գործադրմամբ խուլիգանություն, սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա անձը
Ավարտվել է Եղեգնաձոր քաղաքի Շահումյան փողոցում նույն քաղաքի 32–ամյա բնակչի կողմից զենքի գործադրմամբ խուլիգանության, ապօրինի կերպով հրազեն...
Աղբյուր` Panorama.am
16:55
Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ Հայաստանի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները
Հայաստանում քաղաքացիներն անորոշ վիճակում են. հիմնական մտահոգող հարցն է՝ ինչ է լինելու վաղը, քանի որ, կարծում են, այս իշխանության օրոք որևէ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:54
Այնպես չէ, որ հանք շահագործողները ռոյալթի վճարեցին ու ազատվեցին պատասխանատվությունից. Նազելի Վարդանյան
Ըստ գործող օրենսդրության՝ հանք շահագործողների վճարած բնապահպանական հարկերից՝ ռոյալթիներից 2 %-ը պետք է վերադարձվի այն համայնքներին, որոնք...
Աղբյուր` Panorama.am
16:46
Արա Ղազարյան. Այն, ինչ անում է Ադրբեջանն այսօր, դեռ պետք է տակից դուրս գա
«ՄԻԵԴ-ում ունենք Ադրբեջանի դեմ շահած երեք գործ։ Ադրբեջանը վճիռները չի կատարում, բայց հետաքրքիր է՝ չի էլ հայտարարում, որ չի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՌԴ ԱԳՆ. 102-րդ բազայի և ռուս սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է
ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ 102-րդ բազայի և ռուս սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է։ Այս մասին գրում է...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Մխիթար Պապոյանը չի բացառում, որ կառաջադրվի ԲԴԽ անդամի թեկնածու
«Այդ հարցի հետ կապված ես որևէ պատասխան չունեմ, խնդրելու եմ այդ հարցը չպնդեք»,- Դատավորների ընդհանուր ժողովի մեկնարկին լրագրողների...
Աղբյուր` Panorama.am
15:58
Նարեկ Սամսոնյանի ձերբակալման վերաբերյալ Թ. Թովմասյանի դիմումի հիման վրա քրեական վարույթ է նախաձեռնվել
«ՀՀ դատախազությունից տեղեկացրեցին, որ իմ դիմումի հիման վրա քրեական վարույթ է նախաձեռնվել»,-տեղեկացրել է ԱԺ անկախ պատգամավոր Թագուհի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:49
Նարեկ Սամսոնյանի՝ ԱՄՆ դեսպանին ուղղված նամակը դեսպանատանը չվերցրեցին
«Իմնեմնիմի» պոդքաստի վարող Նարեկ Սամսոնյանի՝ ԱՄՆ դեսպանին ուղղված բաց նամակն այսօր Սամսոնյանի թիմակիցները տարել էին ԱՄՆ դեսպանատուն՝...
Աղբյուր` Panorama.am
15:41
Կարծում եմ՝ բոլոր տեղերում էլ կլինեն. դատավոր Չիչոյանը դատական համակարգում «գործ տվողների» մասին
«Բոլորիս համար  էլ մտահոգիչ է դատավորների հրաժարականների դիմումները»,- Դատավորների ընդհանուր ժողովի մեկնարկին լրագրողների հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:38
Սուտ է. ՆԱՏՕ–ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում և Երևանում հստակ ցույց տվեց, թե ինչն ինչոց է. Թևանյան
Քաղաքական գործիչ Անդրանիկ Թևանյանը ֆեյսբուքյան գրառմամբ անդրադարձել է «փաշինյանական քաղցր ստերի մահաբեր հետևանքներին»։ Նա գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
15:31
Ադրբեջանում պահվում է 23 անձ, ումի՞ց և ինչի՞ համար է վրեժխնդիր լինում Բաքուն
«Այս պահի դրությամբ Ադրբեջանը Հայաստանին վերադարձրել է 210 գերեվարվածների կամ այլ կարգավիճակ ունեցող հայերի։ Պաշտոնական տվյալներով, 23 անձ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:15
Եթե նույն իրավիճակում հայտնվեմ, նույն կերպ կվարվեմ. դատավոր Բորիս Բախշիյան
«Պետք է պինդ լինել, հավատալ  սեփական ուժերին և արդարադատությանը, անպայման կհասնենք արդարադատությանը»,- Դատավորների ընդհանուր...
Աղբյուր` Panorama.am
15:13
Մատահոգված եմ, որ 4 դատավորները դիմում գրեցին գնացին.Արման Թովմասյան
«Մտահոգված եմ, որ 4 դատավորները դիմում գրեցին գնացին, այստեղ անխուսափելի է չմտահոգվելը, չգիտեմ, թե ով պետք է լինի դատավորներից, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:57
Դեղձենին 20-25 օր շուտ կծաղկի
«Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը հրապարակել է ագրոօդերևութաբանական տեղեկատվություն Արարատյան դաշտում դեղձենու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի
Ամերիաբանկը ճանաչվել է Հայաստանի լավագույն բանկը Global Finance ամսագրի «Աշխարհի լավագույն բանկեր» 31-րդ տարեկան մրցանակաբաշխության...
Աղբյուր` Panorama.am
14:43
Դատավորի վրա ճնշում լինելու դեպքում նա պետք է համապատասխան ընթացակարգով դիմի համապատասխան մարմիններին. Դատավոր Արթուր Ստեփանյան
«Այդ հարցը բազմաթիվ անգամ տրվել է դատավորներին և որևէ դեպքում ես դրական պատասխան չեմ լսել իրենցից»,-դատավորների ընդհանուր ժողովից...
Աղբյուր` Panorama.am
14:42
Դավիթ Ֆիդանյան. Կարծում եմ՝ ԱՄՆ դեսպանը տեղյակ չէ՝ ինչ է կատարվում Նարեկ Սամսոնյանի, Վազգեն Սաղաթելյանի գործով
«Քաղաքացիական գիտակցություն» ՀԿ նախագահ, AntiFake.am կայքի հիմնադիր, քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի անունից Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան...
Աղբյուր` Panorama.am
14:24
Ահազանգ. Արմատախիլ են անում Ալեք Մանուկյան փողոցի ծառերը
Երևանի կենտրոնի ծառերի ապագան վտանգված է։ Այսօր արմատախիլ անելու հերթը Ալեք Մանուկյան փողոցի ծառերինն է։ Ծանր տեխնիկան  քոքահան է անում...
Աղբյուր` Panorama.am
13:59
Վարսեն Աղաբեկյանն ընդգրկվել է Պաղեստինի կառավարության կազմում
Պաղեստինի նախագահ Մոհամեդ  Աբասը հրամանագիր է ստորագրել՝ վստահություն հայտնելով Պաղեստինի տասնիններորդ կառավարությանը, ինչպես նաև...
Աղբյուր` Panorama.am
13:39
Կխնդրեի լսումներին ներառել հակադիր կարծիք ունեցողներին, այլապես կարող ենք իրար ջան ասել՝ ջան լսել. Արսեն Թորոսյան
«ԱԺ-ն որպես քաղաքական մարմին, ի դեմս Եվրաինտեգրման մշտական հանձնաժողովի, հնարավորություն է տալիս մասնագետներին, շահառու ուժերին...
Աղբյուր` Panorama.am
13:34
Անհանգիստ որոշ հանրային գործիչներ զանգն են հնչեցնում մոտալուտ աղետի, սակայն բոց առաջացնող կայծը չի երևում. Անանյան
«Օրացույցի յուրաքանչյուր նոր օր սոցիալ-քաղաքական սպասումների անտանելի ծանրության տակ ավելի ու ավելի է դառնում անտանելի ու ծանր»։
Աղբյուր` Panorama.am
13:17
Հունաստանի ափերի մոտ երկու ուժգին երկրաշարժ է տեղի ունեցել
Հունաստանի Պելոպոնես թերակղզու մերձակայքում երկու երկրաշարժ է տեղի ունեցել, հայտնում է Աթենքի համալսարանի սեյսմոլոգիական լաբորատորիան։ 5,4...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ ՀՀ-ի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները
17:01 29/03/2024

Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ ՀՀ-ի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}