Կչախի՞ Փաշինյանի «խաղաղության բարաթը» Սևրի պայմանագրին
Ինչ Փաշինյանը եկել է իշխանության, Հայաստանն ու Արցախը կորուստներ է, որ ունենում են։ Թե ով ինչ է լցրել Փաշինյանիի անհատակ գրպանը, որտեղից նա հայության համար միայն պարտություններ, կորուստներ ու զրկանքներ է հանում ու հանում՝ արդեն մեկ է։ Որովհետև նա ձեռքը տանում է ու տանում այդ գրպանը, շարունակում է հանել ու հանել էլ ՀՀ սահմանների կորուստ, էլ Ամուլսարի թունավոր հանքարդյունաբերության թույլտվություն, էլ Թուրքիա-Ադրբեջան ճանապարհների բացում, էլ նրանց այլ ցանկությունների ու պահանջների կատարում...
Հիմա հայության վզին է փաթաթելու իր, Էրդողանի ու Ալիևի պատկերացրած խաղաղությունը, որ փորձված գրպանահատի ճարպկությամբ հանում է... մեր կյանքից։
Խաղաղություն՝ Հայրենիքի կորստի, որդիների կորստի, առողջության կորստի, իրավունքների կորստի, հանգստի կորստի, նպատակների ու հույսի կորստի հաշվի՞ն։
Դա ինչ խաղաղություն է։ Ինչ է բերելու այդ... հայտնի չէ ինչ բանը, որ փոխարինի այս բոլոր ու դեռ շարունակվող կորուստներին։
Թուրքիան երազում է իր երբեմնի հզորությունը՝ նա իր ամբողջ գոյության ընթացքում պատերազմել, գրավել ու տիրացել է այլ երկրների, այլ գոյ չունի, չի պատկերացնում, չի էլ նպատակադրվում։
Այսինքն՝ Թուրքիայի նպատակ ասեմ, թե երազանք՝ մեկ է, նրա քայլերը, գործողությունները իր ունեցած սովորությանն ու երբեմնի հաջողությանը հասնելու քայլեր են՝ լինի հայերի, թե ում ցեղասպանությամբ, իր համար մեկ է։
Ադրբեջանը ապօրինի ծնունդի ու մանկատուն հանձնվածի պես երազում է ի վերջո ազատվել իր բաստարդությունից, իրեն ու ուրիշներին համոզել, իբր ծնվել է այնտեղ, որտեղ գտնվում է, Թուրքիայի փոքր ու հարազատ եղբայրն է ի ծնե, մոռանալով, որ Թուրքիան բոլորովին էլ չի հրաժարվում իր ասպատակությունների, երկրները գրավելու պատմությունից՝ որպես իր հզորության նշան, ու ուրեմն, հեռվից գալով, չունի տարածաշրջանում «ծնված», «հազարամյակների» Ադրբեջանի հարազատ եղբայրը լինելու պատիվը... Զավեշտ է՝ մեկը հպարտանում է իր եկած լինելով, մյուսն ուզում է հպարտանալ, թե այստեղ էլ եղել է։
Ինչևէ՝ այս ամենը չի խանգարում, որ Թուրքիան ու Ադրբեջանը իրար արյունակից զգան, քանի որ նույն արյունն են խմում՝ հայերիս արյունը։ Ու հազարազատ մնալու համար պիտի շարունակեն խմել, սպանել, գրավել, տիրել։
Խաղաղությունը այս երկու երկրների համար իրենց նպատակներին հասնելն է, խաղաղությունը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար իրենց էությանը նվիրված ապրելն է։
Եկեք էլի հետ նայենք.
1920 թվականին, երբ օսմանյան Թուրքիան, որպես պարտված կողմ ստորագրեց Սևրի պայմանագիրը և դադարեց լինել գերտերություն, նրա հակառակ կողմում, այսինքն՝ հաղթած երկրների շարքում էր Հայաստանը։
Սևրի պայմանագրի 88-93րդ հոդվածներով Հայաստանին էին անցնելու Էրզրումի, Տրապինզոնի, Վանի և Բիթլիսի նահանգներից 90.000 կմ2՝ ելքով դեպի Սև ծով, իսկ Հայաստանի Հանրապետության տարածքը ընդհանուր հաշվարկով կազմում էր 160.000 կմ2։
Այն, որ Սևրի պայմանագիրը մնաց թղթի վրա՝ «շնորհիվ» Թուրքիա-Ռուսաստան դաշնակցության, չէր և չէ նշանակում, որ այն դարձել է անուժ՝ Սևրի պայմանագիրը ընդամենը սառեցվել է։
Կու՞լ կտա սա Թուրքիան։ Կարծում եմ՝ ոչ։ Թուրքիան չի ուզում հիշել ու ընդունել իր պարտությունները։ Անընդհատ փոփոխվող շահերի այս աշխարհում Թուրքիան ունի մեկ մշտական դաշնակից՝ ինքն իրեն (դե՝ ու Ադրբեջանը, որպես ևս մեկ, հետագա վիլայեթ)։ Ու ցանկացած թղթի, ցանկացած բարաթի ստորագրում, որին կգնա Թուրքիան, կամ նրա ներկայացուցիչ Ադրբեջանը, հստակ պիտի ծառայի մեկ նպատակի՝ իր նոր գերտերական խաղաղ ու ոչ ոքի կողմից չխաթարվող կյանքին, որտեղ ոչ ոք չպետք է թելադրի, թե ինչ անի ինքը։
Եթե սխալվում եմ՝ Փաշինյանի առաջարկած խաղաղության պայմանագրում, որտեղ Հայաստանի սահմանների կետը կա (չէ, դուք մտածեք միայն՝ որդուդ, պապիդ սպանողը գալիս ու որոշում է, թե քո տան մեջ քո սահմանը որքանն է..), թող առաջ բերված լինի Հայաստանի՝ Սևրի պայմանագրում նշված սահմանները ու ես հազար անգամ ներողություն կաղաչեմ։
Անահիտ Ոսկանյան
Հարակից հրապարակումներ`
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արևմտյան Հայաստանի ու արդեն Արցախի հուշարձանները՝ «ցեղասպանված հուշարձաններ»
