Տնտեսություն 11:55 03/03/2023 Հայաստան

Ո՞վ է երաշխավորելու, որ թշնամին կրկին չի ռմբակոծի Ամուլսարի շուրջն արդեն լիքը լցված ցիանիդային հարթակով. Վարդանյան

Օրեր առաջ ՀՀ կառավարությունը Եվրասիական զարգացման բանկի և «Լիդիան Արմենիա» ՓԲԸ-ի հետ կնքել է եռակողմ փոխըմբռնման հուշագիր՝ վերսկսելու Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների հանքավայրի շահագործման ծրագիրը։ Հուշագրով նախատեսվում է ներդնել շուրջ 250 միլիոն դոլար՝ հանքավայրի  շինարարական աշխատանքներն ավարտելու, անհրաժեշտ նոր սարքավորումներ ձեռք բերելու համար։ Պաշտոնյաները նշում են, որ հանքի շահագործումը ՀՀ-ի ՀՆԱ-ն կավելացնի տարեկան շուրջ 1 %-ով, պետական բյուջեի մուտքերը կավելանան տարեկան շուրջ 40 միլիարդ դրամով, կստեղծվեն հարյուրավոր նոր աշխատատեղեր։ Չնայած այս պնդումներին, բնապահպանները դժգոհություն են հայտնում՝ նշելով, որ որևէ ռիսկ հաշվի չի առնվել. հաշվի չի առել ջրային ռեսուրսների վրա բացասական ազդեցությունը, թթվային դրենաժի հետևանքով մակերևութային և ստորերկրյա ջրերի երկարաժամկետ աղտոտումը, «Ջերմուկ» հանքային ջրի վրա հնարավոր բացասական ազդեցությունը, անտեսվել է Ամուլսարի հանքում առկա ռադիոակտիվ տարրերի  հետ կապված ռիսկերը և արդեն ամենաառաջնայինը՝ անվտանգությունը։

Հենց այդ ռիսկերի, կառավարության հայտարարությունների, հանքի շահագործման դեպքում վտանգերի մասին Panorama.am-ը զրուցել է «Հայաստանի անտառներ»  ՀԿ տնօրեն, իրավաբան Նազելի Վարդանյանի հետ։

Panorama.am- Կա՞ արդյոք նոր ՇՄԱԳ, որը թույլատրելի է դարձնում Ամուլսարի հանքարդյունաբերումը: Կոնկրետ ի՞նչ աշխատանքներ են արվել, որոնք չեզոքացնում են վտանգները։

Նազելի Վարդանյան- Կառավարության պաշտոնական որևէ որոշում չկա հանքավայրի շահագործման վերաբերյալ։ Կա մի փաստաթուղթ, որն իրավական ուժ չունի, այսինքն պայմանագիր դեռ չկա։ Հուշագիր է, որն իրավաբանական ուժ ունեցող փաստաթուղթ չէ։ Պայմանագիրը դրանից հետո պետք է լինի։

Խայտառակ հուշագիր է։ Ես հույս ունեմ՝ դա դեռ փոխվելու է, քանի որ այսպիսի պարտավորություն վերցնել մեր երկրի, կառավարության վրա, մեր ժողովրդի վրա բարդել այդ բոլոր հետևանքները, մեղմ ասած, կամ տգիտություն է, կամ հատուկ միտում կա, որ մեր երկիրն, իրոք, բերեն ծանր վիճակի, որևէ ճար չունենանք դուրս գալու այս վիճակից։ 

Ռիսկերն ընդհանրապես չեն գնահատվել։ Տնտեսական, սոցիալական, առողջությանը պատճառվող, բնապահպանական վնասներն ընդհանրապես գնահատված չեն։

Տնտեսական վնասի մասին ՇՄԱԳ  օրենքում գրված է, որ պետք է մեթոդաբանություն մշակվի, 2014 թվականից առ այսօր մեթոդաբանություն չի մշակվել, նույնիսկ տնտեսական վնասը չեն հաշվել։ Խոսում են՝  այսքան աշխատատեղ, բայց ինչքան է փակվելու դրա փոխարեն։

Ինձ թվում էր՝ գոնե օգուտն են հաշվել, բայց այդ հուշագրի ստորագրելուց հասկացա, որ իրենք իրենց օգուտներն էլ չգիտեն։ Չգիտեմ՝ ինչից ելնելով են որոշումներ կայացնում։

Մեր օրենսդրության հերն անիծել են առաջին օրվանից մինչև վերջին օրը, երբ որ թույլտվություն են տվել։ Բնապահպանական բոլոր օրենքները, կոնվենցիաներն այդ  թույլտվություններով խախտվել են։ Ջերմուկցիների կարծիքն ընդհանրապես հաշվի չի առնվել, որը կոպիտ խախտում է։ Եթե չկա ջերմուկցիների կարծիքը որպես ազդակիր  համայնքի, այդ բոլոր թույլտվություններն անվավեր պետք է ճանաչել։

Թշնամին հենց այդ տարածքում է գտնվում։ 2022 թվականի սեպտեմբերին մենք տեսանք, որ Ամուլսարի շուրջ բոլորը ռմբակոծվել է։ Ո՞վ է երաշխավորելու, որ դա չի կրկնվելու արդեն լիքը լցված ցիանիդային հարթակում։ Ու դա կլինի Հայաստանի վերջը, 80 տոկոս ջրերն աղտոտվելու են, այդ տարածքները կդառնան անմարդաբնակ։

Ասում են՝ 10 տարվա ծրագիր։ 10 տարվա ծրագիր չէ, 2-3 տարի, մի քանի սերուցք, որ գիտեն ինչ-որ պաշար կա, հանելու են ու գնան։ Ինչպես եղավ Թեղուտում. 4 տարում Թեղուտը սնանկ ճանաչվեց։ Սրանք սնանկ են ճանաչվելու, ոչ մի վերակազմակերպման,  վերակառուցման աշխատանք չեն անելու, թողնելու են մեր պետության վրա, մեր ուսերի վրա, գնալու են, ու Ջերմուկը գրավելու են ադրբեջանցիները։ Դա է այս ծրագիրը։

Panorama.am- Տիկին Վարդանյան, փաստորեն, նոր ՇՄԱԳ չկա։

Նազելի Վարդանյան- Նոր ՇՄԱԳ-ը  պատադիր էր, քանի որ հենց կառավարության կողմից հրավիրված փորձագետները հստակ ասել էին, թե ինչքան թերի տվյալներ է ներկայացված եղալ փորձաքննությանը և  այդ պարագայում հնարավոր չէր հաշվարկել բոլոր ռիսկերը, բայց որ ռիսկերը շատ են ու դրանք անկառավարելի են, դրա մասին խոսել են։

Panorama.am- Ամենամեծ ռիսկը ո՞րն է։

Նազելի Վարդանյան- Հիմա բոլորն են ամենա... Այսօր անվտանգության խնդիր կա. այդ տարածքում գտնվում է մեր թշնամու զորքը։ Բնապահպանական՝ թթվային դրենաժը, ոչ մի ձևով դու չես կարող կառավարել։ Այսօր ամբողջ այս ռեգիոնում սեյսմիկ անհանգիստ, անկայուն վիճակ է։ Մենք նույն տեկտոնիկ գոտում ենք գտնվում։ Ո՞վ է երաշխավորելու, որ այտեղ փլուզումներ, երկրաշարժ չի լինելու։ Բոլորը ռիսկ են, այսինքն այդ բոլոր ռիսկերը դու չես կարող կառավարել։

Panorama.am- Դեռ 2016 թվականին երկրաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արմեն Սաղաթելյանը հայտնեց. «...եթե հանքավայրը սուլֆիդային է, մենք պետք է անպայման նախատեսենք թթու դրենաժի վտանգը: Այսինքն ջրերը, որոնք գալու են բաց հանք, քանի որ ապառները ահռելի ճաքճքված են, միանգամից ներծծվելու են խորը հորիզոններ՝ իրանց ճանապարհին լուծելով սուլֆիդները: Առաջանալու է նոսրացած ծծմբաթթու  եւ այդ թթու լուծույթները հասցնելու են Որոտան և Արփա գետ, Սպանդարյանի ու Կեչուտի ջրամբարներ»:
Ինչո՞ւ է Ամուլսարի հանքարդյունահանումը դարձել հնարավոր՝ ի՞նչ է, դրենաժային հիմքերը գրանի՞տ են դարձել, թե՞ Որոտան, Արփա  գետերը, Սպանդարյանի ու Կեչուտի ջրամբարները մեզ պետք չեն և չեն օգտագործվելու։

Նազելի Վարդանյան- Այդ մարդը մինչև մահանալը նույնիսկ հիվանդանոցում հարցազրույց է տվել։ Այնքան էր մտահոգ այդ հարցով։ Ցավոք, մեզ հետ չէ, որ նորից պայքարի։ Այս մասին ասել են չորս փորձագետներ Ավստրալիայից, Կանադայից, Ամերիկայից, ասել են «Էլարդի»-ի փորձագետները, մեր այլ մասնագետներ։ Բոլոր մասնագետները միաձայն ասել են, որ անթույլատրելի է շահագործումը։ Իսկ թթվային դրենաժի կառավարումն  ընդհանրապես անհնար է, որովհետև այդտեղ  ամեն մի ճեղքի, ծակի վրա հնարավոր չէ մի փական դնել կամ մի մաքրող սարք, որ դա չներծծվի։ Ոնց էլ անեն, դա ներծծվելու է։ Ամուլսարի երկրաբանական կառուցվածքը հրաբխային է, այնտեղ տեկտոնիկ խզումներ կան, որի  մասին թաքցրել է ընկերությունը և չի գնահատվել, որ այդ  խզումների, ճեղքերի արանքներով դա թափանցելու է։ 

Իսկ ինչ է սուլֆիդը։ Ծծումբ է, օդի և ջրի հետ միացություն տալով՝ դառնում է  ծծմբաթթու, որի մեջ գրեթե բոլոր մետաղները ձուլվում են։ Ի՞նչ է ստացվում։ Այդտեղ կա ուրան, ծանր մետաղներ և այլն, այդ ամեն ինչը  լուծվելու է և գնալու է, լցվի մեր գետերը։ Իսկ իրենք չեն գնահատել ու չեն ասում, թե տնտեսական գործունեությունից հետո հավաքվող ջուրն ուր է գնալու թափվի։ Դրա մասին խոսք չկա։ Ասում են՝ պոչամբար չկա, հարթակ կա, ինչ  տարբերություն։ Բաց հարթակ է, որտեղ  ցիանիդային լուծույթ է լինելու, որը  գոլորշանալու է, որտեղ ցանկացած խնդիր կարող է առաջանալ։

Panorama.am- Օրեր առաջ ավելի քան երկու տասնյակ ՀԿ-ներ ու անհատներ տարածել էին հայտարարություն Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների հանքավայրի շահագործման վերաբերյալ։ Դուք էլ եք միացել այդ հայտարարություն։ Բացի հայտարարությունից, ի՞նչ քայլեր պետք է արվեն կանխելու Ամուլսարի շահագործումը։

Նազելի Վարդանյան- Քայլերն արվում են ու պարտադիր չէ, որ պաստառներն առնենք, փողոց դուրս գանք։ Դա էլ է լինելու։ Նոր մեթոդներով ենք պայքարում՝ օր ու գիշեր աշխատում ենք դրա շուրջ, արդյունքները կտեսնեք։ Ես համոզված եմ, որ այդ հանքը չի աշխատելու, չի կարող աշխատել՝  անօրինական, այդտեղի բնակիչների կարծիքին, կամքին հակառակ ու, ընդհանրապես,  նման մի փուչիկ հնարավոր չէ աշխատել, ինչքան էլ կառավարությունը մարդկանց  մանիպուլացնի։ Չի կարող աշխատել։

Panorama.am- Շնորհակալություն հարցերին պատասխանելու համար։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

00:13
Բլինքեն. Բաքվի ռազմական գործողությունները Ղարաբաղում հակասում են կարգավորման ջանքերին
Այս շաբաթ Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղում ուժի կիրառումը հակասում է հակամարտության կարգավորմանն ուղղված ջանքերին: Այս մասին մամուլի...
Աղբյուր` Panorama.am
23:45
Ադրբեջանը վիրավոր ու անօգնական հայ կանանց գերեվարել է
Ադրբեջանը վիրավոր ու անօգնական հայ կանանց գերեվարել է։ Այդ մասին վկայում է տարածված տեսանյութը, որտեղ ադրբեջանական կողմը փորձում է հումանիտար...
Աղբյուր` Panorama.am
23:33
Արցախում պայթյունների ձայնից 8-ամյա երեխայի սիրտը ճաքել է. Ռուբեն Վարդանյան
«Արցախում հումանիտար աղետ է»,-Քսենյա Սոբչակին տված հարցազրույցում ասել է Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը։ Նա նշել է,...
Աղբյուր` Panorama.am
23:25
Այս ծանր օրերին նույնպես «Ծիլ» տիկնիկային ստուդիան շրջում է տարբեր վայրերում և երեխաներին հեքիաթ պարգևում
Ստեփանակերտի «Ծիլ» մանկական տիկնիկային ստուդիան իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է. «Այս ծանր օրերին նույնպես «Ծիլ»...
Աղբյուր` Panorama.am
23:06
Լևոն Քոչարյանը ձերբակալվել է
Փաստաբան Ալեքսանդր Կոչուբաևը հայտնում է, որ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի որդին՝ Լևոն Քոչարյանը, ձերբակալվել է։ «Առավոտյան ժամը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:55
Նարեկ Մալյանը կալանավորվեց
Իրավապաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը հայտնում է, որ երկու ամսով կալանավորել են ակտիվիստ Նարեկ Մալյանին։ «Արամ Զավենիչի կուսակցության խորհրդի...
Աղբյուր` Panorama.am
22:43
Փոխպետքարտուղար Նուլանդը Թուրքիայի փոխարտգործնախարարի հետ քննարկել է Լեռնային Ղարաբաղի թեման
ԱՄՆ փոխպետքարտուղար Վիկտորիա Նուլանդը հանդիպել է Թուրքիայի փոխարտգործնախարար Բյուրաք Էյքեկապարիի հետ մի շարք կարևրո միջազգային խնդիրներ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:11
Ըմբշամարտի ԱԱ․ Արթուր Ալեքսանյանը դուրս է եկել եզրափակիչ
Նա նվաճել է Օլիմպիական խաղեր ուղեգր
Աղբյուր` Panorama.am
21:54
Ըմբշամարտի ԱԱ. Մալխաս Ամոյանը՝ բրոնզե մեդալակիր
Նա նաև օլիմպիական խաղերի ուղեգիր է նվաճել
Աղբյուր` Panorama.am
21:49
Շրջանառվող լուրերը, թե իբր փաստաթղթեր են այրվում, իրականությանը չի համապատասխանում. Շտաբ
Արցախի տեղեկատվական շտաբից հայտնում են. «Երկարատև շրջափակման, այնուհետև ռազմական գործողությունների հետևանքով առաջ եկած մի շարք...
Աղբյուր` Panorama.am
21:46
Այս ատելությունն է, որ հանգեցնում է հայերի նկատմամբ ադրբեջանական անպատիժ դաժանությունների․ Թաթոյան
ՀՀ Մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արման Թաթոյանը «Ֆեյսբուքի» իր էջում գրել է․ «Հայերի նկատմամբ խորքային ատելություն,...
Աղբյուր` Panorama.am
21:31
Ապակենտրոն անհնազանդության գործողությունները կավարտվեն 21։30
Ապակենտրոն անհնազանդության գործողությունները կավարտվեն 21։30։ Ազգային կոմիտեից հայտնում են, որ անհնազանդության ակցիաները կշարունակվեն վաղը։...
Աղբյուր` Panorama.am
21:26
Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհին վթարի հետևանքով երեխաներ են տուժել
Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն սեպտեմբերի 22-ին, ժամը 17։13-ին տեղեկություն է ստացվել, որ Լանջիկ գյուղի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:20
Ձերբակալվել է հավաքի մասնակից․ ՔԿ
Քննչական կոմիտեից հայտնում են հերթական ձերբակալության մասին․ «Հաղորդում է ստացվել այն մասին, որ 2023թ. սեպտեմբերի 22-ին՝ ժամը 11:30-ին,...
Աղբյուր` Panorama.am
21:17
ԱԱԾ պահեստազորի սպաները մասնակցում են իշխանության հեռացման ակցիային
«Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով անցկացվող ցույցերին մասնակցում են նաև ԱԱԾ պահեստազորի սպաները»,- հայտնում են ԱԱԾ պահեստազորի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:16
Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը ներողություն է խնդրել Լավրովից՝ Արցախում խաղաղապահներին գնդակահարելու համար
Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Ջեյհուն Բայրամովը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի «դաշտում» ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպմանը ներողություն է...
Աղբյուր` Panorama.am
21:14
«Ինձ անհանգստացնում է, որ Արցախի ճանապարհն է փակ»
Մաշտոցի պողոտա-Գրիգոր Լուսավորիչ պաչմերուկում Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով բողողքի դուրս եկած քաղաքացիները ակթվածահար են արել...
Աղբյուր` Panorama.am
21:06
Երևանյան փողոցներում անհնազանդության ակցիաներ են, երթևեկությունը կաթվածահար է
Երևանյան փողոցներում երթևեկությունը կաթվածահար է։ Հանրապետության հրպարակում տեղի ունեցած հանրահավաքից հետո քաղաքացիները երթով փակում են...
Աղբյուր` Panorama.am
20:58
Շախմատիստուհի Սուսաննա Գաբոյանը հրաժարվել է միջազգային մրցաշարի մասնակցությունից ու միացել հացադուլին
Շախմատիստուհի Սուսաննա Գաբոյանը, իրավիճակով պայմանավորված, Ծաղկաձորում անցկացվող միջազգային մրցաշարի մասնակցությունից հրաժարվել է։...
Աղբյուր` Panorama.am
20:55
Սկսվել է Արցախի ՊԲ-ի ստորաբաժանումների զենք-զինամթերքի հանձնումը
Ռուս զինծառայողների վերահսկողության ներքո սկսվել է Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումների զենք-զինամթերքի հանձնումը։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
20:45
Արցախում Ադրբեջանը հրթիռահրետանային և ավիացիոն հարվածներ է հասցրել բնակելի շինությունների, մանկապարտեզների, դպրոցների
Սեպտեմբերի 19-ից 20-ը Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների ընթացքում թիրախավորվել են նաև քաղաքացիական և...
Աղբյուր` Panorama.am
20:43
Բացի հայ ժողովրդից,Նիկոլ Փաշինյանն արդեն ամբողջ աշխարհի համար է դուրս գրված․ Թևանյան
Ազգային կոմիտեի անդամ Անդրանիկ Թևանյանը Հանրապետության հրապարակում ընթացող հանրահավաքի ժամանակ ներկաներին ներկայացնելով գործողությունների պլանը,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:42
Ավտոմեքենաների վարորդները ձայնային ազդանշաններով զորակցություն են հայտնում արցախցիներին
Հանրապետության հրապարակից հանրահավաքի մասնակիցները երթով շարժվեցի հինգ ուղղություններով: Անդրանիկ Թևանյանը ժողովրդին հորդորեց ոստիկանության հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:29
Տաթևիկ Հայրապետյան. Հաջորդ արարը կբեմադրվի Սյունիքի շուրջ, դա Փաշինյանի գալիք տալիքն է
Ադրբեջանի հացերով փորձագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը գրում է. «Ինձ ապշեցնում է, որ մեր հանրությունը խաբվում է այն կեղծ թեզին, թե Փաշինյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
20:23
Երիտասարդները շատ լավ գիտեն, որ առանց Արցախի` Հայաստան չի լինելու․ Արտակ Զաքարյան
ՀՀԿ փոխնախագահ Արտակ Զաքարյանը գրում է. «Ցանկացած շարժման ոգին` երիտասարդությունն է` հատկապես նրա ուսանողական հատվածը: Երիտասարդները...
Աղբյուր` Panorama.am
20:20
Ոչ մի հայ զինվոր և հրամանատար չպետք է արտահանձնվի Ադրբեջանին. Ավետիք Չալաբյան
«Արցախում 20 հազար մեր հայրենակիցներ գիշերում են բաց երկնքի տակ, Արցախի բանակը պետք է այսօր պարտադրված զինաթափվի, թշնամին պահանջ է դրել,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:14
Նոյեմբերի 10-ից ես պայքարում եմ, որ Ջերմուկը , Գորիսը Շուշիի ճակատագրին չարժանանան, որ Երևանը Ջերմուկի ճակատագրին չարժանանա․ Նարե Սիմոնյան
«Երևի ես իմ խոսքը պետք է սկսեի Արցախի մասին պատվելով, բայց այսօր առավոտյան ոստիկանների պահվածից հետո, ես իմ տեղը չեմ գտնում։ Ոչ նրա համար,...
Աղբյուր` Panorama.am
20:08
Արցախի ԱՆ. Քիչ առաջ վերջապես Մարտունիից մեր վիրավորներին բերեցին Ստեփանակերտի հիվանդանոց
Մարտակերտից վիրավորներին հանելու ու աճյունները դուրս բերելու խնդիր ունենք։
Աղբյուր` Panorama.am
19:28
Կա՛մ մենք Նիկոլին ենք ծնկի բերելու, կա՛մ Նիկոլը Հայաստանն է ծնկի բերելու․ Իշխան Սաղաթելյան
 «Մեզ բոլորին միավորում է մեկ նպատակ՝ Հայաստանի և Արցախի պաշտպանությունն է»,- Հանրապետության հրապարակում ընթացող հանրահավաքին...
Աղբյուր` Panorama.am
19:14
Սիրուշո․ Լևոնն այս պահին ուղեղի ցնցումով հիվանդանոցում է, այսօր հրապարակում երկուսիս փոխարեն՝ես կլինեմ
Երգչուհի Սիրուշոն Ինստագրամի իր թջում գրում է․ «Մեզ համար այս պայքարը երբեք իշխանության գալու մասին չի եղել, երբեք ոչ ես, ոչ Լևոնը...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Անհնազանդության ակցիաներ Երևանի կենտրոնում
15:03 22/09/2023

Անհնազանդության ակցիաներ Երևանի կենտրոնում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}