Հասարակություն 12:00 12/06/2023 Հայաստան

Մոնթե Մելքոնյանի մահվան օրն է

«... Եթե կորցնենք Արցախը, ապա մենք կշրջենք հայոց պատմության վերջին էջը»։

Այսօր Հայաստանի Հանրապետության Ազգային և Արցախ Հանրապետության հերոս Մոնթե Մելքոնյանի՝ Ավոյի մահվան օրն է։  30 տարի առաջ հենց այս օրը Աղդամի և Մարտունու շրջանների սահմանագծի բարձունքների համար մարտը վերջինն է եղել Ավոյի համար։

Նա ծնվել է 1957 թվականին ԱՄՆ-ի Կալիֆոռնիա նահանգի Ֆրեզնո քաղաքից ոչ հեռու՝ Վայսիլիա ավանում։ Դեռ փոքրուց իմացել է, որ հայ է։  Եղել է Արևմտյան Հայաստանում, ուսումնասիրել է 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության պատմությունը։ Մոնթեի ավարտական թեզը նվիրված է եղել Վանի թագավորության ժայռափոր դամբարանների ուսումնասիրությանը. թեզը պաշտպանում է 1978թվին։ Արժանանում է կրթաթոշակի՝ Օքսֆորդի համալսարանում դոկտորական պաշտպանելու համար։ Սակայն Մոնթեն Անգլիա չի մեկնում, նա գնում է Արևմտյան Հայաստան՝ Վասպուրականի ժայռափոր դամբարանները և կացարանները չափագրելու և ուսումնասիրելու համար։

1980 թվականից անդամագրվելով Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակին՝ կարճ ժամանակում դարձել է նրա ղեկավարներից մեկը։ 1981 թվականին նրա մասնակցությամբ կազմակերպվել է հայտնի Վան ռազմագործողությունը: 1981 թվականի նոյեմբերի 11-ին Ֆրանսիայի Օռլի օդանավակայանում Մոնթեն ձերբակալվել է կեղծ անձնագիր և ատրճանակ կրելու մեղադրանքով։

Նա սկզբում դատապարտվել է 4 ամսվա ազատազրկման, իսկ ավելի ուշ դատարանը որոշել է վտարել նրան Ֆրանսիայից։ Դատարանում Մոնթեն հայտարարել է՝ «Բոլոր հայերը կեղծ անձնագրեր են կրում՝ ֆրանսիական, ամերիկյան, դրանք կեղծ կլինեն այնքան ժամանակ, քանի դեռ դրանք հայկական չեն...»։ 1985 թվականին նա նորից կեղծ անձնագրով ժամանել է Ֆրանսիա և մի քանի ամիս անց նորից ձերբակալվել «ահաբեկչություն» կազմակերպելու մեղադրանքով։ Մոնթեն բանտից դուրս է եկել 1989 թվականի հունվարի 16-ին։

Հոդվածներով հանդես է եկել Փարիզի «Հայ Պայքար» և Լոնդոնի «Կայծեր» թերթերում, «Սարդարապատ» ամսագրում, նաև անգլերեն մի շարք գրքերում՝ հայոց ազգային հարցերի արդարացի պահանջի և իրավունքի մասին, որոնք լույս են տեսել Լոնդոնում։

Մոնթե Հայաստան է եկել այն ժամանակ, երբ արդեն սկսվել էր Արցախյան ազատագրական պայքարը:

1991 թվին, բանտից ազատվելուց հետո, Մոնթեն եկել է Երևան, յոթ ամիս աշխատել է Գիտությունների ակադեմիայում «Հայաստանը և հարևանները» գիրքը գրելու և հրատարակելու նպատակով։ Այստեղ նա ընդունել է Ավո կեղծանունը և 1991 թվականի սեպտեմբերին մեկնել  Արցախ:

Մի քանի ծանր մարտերից հետո` 1992 թվականի հունվարին Մոնթեին հանձնարարում են Մարտունու շրջանի ինքնապաշտպանության ուժերի հրամանատարի պարտականությունները, Մարտունին դառնում է ամենապաշտպանված ու ամենամարտունակ շրջանը: 1993-ի մարտ-ապրիլ ամիսներին նրա ղեկավարությամբ ազատագրվել է Քարվաճառը, Օմարի լեռնանցքը:
Ունենալով ընկալելու մեծ շնորհք ու հնարավորություն՝ նա ռազմի դաշտում աճում էր օրեցօր։

Նրա մարտական ընկերները պատմում են, որ նա խստապահանջ էր, անզիջում կարգազանցների, վախկոտների և բոլոր այն մարդկանց հանդեպ, ովքեր խոչընդոտում էին իր ծրագրերը։

Իր վերջին մարտում նա խիզախորեն դիմավորել է հակառակորդի զրահաջոկատին, և միայն արկի բեկորը զրկել է նրան դիմադրությունը շարունակելու հնարավորությունից: Աղդամի և Մարտունու շրջանների սահմանագծի բարձունքների համար մարտը՝ 1993 թ. հունիսի 12,  վերջինն է եղել Ավոյի համար:

Հետմահու Մոնթեն արժանացել է Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունների Ազգային հերոսի կոչման։ Նրա անունով է կոչվում ՀՀ ռազմական քոլեջը, Երևանում և Արցախում նրա անվամբ կան դպրոցներ։  Արցախի Մարտունի քաղաքի բնակիչներն, ի պատիվ հրամանատարի, քաղաքն անվանում են Մոնթեաբերդ:

«Դժվար էր մեր ուղին, բայց նպատակը վեհ էր…իսկ դեպի վեհ նպատակ տանող ուղին հաղթանակ է»։

 

 

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

11:47
Ոչ մի թիզական Ռեմբոն դարձավ աշխարհաքաղաքական Գիքոր. Ռոբերտ Քոչարյան
«Ղարաբաղի հանձնումը տեղի ունեցավ երկու փուլով՝ 2018-2020թ, մինչև պատերազմ ու մյուսը՝ 2020 թվականից հետո մինչև 2023թ....
Աղբյուր` Panorama.am
11:37
Ցիստիտը՝ մանկական հասակում
Միզապարկի բորոբոքումը հիմանականում պայմանավորված է բակտերիալ ֆլորայով: Հարուցիչներն են՝ աղիքային ցուպիկը, ստաֆիլակոկը, կլեբսիելան, խլամիդիաները և այլն:
Աղբյուր` Panorama.am
11:25
Ուզում եմ իմ աջացությունը հայտնել ավտոբուսի վարորդներին. Ավինյանը՝ հաշմանդամnւթյnւն ունեցող տարեցին ավտոբուսից իջեցնելու դեպքի մասին
Երեկվանից համացանցում տեսանյութ է տարածվում, թե ինչպես 48 համարի ավտոբուսի վարորդը թույլ չի տալիս հաշմանդամություն ունեցող տարեց մարդուն ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:10
Երևանում շրջող բեզոարյան այծի պատմությունը
Սոցիալական ցանցերում ակտիվորեն տարածվում է մի տեսանյութ, որտեղ բեզոարյան այծն ազատ շրջում է Երևանի փողոցներում։ Երևանի կենդանաբանական այգուց...
Աղբյուր` Panorama.am
11:02
Ես չէի խոսում, իմ մասին խոսում էին, նույնիսկ իմ ստվերի մասին էին բավական հաճախ խոսում. Ռոբերտ Քոչարյան. ՈՒՂԻՂ
«Կարծիք էր հնչում հաճախ մամուլում, որ իմ ակտիվությունը խանգարում է  որոշ մարդկանց քաղաքական դաշտում։ Ես համաձայն չէի այդ թեզի հետ,...
Աղբյուր` Panorama.am
10:32
Չպետք է որևէ դեպքում հանձնվել, պետք է պայքարել ու գնալ առաջ. Պարգը՝ եվրատեսիլյան երգի մասին
«Պատրաստ եմ ելույթս ավելի ու ավելի զարգացնել, կրկնակի ավելի լավ ելույթ ունենալ Բազելում»
Աղբյուր` Panorama.am
10:25
Անթուլատրելի է որևէ միջամտություն, նամանավանդ առանց թույլտվության, նամանավանդ գիշերով, գողեգող. Տիգրան Ավինյան
«Անթուլատրելի է դառնում որևէ տեսակի միջամտություն, նամանավանդ առանց թույլտվության, նամանավանդ գիշերով, գողեգող, և մենք պետք է միջոցներ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:48
Հայաստանը ոչ թե ԵՄ, այլ իրականում Թուրքիա է շարժվում. Տիգրան Աբրահամյան
«ԵՄ գնալը քաղաքացիներին վաճառելու, լուսավոր ապագայի ուղով տանելու ՀՀ իշխանության «վճռականությունը» ԵՄ իրավասու պաշտոնյաների կողմից 0 արձագանքի է արժանանում»
Աղբյուր` Panorama.am
09:42
Ձմռան ամենացուրտ օրերը դեռ առջևում են
Փետրվարը դեռ չի ասել իր վերջին խոսքը: Այս մասին գրում է «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Լևոն...
Աղբյուր` Panorama.am
09:19
Փրկարարներն արգելափակումից դուրս են բերել 14 ավտոմեքենա
Փետրվարի 15-17-ը ՆԳՆ ՓԾ Վայոց ձորի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Գեղարքունիքի, Լոռու և Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչությունների ճգնաժամային...
Աղբյուր` Panorama.am
09:17
Ճանապարհների վիճակը՝ ժամը 9:00-ի դրությամբ
Փետրվարի 17-ին՝ ժամը 9:00-ի դրությամբ, ՀՀ միջպետական և հանրապետական նշանակության բոլոր ավտոճանապարհները բաց են։ Հայտնում են Ճանապարհային...
Աղբյուր` Panorama.am
09:15
Փետրվարի 17-ին փոխանակման կետերում դոլարի փոխարժեքը նվազել է, ռուբլունը և եվրոյինը՝ աճել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ փետրվարի 17-ին ժամը 09։00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 393.63 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:05
Այսօրվա հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ փետրվարի 17-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:09
Ս. Ատոմյանց հիշատակության օրն է
Ս. Ատոմյանք յուրաքանչյուր քրիստոնյայի համար լավագույն օրինակ են: Նրանք կյանքի բոլոր դժվարությունները հաղթահարել են Տիրոջ օգնությամբ և հովանավորությամբ:
Աղբյուր` Panorama.am
08:00
Շատ «զգույշ» եթե լինեք, ախուրյանցի կնգան ու հայ աղջկան կարող է խառնեք իրար
Երկու օր առաջ սոցիալական ցանցերով լուր տարածվեց, որ Բելառուսում Ադրբեջանի պահանջով ձերբակալվել է Белла Белла -ը (հայ բլոգեր)։ Այլ տեղեկություն...
Աղբյուր` Panorama.am
22:32
Հայաստանը «Եվրատեսիլ»-ում կներկայացնի Պարգը
Հայաստանը «Եվրատեսիլ» 2025 երգի միջազգային մրցույթում կներկայացնի Պարգը։  Հայաստանյան պատվիրակն ընտրվեց «Դեպի...
Աղբյուր` Panorama.am
22:18
Իսրայելի ռազմաօդային ուժերը հարձակվել են Լիբանանի ռազմական թիրախների վրա
Իսրայելի ռազմաօդային ուժերը հարվածներ են հասցրել Լիբանանի տարածքում գտնվող «մի շարք ռազմական օբյեկտների», որտեղ պահվում էին զենքեր և...
Աղբյուր` Panorama.am
20:56
Ադելյա Պետրոսյանը Ռուսաստանի Գրան պրիի հաղթող
Գեղասահորդուհի Ադելյա Պետրոսյանը Կրասնոյարսկում ընթացող Ռուսաստանի Գրան պրիի մենասահքի եզրափակչում դարձավ լավագույնը։ Երկու ծրագրերի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:52
Ալեքսեյ Նավալնիի մահվան տարելիցին մոտ 1.5 հազար մարդ էր գնացել Մոսկվայի Բորիսովսկոյե գերեզմանատուն
Ալեքսեյ Նավալնիի մահվան տարելիցին մոտ մեկուկես հազար մարդ եկել է Մոսկվայի Բորիսովսկոյե գերեզմանատուն, որտեղ թաղված է քաղաքական գործիչը։ Նավալնիի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:01
Կարմիրգրքային բեզոարյան այծը ազատ շրջում է Երևանի կենտրոնում
Ֆեյսբուքի օգտատերերը տեսագրություն են տարածել, որտեղ երևում է, թե ինչպես է բեզոարյան այծն ազատ շրջում Երևանի կենտրոնի բանուկ փողոցներից մեկի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Ավետիք Իշխանյանի հոգեհանգիստը տեղի կունենա Նուբարաշենի խճուղի 46 հասցեում
Իրավապաշտպան, հասարակական գործիչ Ավետիք Իշխանյանի հոգեհանգիստը տեղի կունենա երկուշաբթի՝ փետրվարի 17-ին, ժամը 18։00-21։00։ Սգո սրահի հասցեն՝...
Աղբյուր` Panorama.am
17:28
Ողբերգական ավտովթար՝ «Զիլ 131» բեռնատարը բախվել է քարերին և կողաշրջվել․ վարորդը մահացել է
Փետրվարի 16-ին, ողբերգական ավտովթար է տեղի ունեցել Գեղարքունիքի մարզում։ Ժամը 16։10-ի սահմաններում Ծովագյուղ-Շորժա-Վարդենիս ավտոճանապարհի 3-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:17
Այս 7 տարվա ընթացքում Փաշինյանի ականջներն այդպես էլ հում մնացին արտաքին հարցերում. Արմեն Աշոտյան
Արմեն Աշոտյանի ֆեյսբուքի էջում արհեստական բանականության միջոցով ներկայացված է հարցազրույց՝ հետևյալ հարցերի շուրջ. «Ռուսաստան-Միացյալ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:55
Ժողովրդավարական իշխանությունը վարորդներին հրահանգում է տրանսպորտից իջեցնել բոլոր նրանց, ովքեր բոյկոտում են. Արթուր Չախոյան
Հանրային գործիչ Արթուր Չախոյանը տեսագրություն է հրապարակել և գրել. «Սա՞ է ժողովրդավարական իշխանությունը, որը վարորդներին հրահանգում է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:24
Փաշինյանը Գերմանիայի հայ համայնքին ներկայացրել է Հայաստանի առջև ծառացած մարտահրավերները
Կառավարության ֆեյսբուքյան էջից տեղեկանում ենք, որ Մյունխենում տեղի է ունեցել  Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպումը Գերմանիայի հայ համայնքի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:16
Արցախի կորուստը, Հայաստանում տիրող իրավիճակի գիտակցումը հյուծեցին այդ իրականության հետ անհաշտ մտավորականին. Սերժ Սարգսյան
ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ցավակցություն է հայտնել Ավետիք Իշխանյանի մահվան կապակցությամբ «Խոր ցավով տեղեկացա իրավապաշտպան,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:48
Նա հեռացավ՝ չդիմանալով ողջ այն անարդարությանը և ցավին, որը ներթափանցել է մեր կյանք. Ավետիք Չալաբյան
«ՀայաՔվե» նախաձեռնության համահիմնադիր Ավետիք չալաբյանը գրում է Այսօր կյանքից հեռացել է «Ղարաբաղ» կոմիտեի գաղտնի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:04
Ավետիք Իշխանյանի գործունեությունը մեծ գնահատանքի է արժանի՝ որպես իրականում անվախ, սկզբունքային, պետության համար մտահոգ հասարակական գործչի. Ռոբերտ Քոչարյան
ՀՀ Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ցավակցել է Ավետիք Իշխանյանի մահվան կապակցությամբ։ «Խորը ցավով տեղեկացա Ավետիք Իշխանյանի անժամանակ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:24
Նիկոլաևում պայթյունի հետևանքով զոհվել է Ուկրաինայի Ականազերծման կենտրոնի երեք զինծառայող
Նիկոլաևում պայթյունի հետևանքով զոհվել է Ականազերծման կենտրոնի երեք զինծառայող։ Ահաբեկչությունը տեղի է ունեցել քաղաքի կենտրոնում, փետրվարի 14-ին։...
Աղբյուր` Panorama.am
14:01
Ավետիք Իշխանյանը Հայաստանի բոլոր ժամանակների լավագույն իրավապաշտպաններից է. Արման Թաթոյան
ՀՀ Նախկին ՄԻՊ  Արման Թաթոյանը Ավետիք Իշխանյանի մահվան կապակցությամբ գրում է. «Ավետիք Իշխանյանը Հայաստանի բոլոր ժամանակների...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Խորենացու «Հայոց պատմությունը» չարամտորեն ծառայեցնում են իրենց շահերին. Բագրատ Սրբազան
12:01 15/02/2025

Խորենացու «Հայոց պատմությունը» չարամտորեն ծառայեցնում են իրենց շահերին. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}