Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հանրակրթական դպրոցների 7-րդ դասարանի «Գրականություն» դասագրիք հեղինակներից է գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանը (նաև՝ Արսեն Վարդանյան)։ Դասագիրքը նոր էր բաժանվել դպրոցներին, երբ հենց հեղինակը բարձրաձայնեց գրքում տեղ գտած առաջին վրիպակի մասին։
Panorama.am-ը զրուցել է Արքմենիկ Նիկողոսյանի հետ գրքում առկա այլ թերությունների, գրականագետգործընկերների նկատողությունների, նկատառումների և ընդհանրապես դասագիրքում ներառված հեղինակների, ստեղծագործությունների մասին։

Panorama.am-Դասագրքում առաջին վրիպակը դուք նկատեցինք։ Դրանից հետո այլ վրիպումներ նկատե՞լ եք։ Գրականագետները, լեզվաբանները որևէ նկատողություն, նկատառում արե՞լ են ձեզ։

Արքմենիկ Նիկողոսյան-Գիտեմ՝ ինչու է այդպես ստացվել։ Երկար պատմություն է, չէի ուզի մանրամասնել։ Բայց փաստն այն է, որ սխալը կատարվել է, սխալի մասին համապատասխան ելույթ ունեցել ենք, այնպես ենք արել, որ շատ ուսուցիչներ իմանան այդ մասին։ Դասագրքում  արդեն իսկ ուղղվել է  այդ վրիպակը, հաջորդ տպաքանակների դեպքում այդ սխալը այլևս չի լինի։ Իհարկե, շատ ամաչում եմ այդ սխալի համար։

Ինչ վերաբերում է այլ թերությունների... Ճիշտն ասած, դասագրքերի մրցույթների, հաղթող ճանաչելու, հետո այդ դասագրքերը հրատարակելու պրոցեսն այնքան արագ էր, որ ոչ միայն  մենք,  այլ նաև շատ այլ դասագրքերի հեղինակներ ուղղակի ժամանակ չեն ունեցել նույնիսկ արագ  խմբագրական  աշխատանքներ անել։

Այնպես չէ, որ կատաստրոֆիկ ինչ-որ բաներ կան դասագրքերում,  բայց տեսել ենք բաներ, որ շատ լավ կլիներ այլ ձև անեինք, կատարելագործեինք։ Ցավոք, կատարելագործման   ժամանակ չի եղել։

Հատկապես ուսուցիչների կողմից շատ եմ ստացել կետադրության, ուղղագրության վերաբերյալ նկատողություններ։ Բայց ասեմ հետևյալը. մեր դասագրքին կից կա նաև ուսուցչի ձեռնարկ, մեթոդական ուղեցույց, պարզ ու հստակ  գրել ենք, որ ի տարբերություն նախորդ շրջանների դասագրքերի, երբ որ  յուրաքանչյուր արձակագրի ուղղագրությունը, կետադրությունը հարմարեցվում էր ժամանակակից կանոններին, մենք ունեցել ենք այն մոտեցումը, որ հեղինակին պետք է կարդալ իր կիրառած  կետադրությամբ, ուղղագրությամբ, որովհետև դա ոճի, ոճազգացողության, լեզվի, լեզվազգացողության խնդիր է։ Պարզապես ուսուցիչներին խնդրել ենք, որ այդ մասին ասեն աշակերտներին, որպեսզի հակասություն հայոց լեզվի  իրենց իմացած կանոնների և տեքստերի միջև չառաջանան, նաև բացատրեն, որ կետադրությունն ու ուղղագրությունը էվոլյուցիա կարող են ապրել, ինչու են գրողներն այդպես կետադրել։ Ես չեմ պատկերացնում, օրինակ, Բակունցի ստեղծագործությունը կետադրել  ժամանակակից կանոններով և ունենալ այն նույն Բակունցը, որին մենք կարդում ենք։ Էլ չեմ ասում, եթե այդկերպ վարվենք Հրանտ Մաթևոսյանի տեքստերի հետ։

Դիտողություններ կային, թե ինչու եք այդ վեպից այդ հատվածն ընտրել, ոչ թե այն հատվածը։ Եթե մարդը հակված է... Ես էլ կարող եմ այս դասագիրքը շապիկից սկսած մինչև վերջին տառը քննադատել և դրա հիմքերն ունեմ, տեղերն էլ գիտեմ։ Բայց չի կարելի այդկերպ վարվել, որովհետև դասագրքերը ստեղծվել են՝ կատարելագործվելու  խնդիրն իրենց առջև դրված։
Դասագիրքն  անընդհատ ձեռքիս է, կարդում եմ, նայում եմ,  ինչն ենք վատ արել, ինչը կարելի էր  ավելի լավ անել։ Փորձում ենք դա ուղղել՝ ապագայում ավելի լավը կունենանք։
Կան մարդիկ, նաև աշակերտներ, որոնք լավ առաջարկներով են հանդես եկել։ Այնպես որ, առանց դավադրապաշտական տեսությունների՝ շատ  հանգիստ կարող ենք ամեն ինչ շտկել, կատարելագործել, որովհետև անթերի չենք։

Panorama.am-Դուք դասգիրքը համապատասխանեցրել եք հանրակրթության նոր չափորոշչին։ Կա՞ր այնպիսի հեղինակ, ստեղծագործություն, որը կուզեիք ներառել գրքում, բայց չէին համապատասխանում նոր չափորոշչին։

Արքմենիկ Նիկողոսյան- Դա շատ կարևոր խնդիր է, որովհետև մեկ էլ կպնում են մեզ՝ ինչո՞ւ այս հեղինակը չկա, ինչո՞ւ եք այս գործն ընտրել։ Մենք կատարում ենք առարկայական չափորոշչի  պահանջները հեղինակների և ստեղծագործությունների մասով։ Մենք  պարզապես մշակում ենք այն մեթոդները, թե ինչպես դա պետք է մատուցել դպրոցում, ինձ ձևավորմամբ, մանկավարժական հնարքներով։

Գրականության  ամեն շրջափուլում ես ունեմ սիրած հեղինակներ, ստեղծագործություններ, որոնք ինձ համար չափազանց թանկ են, բայց ամեն դեպքում ես ուրիշի գործին չեմ ուզում խառնվել։ Ես ինքս մանակավարժ չեմ, գիտնական եմ, մանկավարժի հետ համագործակցելով եմ դասագիրք  արել; Ի դեպ, իրենից շատ բան եմ սովորել։ Դու կարող ես այդ գործը համարել հրաշալի, բայց դա պետք չի 7-րդ դասարանցիներին, իսկ դիտողությունների մեծ մասն այդտեղից է գալիս։

Օրինակ, կարող եմ ասել,  թե ինչու Հակոբ Օշականը չկա 7-րդ դասարանի դասագրքում, մանավանդ  որ ժամանակագրորեն համապատասխանում է։ Բայց երբ որ սթափ  մտածեմ... Ախր  Հակոբ Օշականին  60-70 տարեկանները չեն հասկանում, կարդում, չեն ընկալում։

Մյուս կողմից էլ՝ մարդիկ, որոնք չափորոշիչ, առարկայական ծրագրեր են կազմել, ուրեմն մի բան գիտեն, որ դա են դրել։ Աշխատում եմ՝ իրենց գործերին չխառնվել։

Panorama.аm- Այսինքն, «Գրականություն» դասագիրքն էլ, ինչպես նոր տպագրված դասագրքերը, բարեփոխումների տեղ ունեն և այսօր շատերն են խոսում, որ հապճեպությունն է դասագրքերում առկա շատ խնդիրների, թերությունների պատճառը։

Արքմենիկ Նիկողոսյան- Այո, այդ հապճեպությունն իսկապես որոշակի դեր խաղացել է։ Բայց, բարեփոխումների չէի ասի, բարելավումներ կասեի։  Բարելավման տեղ միշտ կա։ Չգիտեմ մի հեղինակ, որ անընդհատ չձգտի այդ բարելավումներին։ Մենք պետք է լծվենք դասագրքերի կատարելագործմանը։ Իհարկե,  քննադատությունը միշտ ողջունելի է, բայց պետք է այնպես անել, որ տանի կատերալագործման։

Հարցազրույցում գրականագետ Ա. Նիկողոսյանը նաև անդրադարձել է Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի տնօրեն Անի Եղիազարյանի ազատմանը։

Հացազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։