Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երեկ կեսգիշերին Իրավական ակտերի քննարկման միասնական հարթակում՝ e-draft.am-ում ավարտվել է ԿԳՄՍ նախարարության կողմից ներկայացված «Հայոց պատմություն» առարկան «Հայաստան պատմություն» վերանվանելու նախագծի հանրային քննարկումը: Նախագծին դեմ է քվեարկել 11 հազար 892 քաղաքի (51 տոկոս), կողմ՝  11 հազար 510 քաղաքացի (49 տոկոս)։ Նախագծի տակ ներկայացված  են նաև մոտ 500 առաջարկներ, որոնք հիմնականում դեմ են արտահայտվել նախագծին։ 

Բազմաթիվ պատմաբաններ, գիտնականներ, մանկավարժներ հրապարակավ  դեմ են արտահայտվել ԿԳՄՍՆ-ի այս նախագծին։  

Նախագծի հակիրճ բնութագրում նշված է. ««33-րդ կետի 6-րդ ենթակետով սահմանված է, որ «Հայրենագիտություն» և «Հասարակություն, հասարակական գիտություններ» բնագավառների շրջանակում հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 5-6-րդ դասարաններում ներկայացվում են Հայաստանի և հայ ժողովրդի պատմությունը, մշակույթը և կրոնը, աշխարհագրությունը, հասարակական կյանքի ոլորտները, իսկ ՀՊՉ 35-րդ կետում՝ որպես պարտադիր առարկա, ներկայացված է «Հայոց պատմություն»  առարկան։

«Հայոց պատմություն» առարկայի անվանումը փոխելով «Հայաստանի պատմություն» անվամբ` վերանում է ՀՊՉ-ի 33-րդ և 35-րդ կետերի սահմանումներում առկա  անհամապատասխանությունը։ Արդյունքում ավելի հստակ է դառնում առարկայի անվանումը, որի շրջանակներում ուսումնասիրվելու են հայկական պետականության և հայ ժողովրդի պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններում տեղի ունեցած իրադարձությունները:

Նախագիծն draft.am-ում էր հունվարի 22-ից։

Հիշեցնենք, որ այս նախագծի մասին Նիկոլ Փաշինյանն ասել էր. ««Հայոց պատմությունը» պետականության չգոյության պատմություն է պետականություն ունենալու դրվագներով, իսկ «Հայաստանի պատմությունը» պետականության պատմություն է պետականություն չունենալու դրվագներով։

Մենք ուզում ենք մեր պատմության տրամաբանությունը պետականություն չունենալու դրվագների դոմինանտությունը փոխարինել պետականություն ունենալու դրվագների դոմինանտությամբ, որն այսօր այդպես չէ։«Հայոց պատության» մեջ պետականությունը դրվագ է, Հայաստանը դրվագ է, «Հայաստանի պատմության» մեջ Հայաստանն առանցք է»։ 

ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանի բացատրությամբ. «Մենք ապրում ենք Հայաստանի Հանրապետությունում և Հայաստանի Հանրապետության դպրոցներում պետք է անցեն Հայաստանի պատմությունը։ Եվ սա բոլորովին չի նշանակում և կուզեմ առանձնահատուկ  ընդգծել այն  անհեթեթ դիտարկումները, թե Հայաստանի պատմություն կոչելով՝  առարկայից դուրս է մնալու այն բովանդակությունը, որը կազմում է մեր պատմության մասը։ Սա ամենևին բովանդակության մասին չէ։ Բովանդակությունը նույնն է՝ անկախ անվանումներից»։

Մինչդեռ ատ պատմաբաններ, գիտնականներ այլ կարծիքի են։ «Էրեբունի» արգելոց-թանգարանի տնօրեն, ուրարտագետ Միքայել Բադալյանը նշել էր. «Պատմության ընկալման համար խիստ կարևոր նշանակություն ունի տարածության և ժամանակի փոխկապացվածության հանգամանքը: Եթե խոսում ենք Հայոց պատմություն և Հայաստանի պատմություն եզրույթների մասին, ապա երկրորդի դեպքում  այն դժվար թե կարողանա լավագույնս արտացոլվել: Եթե Հայաստանի պատմությունը գլխավորապես տեղավորվում է  տարածական ընկալման համատեքստում, ապա դա կլինի խիստ նեղ մոտեցում: Հայկական լեռնաշխարհին զուգահեռ նույն ժամանակաշրջանում հայերը ծավալել են բազմաբովանդակ գործունեություն: Օրինակ, չնայած նրան, որ չկար հայոց պետականություն, սակայն, համաշխարհային առևտրի կարևորագույն դերակատարներ համարվում էին նաև հայերը, հայերեն առաջին գիրքը տպագրվել է Հայաստանի սահմաններից դուրս, հայոց կրթության, գիտության և մշակութային բազմաթիվ կենտրոններ ևս գտնվել և այժմ էլ գտնվում են Հայաստանի սահմաններից դուրս: Կիլիկյան Հայաստանը ստեղծվել է պատմական Հայաստանի սահմաններից դուրս: Երբ մենք օգտագործում ենք Հայաստանի պատմություն եզրույթը, ապա կտրում ենք տարածաժամանակային ընկալման կապը»:

Պատմաբան Մենուա Սողոմոնյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում ասել էր. «Ձգտում կա մատաղ սերնդի մոտ վերացնել այն գիտակցումը, որ մեզանից բռնազավթել են մեր հայրենիքի մեծ մասը, որպես վերջին դրևսորում Արցախը։ Արցախը մեզանից բռնազավթել են մեր թշնամիները և այսպիսի միջոցառմամբ, որտեղ ի վերջո կշեշտադրվի Հայաստանի պատմություն և Հայաստանն էլ կնույնականացնեն միայն իրենց  ասած 29 հազար 800 կմ քառակուս վրա տարածվող Հայաստանի Հանրապետության հետ, նպատակն է կտրել սերունդների հոգևոր կապը մեր պատմական հայրենիքի գաղափարի, նաև նոր կորցրած  հայրենքի գաղափարի հետ, օտարել հայկական սփյուռքն ազգային ինքնությունից, խզել նրանց ու Հայաստանի Հանրապետության միջև հարաբերությունները, այսինքն մատաղ սերնդի մոտ սփյուռքահայերն ավելի օտարանան»։

Զաքարիա Ծայրագույն վարդապետ Բաղումյանը նախագծի մասին ասել էր. «Ինքնությունից  մեզ կտրելու գործընթացը ծրագրավորված և լայն թափով շարունակվում է։ Հիմա էլ նոր բան են մոգոնել՝ ոչ թե ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ, այլ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ»։