Ձեր վստահելի աղբյուրը

Թբիլիսիում շարունակվում են «Օտարերկրյա ազդեցության մասին» օրենքի դեմ մեկնարկած բողոքի ակցիաները։ Վերջին հանրահավաքին մասնակցեցին նաև Վրաստանում գտնվող ԵՄ երկրների խորհրդարանների արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահները։ Մայիսի 15-ին Վրաստան են այցելել նաև ԵՄ որոշ երկրների ԱԳ նախարարները։ 

Թբիլիսիում շարունակվող անհնազանդության գործողությունների պատճառների և հնարավոր հանգուցալուծման  շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց վրացագետ Ջոնի Մելիքյանի հետ։

Panorama.am-Ի՞նչ հանգրվանի կհասնի «Օտարերկրյա ազդեցության մասին» օրենքի ընդունման գործընթացը, և ինչ զարգացումների այն կբերի։

Ջ. Մելիքյան-Այս պահի դրությամբ «Օտարերկրյա ազդեցության մասին» օրենքը ընդունված է երրորդ ընթերցմամբ։ Դեռևս վերջնական պրոցեսը չէ, քանի որ սպասելի է, որ Վրաստանի նախագահն ասելու էր, թե վետո է դնելու օրենքի վրա։ Կարող ենք ասել, որ իշխանությունները փորձելու են մինչև վերջ տանել և հետ չեն կանգնելու այս օրենքի ընդունումից, բայց մյուս կողմից տպավորություն է ստեղծվում, որ արևմտյան գործընկերների հետ բանակցությունների ֆոնին և վետոյի գործընթացի ժամանակ միգուցե որոշ խմբագրական աշխատանքներ կարող են արվել, կամ ինչ-որ երաշխիքների մեխանիզմներ լինեն, որ օրենսդրական այս նախաձեռնությունը չի լինելու խոչընդոտող կամ արգելող ՀԿ-ների կամ մեդիաների համար, ինչն այս պահի դրությամբ բարձրացվում է քաղհասարակության կողմից։

Զուգահեռ ընթանում են բողոքի ցույցեր, որոնք այս պահի դրությամբ բավականին ակտիվ են։ Այսօր շատ բան կախված է իշխանությունների ադեկվատ, համարժեք քայլերից, օրինակ՝ իրավապահ մարմինների կողմից, որպեսզի իրավիճակը վերահսկելի լինի և կայուն լինի։

Panorama.am-Ինչո՞վ կբացատրեք ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի կողմից Վրաստանի իշխանությունների վրա գործադրվող աննախադեպ ճնշումները։

Ջ. Մելիքյան-Ընդդիմությունն իր լոբիստական ռեսուրսներն օգտագործեց, արևմուտքում աշխատեց նաև գործող իշխանություններից դժգոհությունները և եղան այդ քաղաքական հայտարարությունները ԱՄՆ-ից և ԵՄ-ից։ Քաղաքական գործիչներ եկան Թբիլիսի, իրենց աջակցությունները հայտնեցին ընդդիմությանը, ինչը բացասական հետևանքներ կարող է ունենալ Վրաստանի իշխանույունների համար։ Մյուս կողմից էլ պետք է հասկանալ, որ նրանք քաղաքական գործիչներ են և մոտ ժամանակներս Եվրախորհրդարանի և ԵՄ անդամ երկրների խորհրդարանական ընտրություններ են և շատերը նախընտրական գործընթացի մեջ են, հետևաբար՝ Վրաստանում տեղի ունեցողը բազմաշերտ գործընթացների մի մաս է։

Բայց այստեղ հստակ է, որ ուկրաինական պատերազմի ֆոնին վրացական իշխանությունների հավասարակշռությունն ին-որ չափով որոշ շրջանակների համար ընդունելի չէ և այսօր նաև փորձ է արվում իրավիճակից օգտվելու և հանրությանն աջակցելու մասով։ Իմ կարծիքով, եթե այս ամենն անցնի,ցույցերը մարեն և այս իշխանությունները վերընտրվեն, հոկտեմբերին նախատեսված ընտրությունների արդյունքում, ապա սրանք իրենց  հետքը թողնելու են Վրաստան-Արևմուտք հարաբերություններում, որտեղ երկկողմանի աշխատանքներ պետք է տարվեն, որպեսզի դրանք վերականգնեն այս ճգնաժամային վիճակից, քանի որ վերջին ամիսներին Վաշինգտոնի, Բրյուսելի և Թբիլիսիի միջև  փոխադարձ մեղադրանքները   կարող են բավականին լուրջ  ազդեցություն ունենալ այս հարաբերությունների վրա։

Panorama.am-Օրինագիծն ընդունվեց երրորդ ընթերցմամբ, իշխանությունները դեռ հետքայլ չեն արել, ինչ եք կարծում կողմերը օրինագծի կոմպրոմիսային տարբերակի կգա՞ն։

Ջ. Մելիքյան-Օրենսդրական նախաձեռնությունը ՀԿ-ներին և լրատվամիջոցներին է վերաբերվում, եթե իրենց տարեկան բյուջեի արտաքի ֆինանսավորումը 20 %-ից ավել է, ապա պետք է նոր ստեղծվեող ռեստրում լինեն, տարվա ընթացքում ֆինանսների ծագման հաշվետվություն ներկայացնեն, պետք է ֆիքսվի, որ նրանք օտարերկրյա ազդեցության տակ են գտնվում, քանի որ իրենց բյուջեի ահռելի մասը արտասահմանից է գալիս։ Բայց ասյտեղ իշխանությունների, մասնավորապես՝ նախորդ օրը վարչապետի կողմից չհնչեց, թե նախագծում որտեղ և ինչ է կարելի շտկել , ավելացնել կամ խմբագրել, բայց այն, որ կա պատրաստակամություն ինչ-որ մի բան անելու, որպեսզի այս ճգնաժամից հանեն իրավիճակը, այս ամենը երևում է։

ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի պատժամիջոցների գծով տեղակալն էր Վրաստանում, բանակցություններ են տեղի ունեցել և միգուցե ինչ-որ ձևով այս իրավիճակում գործընթացներ տեղի ունենանա և մինչև վետո հայտարարելը, կամ վետոյից օրենքը դուրս բերելու գործընթացում ինչ-որ փոփոխություններ տեղի ունենան։ Հիմա շատ բան կախված է թե Արևմուտքի ճնշումներից, թե՛ վրացական իշխանությունների ադեկվատ մոտեցումներից։

Panorama.am-Արևմուտքն ունի՞ Վրաստանի գործող իշխանություններին այլընտրանք նախընտրելի ուժ։

Ջ. Մելիքյան- Եթե մենք զուտ մտահոգված երիտասարդներին և քաղաքացիական հասարակության որոշ խմբերին հանենք այս շարժումից, ապա այստեղ երևում է հիմնականում Սաակաշվիլու կուսակցությունը և կուսակիցները, կամ նախկինները, ովքեր պարբերաբար այդ նույն կուսակցության շուրջ են հավաքվում։ Այսօր Վրաստանում այն նույն իրավիճակն է, երբ կա ներկայիս իշխանությունները, որոնց օպոնենտ են նախկին իշխանությունները՝ հանձինս Սաակաշվիլու թիմի։

Այս պարագայում, եթե գործող իշխանույունը չէ, ապա նրանք են լինելու, կամ նրանց նախկին անդամները կոալիցիոն ինչ-որ մի ձևակերպումներով, կուսակցություններով, կոալիցիաներով։ Այս երկընտրանքն է, երրորդ ուժ այնտեղ չի ձևավորվել և նաև սա է պատճառը, որ արդեն որերորդ ընտրություններում  նախկինների և ներկաների պայքարի ֆոնին, նույնիսկ լինելով հիասթափված ներկա իշխանություններից, շատերը կամ չեն քվեարկում, կամ մինիմալ վնասի տրամաբանությամբ քվերակում են գործող իշխանությունների օգտին, որպեսզի թույլ չտան, որ նախկինները վերադառնան։ Հետևաբար Վրաստանում նախատեսված հոկտեմբերի ընտրությունները կարող են այս տրամաբանությամբ շարունակվել։

Մեծ հավանականությամբ դժվար է պատկերացնել, որ այս խորհրդարան 3-4 քաղաքական ուժ անցնի։ Ըստ այսօրվա տեղեկությունների առաջին հորիզոնականը «Վրացական երազանքն» է լինելու, քանի որ ընտրաշեմը 5 %- է լինելու, ապա որոշ քաղաքական ուժեր եթե ցանկանում են մտնել խորհրդարան, ապա պետք է միավորվեն, և դաշինքներով մասնակցեն ընտրություններին, բայց քանի որ այդտեղ ևս խնդիրներ են  լինելու, դրանց միավորման համար, ապա այդտեղ Սաակաշվիլու «Միացյալ ազգային շարժումը» կկարողանա իր շորջ որոշ գործընթացներ գեներացնել և հավաքել կուսակցությունների, լիդերների և որպես երկրորդ քաղաքական ուժ կմտնի խորհրդարան։  Հարցն այն է, թե երրորդը որը կլին, կամ չորրոդը կլինի՞, թե ոչ։

Panorama.am-Իրադարձություններն ինչպես կզարգանան, եթե նախագահ Զուրաբիշվիլին վետո կիրառի

Ջ. Մելիքյան-Եթե վետո է կիրառում և զուգահեռ իր օերնքն է ներկայացնում, կամ առնվազն իր առաջարկները՝ փաստաթղթում փոփոխությունների վերաբերյալ, ապա իշխանությունները կարող են դիտարկել և արդեն ուղերձ եղել են այն մասին, որ եթե նախագահը դեմ է, ապա իր մոտեցումները թղթի վրա ներկայացնի՝ հստակ հիմքերով։

Արդեն Վենետիկի հանձնաժողովի գնահատականի մասով խոսքը է գնում, որ ըստ իշխանությունների, լավ կլինի որ հանձնաժողովն իր եզրակացությունը տար և վետոյի գործընթացի ընթացքում երրորդ ընթերցմամբ անցած օրենքը կարող են համեմատել Նախագահի կողմից ներկայացրածի և Վենետիկի հանձնաժողովի առաջարկների հետ, համադրեն դրանք և միգուցէ ինչ-որ փոփոխություններ կմտղցնեն փաստաթղթի մեջ։ Իշխանությունները ունեն այդ կոնսենսուսային տարբերակը, նախագահի և Վենետիկի հանձնաժողավի կողմից առաջարկած փոփոխություններով օերնսդրական ակտ ունենալը։ Իշխանությունները տեղ են թողել, որ կառուցողական քննադատությունը տեղավորեն այս օրենքի մեջ։