Ֆրանսիացի փորձագետ. ԼՂՀ ճանաչումը միակ լուծումն է, որը կարող է ապահովել կայունությունը տարածաշրջանում

Panorama.am-ը զրուցել է  Ֆրանսիացի քաղաքագետ, «IntStrat» վերլուծական կայքի հիմնադիր Ադրիեն Ժևադանի հետ, ով ուսումնասիրել է  Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը և գրել  հոդված «Մեծ կովկասի աշխարհաքաղաքականությունը և Լեռնային Ղարաբաղը» վերնագրով (որը տպագրվել է նաև ֆրանսերենով )  


Ըստ Ձեզ ի՞նչն է ընկած Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հիմքում:
-Պատմական տեսանկյունից հակամարտության հիմքը Սովետական միության փլուզումն էր (կամ ավելի ճիշտ փլուզման սկիզբը), որի արդյունքում տարածաշրջանը բռնկվեց: 

Այսօր կարծում եմ ամենակարևոր խնդիրը տարածաշրջանում ուժային անհավասարության խնդիրն է, որը գնալով ավելի է մեծանում: Լեռնային Ղարաբաղը մեկուսացված է և նրա ռեսուրսները սահմանափակ են: Ակնհայտ է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ուժային հավասարակշռությունը մեծապես վերջինիս կողմն է (հայտնի պատճառներով – բռնապետական ռեժիմ, աճող ռազմական ռեսուրսներ և մեծ նավթային եկամուտներ): Միջազգային հարաբերություններում երբ առկա է ստատուս քվո կողմերի միջև ուժային հավասարակշռության պայմաններում, ապա կողմերը հեշտությամբ չեն ձեռնարկում քայլեր իրավիճակը փոխելու ուղղությամբ: Սակայն եթե ուժային հավասարությունը զգալիորեն փոխվի, ապա ընդամենը ժամանակի հարց է, թե երբ ուժեղ կողմը կորոշի իր առավելությունը հաստատել թույլի վրա. ռազմավարական տեսանկյունից դա պարզապես տրամաբանական է: Եթե այսօր Ադրբեջանը չի ցանկանում պատերազմել Հայաստանի դեմ, եկեք չմոռանանք, որ նա պարտվել է նախորդ պատերազմում, սակայն դեռ իր իշխանությունն է ուզում հաստատել Լեռնային Ղարաբաղի վրա: Եթե սրան գումարենք նաև այնպիսի մեծ աշխարհաքաղաքական ուժեր, ինչպիսիք են Իրանը, Ռուսաստանը կամ Իսրայելը, ապա մենք ունենք պայթյունավտանգ իրավիճակ, որը կարող է հեշտությամբ բռնկվել:

-Այդ տեսանկյունից արդյո՞ք Մադրիդյան սկզբունքներով, մասնավորապես տարածքների հանձնման մասին կետով, չի առաջարկվում է°լ ավելի մեծացնել այս անհավասարությունը հօգուտ Ադրբեջանի: Մի՞թե սա չի մեծացնի Ադրբեջանի կողմից Ղարաբաղի վրա հարձակման հավանականությունը՝ խախաղության հաստատմանը նպաստելու փոխարեն:

-Տեսականորեն եթե ուժային հավասարակշռությունը խախտվում է, դա անմիջապես ունենում է իր հետևանքները: Այս հավասարակշռությունն արդեն իսկ խախտված է հօգուտ Ադրբեջանի: Հետևաբար պատերազմից խուսափելու համար պետք է առաջարկվի այնպիսի տարբերակ, որը նվազեցնում է այս անհավասարությունը: Սակայն ինչպե՞ս դա կարելի է անել, եթե Ադրբեջանը շահագրգռված չէ այս խնդիրը լուծելու մեջ: Ինչ վերաբերում է այն հարցին, թե ինչպես կարող է մեծացող անհավասարակշռությունը բերել խաղաղության, սա է հենց հիմնական հարցը – դժվար թե դա բերի խաղաղության: Այդ պատճառով էլ ես լավատես չեմ միջնաժամկետ կտրվածքով:

-Զուտ աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից ո՞ր տարբերակը Ձեր կարծիքով ավելի հավանական է, որ բերի երկարաժամկետ խաղաղության՝ ստատուս քվոյի ամրապնդումը և ԼՂՀ-ի ճանաչումը, թե՞ Մադրիդյան սկզբունքների կիրառումը:

-Դժվար է այս հարցին պատասխանել: Ստատուս քվոն դժվար թե երկար տևի միջնաժամկետ կտրվածքով, քանի որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ուժային անհավասարությունը մեծանում է: Այդ նույն պատճառով Մադրիդյան սկզբունքները դժվար թե ներկայումս կյանքի կոչվեն. եթե այս գործընթացը ձախողվեց այն ժամանակ, երբ ուժային անհավասարությունը դեռ այսքան մեծ չէր, ապա ինչու՞ պետք է այն հաջողի հիմա:

Հետևաբար ներկայումս ԼՂՀ ճանաչումը իմ կարծիքով միակ լուծումն է, որը կարող է ապահովել կայունությունը տարածաշրջանում: Սակայն պետք չէ շատ տարվել դրանով. պետք է հիշել նաև, որ պատերազմները միջազգայնորեն ճանաչված երկրների միջև նույնպես կարող են (հեշտությամբ) տեղի ունենալ:

-Ձեր կարծիքով որո՞նք են ԼՂՀ միջազգային ճանաչմանը խոչընդոտող հիմնական պատճառները: Ըստ Ձեզ ԼՂՀ-ն ունի՞ բոլոր անհրաժեշտ չափանիշները միջազգային ճանաչմանն «արժանանալու» համար:

- ԼՂՀ-ի չճանաչման հիմնական պատճառներն իհարկե քաղաքական են: Ինչպես ես նշել եմ իմ հոդվածում, տեսականորեն տվյալ շրջանը կարող է ճանաչվել որպես անկախ պետություն, եթե այն բավարարում է Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիայի (1933) հետևյալ հատկանիշները. 1) որոշակի տարածք, 2) մշտական բնակչություն, 3) գործող կառավարություն և ինստիտուտներ և 4) այլ երկրների հետ հարաբերություններ հաստատելու ունակություն: Կարող ենք ասել, որ ԼՂՀ-ն ունի առաջին երեք հատկանիշները և խնդիրը վերջինի մեջ է. բայց այստեղ պարադոքսն այն է, որ այլ երկրների հետ հարաբերություններ կառուցելու համար հարկավոր է ճանաչված լինել նրանց կողմից...

Սակայն պետք է փաստել, որ միջազգային ճանաչումն ըստ էության կապ չունի դրան «արժանանալու» հետ: Ճանաչումն ինքնին ուժային գործիք է, և ինքնիշխան պետություններն այն օգտագործում են որպես այդպիսին: Դժբախտաբար պետությունները միջազգային հարաբերություններում գործում են առաջնորդվելով ո°չ թե էթիկայի նորմերով, այլ բացառապես իրենց շահերով: Մենք կարող ենք դատապարտել դա, և անձամբ ես դատապարտում եմ, բայց դա փաստ է: Եթե ԼՂՀ-ն ցանկանում է ճանաչվել որպես անկախ պետություն, ապա այն պետք է մեծ տերությունների մոտ այնպիսի հետաքրքրություն առաջացնի, որպեսզի վերջիններս դիմեն այդ քայլին:

-Իսկ ո՞ր պարագայում կարող են այդ երկրները շահագրգռված լինել ԼՂՀ ճանաչմամբ:

-Ըստ էության նրանք արդեն իսկ ունեն այդ շահագրգռվածությունը, հաշվի առնելով այն բոլոր աղետալի հետևանքները, որոնց կարող է հանգեցնել չլուծված հակամարտությունը: Հատկապես ԵՄ-ն պետք է շահագրգռված լինի դրանում. այդ իսկ պատճառով կարծում եմ ԵՄ-ն պետք է աշխատի ԼՂՀ միջազգային ճանաչումը խթանելու ուղղությամբ: Այժմ ո°չ ոք չի ցանկանում նոր պատերազմ (ոչ նույնիսկ Ադրբեջանը), և մենք պետք է անպայման օգտվենք այս իրավիճակից, քանի դեռ առկա է խաղաղության շուրջ համաձայնությունը:

- Եվ մի վերջին հարց: Ինչպե՞ս է Ձեզ՝ որպես ֆրանսիացի քաղաքագետի, հետաքրքրել Լեռնային Ղարաբաղի հարցը: Ի՞նչը Ձեզ դրդեց այն ուսումնասիրել:

- Ինձ միշտ շատ են հետաքրքրել երկարատև հակամարտությունները, հատկապես նրանք, որոնք անտեսված են հիմնական լրատվամիջոցների կողմից: Լրատվամիջոցները կարող են ուռճացնել իրավիճակը այնտեղ, ուր հակամարտություն իրականում չկա և ընդհակառակը՝ կարող են լռել շատ կարևոր խնդիրների մասին: Այս էր պատճառը, որ ես սկսեցի հետաքրքրվել անտեսված հակամարտություններով և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությամբ մասնավորապես, որն իմ նշած երկրորդ տարբերակի վառ օրինակն է: Պետք է խոստովանեմ, որ եթե ես չառնչվեի Save the Children կազմակերպության հետ, ես հավանաբար երբեք չէի իմանա Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության մասին: Ցավալի է, որ մենք տեղեկանում ենք այսքան կարևոր հակամարտության մասին պատահական ձևով կամ զուտ անձնական շփումների շնորհիվ:

Պարոն Ժևադան, շնորհակալություն հետաքրքիր զրույցի համար:

Հարցազրույցը` Նվարդ Չալիկյանի



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

18:28
Կարեն Ենգիբարյանը, որը շտապել էր մարդկանց փրկել «Կրոկուս»-ում տեղի ունեցած ահաբեկչության ժամանակ, մահացել է
 Ռուսաստանի հայերի միությունից հայտնում են․ «Ցավով տեղեկացնում ենք, որ Կարեն Ենգիբարյանը, որը շտապել էր մարդկանց փրկել...
Աղբյուր` Panorama.am
18:13
Քուրդ լրագրող. Էրդողանի կուսակցությունը փլուզման գործընթաց է ապրում
Թուրքիայում մոտավորապես 61 միլիոն ընտրող մարտի 31-ին կմասնակցի տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) ընտրություններին։ Ո՞ր կուսակցությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Փարիզ-2024-ի ջահը կվառվի Թյուիլրի այգիներում
«Փարիզ-2024» օլիմպիական խաղերի կրակը կվառվի Լուվրի թանգարանի դիմաց գտնվող Թյուիլրի  այգիներում (Jardin des Tuileries), այլ ոչ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:54
Գամանե արևադարձային ցիկլոնը հարվածել է Մադագասկարին
Մարտի 28-ին Գամանե արևադարձային ցիկլոնը հարվածել է Մադագասկարին։ Քամու պոռթկումները հասել են մինչև 55 մ/վ։ «Հիդրոօդերևութաբանության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:47
ՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպք
ՊԵԿ հետաքննության և օպերատիվ հետախուզության վարչությունը շարունակում է կառուցապատման ոլորտում հարկային մարմնին հսկողության լիազորություններ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:38
Ծանրամարտի 2027 թ. աշխարհի առաջնությունը կանցկացվի Երևանում
Ծանրամարտի միջազգային ֆեդերացիան որոշում է կայացրել 2027 թվականի աշխարհի առաջնության անցկացման իրավունքը վստահել Հայաստանին: ԿԳՄՍ նախարարության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:14
Արման Թաթոյան. Միայն Ներքին Հանդը շրջափակված է ադրբեջանական 25 մարտական դիրքերով
«Հայաստանի Հանրապետությում՝ Վայոց Ձորում, Սյունիքում, Գեղարքունիքում մենք ունենք Ադրբեջանի կողմից բնակիչների մեկուսացումներ։ Ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:12
ՌԴ գլխավոր դատախազությունը Պուգաչովայի վերաբերյալ հարցում է ուղարկել արդարադատության նախարարություն
Անվտանգության և կոռուպցիայի դեմ պայքարի դաշնային նախագծի ղեկավար Վիտալի Բորոդինը հրապարակել է նամակ, որը գխավոր դատախազությունն ուղարկել է ՌԴ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Եղեգնաձորում զենքի գործադրմամբ խուլիգանություն, սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է 32–ամյա անձը
Ավարտվել է Եղեգնաձոր քաղաքի Շահումյան փողոցում նույն քաղաքի 32–ամյա բնակչի կողմից զենքի գործադրմամբ խուլիգանության, ապօրինի կերպով հրազեն...
Աղբյուր` Panorama.am
16:55
Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ Հայաստանի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները
Հայաստանում քաղաքացիներն անորոշ վիճակում են. հիմնական մտահոգող հարցն է՝ ինչ է լինելու վաղը, քանի որ, կարծում են, այս իշխանության օրոք որևէ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:54
Այնպես չէ, որ հանք շահագործողները ռոյալթի վճարեցին ու ազատվեցին պատասխանատվությունից. Նազելի Վարդանյան
Ըստ գործող օրենսդրության՝ հանք շահագործողների վճարած բնապահպանական հարկերից՝ ռոյալթիներից 2 %-ը պետք է վերադարձվի այն համայնքներին, որոնք...
Աղբյուր` Panorama.am
16:46
Արա Ղազարյան. Այն, ինչ անում է Ադրբեջանն այսօր, դեռ պետք է տակից դուրս գա
«ՄԻԵԴ-ում ունենք Ադրբեջանի դեմ շահած երեք գործ։ Ադրբեջանը վճիռները չի կատարում, բայց հետաքրքիր է՝ չի էլ հայտարարում, որ չի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:21
ՌԴ ԱԳՆ. 102-րդ բազայի և ռուս սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է
ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարել է, որ 102-րդ բազայի և ռուս սահմանապահների առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է։ Այս մասին գրում է...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Մխիթար Պապոյանը չի բացառում, որ կառաջադրվի ԲԴԽ անդամի թեկնածու
«Այդ հարցի հետ կապված ես որևէ պատասխան չունեմ, խնդրելու եմ այդ հարցը չպնդեք»,- Դատավորների ընդհանուր ժողովի մեկնարկին լրագրողների...
Աղբյուր` Panorama.am
15:58
Նարեկ Սամսոնյանի ձերբակալման վերաբերյալ Թ. Թովմասյանի դիմումի հիման վրա քրեական վարույթ է նախաձեռնվել
«ՀՀ դատախազությունից տեղեկացրեցին, որ իմ դիմումի հիման վրա քրեական վարույթ է նախաձեռնվել»,-տեղեկացրել է ԱԺ անկախ պատգամավոր Թագուհի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:49
Նարեկ Սամսոնյանի՝ ԱՄՆ դեսպանին ուղղված նամակը դեսպանատանը չվերցրեցին
«Իմնեմնիմի» պոդքաստի վարող Նարեկ Սամսոնյանի՝ ԱՄՆ դեսպանին ուղղված բաց նամակն այսօր Սամսոնյանի թիմակիցները տարել էին ԱՄՆ դեսպանատուն՝...
Աղբյուր` Panorama.am
15:41
Կարծում եմ՝ բոլոր տեղերում էլ կլինեն. դատավոր Չիչոյանը դատական համակարգում «գործ տվողների» մասին
«Բոլորիս համար  էլ մտահոգիչ է դատավորների հրաժարականների դիմումները»,- Դատավորների ընդհանուր ժողովի մեկնարկին լրագրողների հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:38
Սուտ է. ՆԱՏՕ–ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում և Երևանում հստակ ցույց տվեց, թե ինչն ինչոց է. Թևանյան
Քաղաքական գործիչ Անդրանիկ Թևանյանը ֆեյսբուքյան գրառմամբ անդրադարձել է «փաշինյանական քաղցր ստերի մահաբեր հետևանքներին»։ Նա գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
15:31
Ադրբեջանում պահվում է 23 անձ, ումի՞ց և ինչի՞ համար է վրեժխնդիր լինում Բաքուն
«Այս պահի դրությամբ Ադրբեջանը Հայաստանին վերադարձրել է 210 գերեվարվածների կամ այլ կարգավիճակ ունեցող հայերի։ Պաշտոնական տվյալներով, 23 անձ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:15
Եթե նույն իրավիճակում հայտնվեմ, նույն կերպ կվարվեմ. դատավոր Բորիս Բախշիյան
«Պետք է պինդ լինել, հավատալ  սեփական ուժերին և արդարադատությանը, անպայման կհասնենք արդարադատությանը»,- Դատավորների ընդհանուր...
Աղբյուր` Panorama.am
15:13
Մատահոգված եմ, որ 4 դատավորները դիմում գրեցին գնացին.Արման Թովմասյան
«Մտահոգված եմ, որ 4 դատավորները դիմում գրեցին գնացին, այստեղ անխուսափելի է չմտահոգվելը, չգիտեմ, թե ով պետք է լինի դատավորներից, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:57
Դեղձենին 20-25 օր շուտ կծաղկի
«Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը հրապարակել է ագրոօդերևութաբանական տեղեկատվություն Արարատյան դաշտում դեղձենու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:48
Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի
Ամերիաբանկը ճանաչվել է Հայաստանի լավագույն բանկը Global Finance ամսագրի «Աշխարհի լավագույն բանկեր» 31-րդ տարեկան մրցանակաբաշխության...
Աղբյուր` Panorama.am
14:43
Դատավորի վրա ճնշում լինելու դեպքում նա պետք է համապատասխան ընթացակարգով դիմի համապատասխան մարմիններին. Դատավոր Արթուր Ստեփանյան
«Այդ հարցը բազմաթիվ անգամ տրվել է դատավորներին և որևէ դեպքում ես դրական պատասխան չեմ լսել իրենցից»,-դատավորների ընդհանուր ժողովից...
Աղբյուր` Panorama.am
14:42
Դավիթ Ֆիդանյան. Կարծում եմ՝ ԱՄՆ դեսպանը տեղյակ չէ՝ ինչ է կատարվում Նարեկ Սամսոնյանի, Վազգեն Սաղաթելյանի գործով
«Քաղաքացիական գիտակցություն» ՀԿ նախագահ, AntiFake.am կայքի հիմնադիր, քաղբանտարկյալ Նարեկ Սամսոնյանի անունից Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան...
Աղբյուր` Panorama.am
14:24
Ահազանգ. Արմատախիլ են անում Ալեք Մանուկյան փողոցի ծառերը
Երևանի կենտրոնի ծառերի ապագան վտանգված է։ Այսօր արմատախիլ անելու հերթը Ալեք Մանուկյան փողոցի ծառերինն է։ Ծանր տեխնիկան  քոքահան է անում...
Աղբյուր` Panorama.am
13:59
Վարսեն Աղաբեկյանն ընդգրկվել է Պաղեստինի կառավարության կազմում
Պաղեստինի նախագահ Մոհամեդ  Աբասը հրամանագիր է ստորագրել՝ վստահություն հայտնելով Պաղեստինի տասնիններորդ կառավարությանը, ինչպես նաև...
Աղբյուր` Panorama.am
13:39
Կխնդրեի լսումներին ներառել հակադիր կարծիք ունեցողներին, այլապես կարող ենք իրար ջան ասել՝ ջան լսել. Արսեն Թորոսյան
«ԱԺ-ն որպես քաղաքական մարմին, ի դեմս Եվրաինտեգրման մշտական հանձնաժողովի, հնարավորություն է տալիս մասնագետներին, շահառու ուժերին...
Աղբյուր` Panorama.am
13:34
Անհանգիստ որոշ հանրային գործիչներ զանգն են հնչեցնում մոտալուտ աղետի, սակայն բոց առաջացնող կայծը չի երևում. Անանյան
«Օրացույցի յուրաքանչյուր նոր օր սոցիալ-քաղաքական սպասումների անտանելի ծանրության տակ ավելի ու ավելի է դառնում անտանելի ու ծանր»։
Աղբյուր` Panorama.am
13:17
Հունաստանի ափերի մոտ երկու ուժգին երկրաշարժ է տեղի ունեցել
Հունաստանի Պելոպոնես թերակղզու մերձակայքում երկու երկրաշարժ է տեղի ունեցել, հայտնում է Աթենքի համալսարանի սեյսմոլոգիական լաբորատորիան։ 5,4...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ ՀՀ-ի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները
17:01 29/03/2024

Փաշինյան, «5-րդ շարասյուն», ներսի ցեցեր. Ըստ քաղաքացիների՝ ՀՀ-ի անվտանգության հիմնական սպառնալիքները

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}