Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նախորդ տարի հուլիսին բնապահպաններն ահազանգել էին, որ Արարատի մարզի Հովտաշատ համայքում արագիլների փետուրներն աղտոտվել էին, ինչի պատճառով էլ թռչունները չէին կարողանում թռչել։ Մասնագետների, կամավորների ջանքերով աղտոտված արագիլները մաքրվել, կերակրվել էին։

Panorama.am-ը «Թի-Էս-Ի Դեպի Կայուն Էկոհամակարգեր» ՀԿ-ի տնօրեն Կարեն Աղաբաբյանից տեղեկացավ, որ Հովտաշենում աղտոտված արագիլները կարողացել էին մասնակցել չուին։

«Երիտասարդ անհատները, այսինքն այդ տարվա բնից դուրս թռած ձագներն, այն աստիճանի աղտոտված չէին, որ չկարողանային թռչել։ Երիտասարդների մի մասը բարեհաջող չվեցին Հայաստանից։ Իրենց մոտ վարքագիծն այսպես է. սեռահասուն դառնում են կյանքի երրորդ-չորրորդ տարում, իսկ մինչ այդ իրենք ձմեռելու վայրից չեն վերադառնում, այսինքն գնացել են Աֆրիկա կամ Մերձավոր Արևելք, առնվազն 3 տարի կմնան մինչև սեռահասունությունը, նոր կվերադառնան։ Չուն շատ ծանր շրջան է թռչունների կյանքում՝ էներգատար ու վտանգավոր է, չուի ժամանակ ահագին թռչուն մահանում է։ Քանի դեռ թռչունը սեռահասուն չէ, չի կարողանում զույգ կազմել ու ձագ ունենալ, իմաստ չկա միգրացիա կատարել, այսինքն լրացուցիչ անգամ վտանգի ենթարկվել մինչև սեռահասունությունը։Երիտասարդներն արդեն օգոստոսի վերջից բաժանվում են իրենց ծնողներից, ու հասուններն առանձին են թռչում, երիտասարդներն՝ առանձին»,- նշեց նա։

Կ. Աղաբաբյանի խոսքով, հասունները նույնպես այն աստիճանի աղտոտված չէին, որ չկարողանային թռչել ու հետ վերադառնալ։

«Սակայն հիմա դժվար է ասել, արդյոք Հովտաշեն վերադարձածները  նախորդ տարվա նույն աղտոտված արագիլներն են, թե ոչ, քանի որ իրենց մոտ արդեն փետրափոխանակություն է կատարվել, նորից  սպիտակ, սիրուն արագիլներ ենք տեսնում»,- նշեց մասնագետը։

Կ. Աղաբաբյանն ասաց, որ իրենք չեն նկատել երիտասարդների շրջանում այնպիսի թռչուններ, որոնք չեն կարողացել չվել, իսկ հասունների մի մասն, այսպես թե այնպես,  չեն չվում։

«Վստահաբար ասել, որ կոնկրետ այդ արագիլները չեն կարողացել չվել, որովհետև աղտոտված էին եղել, չենք կարող»,- ընդգծեց նա։

«Թի-Էս-Ի Դեպի Կայուն Էկոհամակարգեր» ՀԿ-ի տնօրենի խոսքով, ընդհանուր իրենք արձանագրել էին աղտոտված 4  արագիլի անկում. երկուսին գտել էին սատկած վայրի բնության մեջ, երկուսն էլ սատկել էին լողացնելու ընթացքում. «Ամենաթուլացածները, հյուծվածներն էին։ Ըստ երևույթին, չդիմացան այդ սթրեսին»։

Այսօր Հովտաշենում կրկին կարելի է տեսնել արագիլների բույներ։ Կ. Աղաբաբյանն ասաց, որ Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը, իրենք հետևում են, որ նախորդ տարվա իրավիճակն այնտեղ չկրկնվի, զգուշացրել են տեղի բնակիչներին՝ որևէ կասկածելի բան տեսնելու դեպքում իրենց անպայման տեղեկացնեն։

«Հիմա  դեռ նորմալ է»,- նշեց նա։

Կ. Աղաբաբյանն ասաց, որ դեռ վերջնական եզրակացություն չկա, թե ինչից էին աղտոտվել արագիլները,  հարուցված վարչական վարույթը դեռ ընթացքի մեջ է։

«Մենք ունենք վարկած, գիտենք, որ պարենային յուղից էին աղտոտվել արագիլները։
Այն, ինչ որ մենք տեսանք, վկայում էր այն մասին, որ թափառի ձկնաբուծարանները ձկների փորոտիկը լցրել էին մոտակա կանալի մեջ, որն էլ գնալով ու հանդիպելով առաջին խողովակին՝  հավաքվել ու դարձել էր ճահիճ՝ լի թափոններով։  Արագիլներն  համար թափոնները կեր են, իջնում են ու սկսում սնվել, դրա համար էլ այդպես կեղտոտվել էին»,- նախորդ տարվանից շրջանառվող վարկածը  հիշեցրեց Կ. Աղաբաբյանը։

Կարեն Աղաբաբյանը նաև տեղեկացրեց, որ ահագին շատացել են Հայաստանից չչվող արագիլները։ 2007 թվականին մոտ 250 արագիլ էր ձմեռում Հայաստանում, այժմ նրանց թիվը հասել է 900-ի։ Նա այս փաստը կապում է Արարատյան դաշտում աղբավայրերի առկայության հետ, նաև թռչնաբուծարանների, որոնք թափոնները թափում են բակում, ինչն էլ արագիլների համար բավականին բազա է ձմռանը գոյատևելու համար։ Որոշ տեղերում այդ փաստը կապվում է, ըստ երևույթին, կլիմայի փոփոխության հետ։ Օրինակ Լոռու և Շիրակի մարզերում, նրա խոսքով, տաք ձմռան պատճառով բաց ջրային տարածքներ են հայտնվում,  նաև մկնանման կրծողները ձմռանը  քուն չեն մտնում, կրկին կեր հանդիսանալով արագիլների համար։