Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այսօր ազգային հերոս Մոնթե Մելքոնյանի ծննդյան 65-րդ տարեդարձն է։ Ֆեյսբուքում ազգային հերոսի անունը գրելու, նրա լուսանկարը տեղադրելու համար օգտատերերը պատժվում են, արգելափակվում կամ զրկվում որոշ գործիքների օգտագործման հնարավարությունից։

Այսօր շատերը, չիմանալով նման վտանգի մասին կամ ի հեճուկս Ֆեյսբուքի, իրենց էջերում տեղադրել են հերոսի լուսանկարը, հուշարձանը, մեջբերել նրա խոսքերը։

Ի դեպ, Panorama.am-ի ֆեյսբուքյան էջն էլ ազգային հերոսի անունը հիշատակելու համար հայտնվել է վտանգի ներքո. ֆեյսբուքը սահմանափակել է նյութերի տարածումը, նվազեցրել դրանց  հասանելիությունը։

Չհամաձայնելով որոշման հետ՝ Panorama.am-ը դիմել է ֆեյսբուքին. 

«Panorama.am-ը  լրատվամիջոց է. Այն ֆեյսբուքյան հարթակում լուրեր է տարածում։ Եթե ինչ-ինչ բաներ սոցցանցին դուր չեն գալիս, թող նախօրոք կամ հրապարակի այն ցանկը, որոնց մասին չի կարելի գրել՝ այդպիսով ոտնաձգություն անելով խոսքի ազատության դեմ, կամ նկատի ունենա, որ լուրերում կարող են հանդիպել բառեր, որոնք, չգիտես ինչու ֆեյսբուքի սրտով չեն, թեև ոչ բռնություն են քարոզում, ոչ էլ այլ ոչ իրավական բան»։

Տեղեկատվական անվտանգության փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը տեղի ունեցողն աբսուրդ է որակում։ Նա ընդգծում է՝ մի քանի տարի շարունակ Հայաստանում տղա երեխաներին առավել հաճախ անվանակոչել են Մոնթե, ինչը նշանակում է, որ մարդուն կարող են արգելափակել նաև իր երեխայի անունը հիշատակելու համար։

«Ազգային հերոսի անունը հիշատակելու համար  օգտահաշիվներն արգելափակելու հարցն առաջին հերթին, բնականաբար, պետք է հուզեր Հայաստանի իշխանություններին, եթե Հայաստանն ունենար իշխանություն, որը գործում են Հայաստանի հանրապետության շահերից։ Պատերազմից հետո դիտարկելով Հայաստանում իշխանությունը զավթած խմբի    գորոծողությունները՝  եկել եմ  այն եզրակացության, որ այդ խումբը որևէ կերպ չի ներկայացնում Հայաստանի ու  հայ ազգի շահերը»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց նա։

Նրա տպավորությամբ, Հայաստանի իշխանությունները գործում են՝ ելնելով Ադրբեջանի, Թուրքիայի, գուցե նաև այլ երկրների շահերից։

«Այս պահին չեմ ուզում անդրադառնալ դրդապատճառներին, բայց այսօր ակնհայտ է, որ այս ռեժիմը ներկայացնում է կամ սպասարկում Ադրբեջանի ու Թուրքիայի շահերը։ Ավելին ասեմ, այս օկուպացիոն վարչակարգի ներկայացուցիչների նկատմամբ ֆեյսբուքն ունի հատուկ մոտեցում։ Օրինակ, Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի էջի գլխավոր լուսանկարը  մեր ազգային հերոսի հետ է, բայց նա որևէ խնդիր չունի, նրան չեն արգելափակում։ Ֆեյսբուքն ունի այսպես կոչված սպիտակ ցուցակներ՝ white list, որոնցում ընդգրկվածներին չեն  վերաբերում ընդհանուր կանոնները։ Ես հակված եմ մտածելու, որ սա դրա վառ օրինակն է»,-ասաց Վրթանեսյանը։



Նա համոզված է՝ ցանկության դեպքում  Հայաստանի իշխանություններն ունեն բոլոր հնարավորությունները Ֆեյսբուքի հետ բանակցությունների միջոցով խնդրին լուծում տալու համար։

«Իշխանությունը կարողանում է ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող օգտատերերի IP հասցեները ստանալ, սա խոսում է  այն մասին, որ իրենք ունեն հնարավորություն խնդիրն արագ լուծելու համար։ Ինչի՞ չեն լուծում։ Կարող եմ  ենթադրություն անել։ Նրանք շատ լավ հասկանում են, որ Մոնթեի թեմային հիմնականում անդրադառնում են, նրան հիշում են  մարդիկ, որոնք հայրենասեր են, ազգայնական հայացքներ ունեն ու շատ լավ հասկանում են, որ այդ մարդիկ ի ծնե իրենց հակառակորդներն են, ունեն հակառակ հայացնքեր, երբևէ չեն հաշտվելու նիկոլական թիմի արածների ու ասածների հետ։ Այդ պատճառով սա նրանց համար նույնիսկ շահավետ իրավիճակ է, քանի որ իրենց հակառակորդներին Ֆեյսբուքը համատարած բլոկում է, արգելափակում է, ջնջում է, ընդ որում, պատժում է տարիներ առաջ արված գրառումների համար։ Այս խայտառակության վերջը շատ հանգիստ կարող են այս իշխանությունները տալ, բայց չեն անում»,-ասաց տեղեկատվական անվտանգության փորձագետը։

Նա չի բացառում, որ դժգոհության մեծ ալիքի դեպքում իշխանությունը կփորձի ինչ-որ բան անել կամ էլ ցույց տալ, որ ուզում է ինչ-որ բան անել։

«Ֆեյսբուքը կարող է վերանայել իր կարգավորումները, եթե քաղաքական իշխանության կողմից լինեն գործողություններ, լոբբինգ և այլն։ Հայաստանի իշխանություններն այդ հարցով զբաղվել չեն ուզում, ենթադրում եմ, որ միտումնավոր։ Եթե քննադատության ուժեղ ալիք լինի, գուցե փորձեն ինչ-որ բան անել, բայց դա երբեք չեն անի  դա հայրենասիրությունից ու պետական շահը պաշտպանելուց դրդված»,-նշեց փորձագետը։

Վրթանեսյանի կարծիքով, այս իշխանությունը տարիներ շարունակ Մոնթեի արածը ջուրն է գցել, նրա անունը, լուսանկարն օգտագործել շահագործման նպատակով։

«Նրանք պոպուլիստ են, անսկզբունքային են, նրանց շահն է հետաքրքրում։ Եթե այդ պահին պետք է շահարկել Մոնթեի կերպարը, անունը լրացուցիչ աջակցություն ստանալու համար, դա կանեն։ Նրանք դա արեցին ու ստացան այդ աջակցությունը, կային մարդիկ, որ 2018-ին փողոց դուրս եկան իբր Արցախը փրկելու, մինչդեռ նպաստեցին Արցախի ազատագրված տարածնքերի, ԼՂԻՄ-ի տարածքների կորստին։ Կարող եմ ասել, որ դա եղել է Մոնթեի կերպարի ցինիկ շահագործում»,-ընդգծեց նա։