Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայոց պատմություն» առարկայի անունը «Հայաստանի պատմություն» անվամբ փոխելու ԿԳՄՍ նախարարության ներկայացրած հիմնավորումն ամբողջությամբ սին է, արհեստական է։ Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց պատմաբան Մենուա Սողոմոնյանը։

«Հանրակրթության պետական չափորոշչի 33-րդ և 35-րդ կետերի միջև իբր թե հակասությունները լուծելու համար են փոփոխությունն առաջարկում, բայց նման բան չկա։ 33-րդ կետում նշվում է  «Հայաստանի և հայ ժողովրդի պատմություն» կապակցությունը, իսկ 35-րդ կետում նշվում է «Հայոց պատմություն» կապակցությունը։ «Հայոց պատմություն» և «Հայ ժողովրդի պատմություն» բովանդակային առումով իրար չեն հակասում, քանի որ «հայոց պատմությունը» գրաբարից թարգանած նշանակում է  հայերի պատմություն, այսինքն այս կեղծ հիմնավորումը, որ իբրև թե հանրակրթության պետական չափորոշչի երկու կետերի հակասությունն են ուզում վերացնել, արհեստական է»,- ասաց նա։

Պատմաբանի խոսքով, Մովեսես Խորենացու «Հայոց պատմություն»-ը ոչ թե հայերի պատմությունն է, այլ Հայքի պատմությունն է, «հայոցը» Հայք բառի սեռական հոլովն է. ««Հայոց պատմություն» եզրույթը ներառում է պետականակենտրոն մոտեցումը, որովհետև ավանդաբար, գրաբարից, դեռևս  Մովսես Խորենացու ժամանակներից եկած ձևով «հայոց» նշանակել է ոչ միայն հայերի, նաև Հայքի, Հայաստան երկրի։

Ունիվերսալ մոտեցում է. «հայոց» ձևով նկատի է ունենում ամբողջ հայերի պատմությունը Հայաստանում, հայկական լեռնաշխարհում, սփուռքում, Կիլիկիայում, նաև Հայքի, Հայաստանի իմաստն է իր մեջ ներառում։

Խորհրդային տարիներին կոչվել է «Հայ ժողովրդի պատմություն»։ 1990-ականներին, երբ քննարկում էր եղել ականավոր պատմաբանների մասնակցությամբ, նրանք նաև կապը ոսկե դարի հետ ապահովելու համար որոշել էին լինի «Հայոց պատմություն»։ Հայոց պատմության մեջ ներառում է և պետականակենտրոն մոտեցումը՝ Հայաստանի պատմություն իմաստով, և հայերի պատմության իմաստով»։

Մ. Սողոմոնյանի խոսքով, փոփոխություններ առաջարկողները պարզապես այսպես կատարում են Նիկոլ Փաշինյանի դիլետանտ կարգադրությունը. «Նա ասել էր՝ «մի քանի օր առաջ պարզ է դարձել, մի խումբ ուսուցիչներ դիմել են ԿԳՄՍ նախարարություն՝ առաջարկելով, որ մեր դպրոցներում դասավանդվող «Հայոց պատմություն» առարկան վերանվանել «Հայաստանի պատմություն»։

Այն հիմնավորումը, որ իրենք տալիս են՝ «Հայաստանի պատմություն» անվանելով մատաղ սերնդի մոտ սերմանում են հարգանք հայոց պետականության նկատմամբ, խթանել շահերի պաշտպանությունն, ապա ինչո՞ւ այդ մասին շուտ չէր խոսվում, ինչո՞ւ հանրակրթության պետական չափորոշչի մշակման ժամանակ դա տեղի չէր ունենում, և միայն այն բանից հետո  նախագիծ դարձավ, երբ որ դրանից խոսեց դե ֆակտո  վարչապետը։ Դա նշանակում է, որ դե ֆակտո վարչապետը, փաստորեն, կարող է ինքնիրավչությամբ ցանկացած ոլորտի վերաբերյալ «հեղինակավոր» կարծիքը, միտքն արտահայտել և անմիջապես պետք է հետևի համապատասխան փոփոխությունները։ Այսինքն, մենք ընդհանրապես պետության, մասնագետների, գիտնականների դերը մի կողմ ենք դնում, ինչպես մտածում է մի մարդ, ով անգամ բարձրագույն կրթություն չունի այսպիսի  հարցերի շուրջ հիմնավոր դատողություններ անելու համար և, ըստ այդ, փոփոխություն է  տեղի ունենում»։

Ըստ Մենուա Սողոմոնյանի, խնդիրն իրականում հետևյալն է. «Այս ամեն ինչը բխում է  նրանց հակազգային, ապազգային գործողությունների տրամաբանությունից։

Նպատակը հետևյալն  է. քանի որ Փաշինյանի սիրած արտահայտություններից մեկը «հայրենքը պետությունն է», սրանով ձգտում կա մատաղ սերնդի մոտ վերացնել այն գիտակցումը, որ մեզանից բռնազավթել են մեր հայրենիքի մեծ մասը, որպես վերջին դրևսորում Արցախը։ Արցախը մեզանից բռնազավթել են մեր թշնամիները և այսպիսի միջոցառմամբ, որտեղ ի վերջո կշեշտադրվի Հայաստանի պատմություն և Հայաստանն էլ կնույնականացնեն միայն իրենց  ասած 29 հազար 800 կմ քառակուս վրա տարածվող Հայաստանի Հանրապետության հետ, նպատակն է կտրել սերունդների հոգևոր կապը մեր պատմական հայրենիքի գաղափարի, նաև նոր կորցրած  հայրենքի գաղափարի հետ, օտարել հայկական սփյուռքն ազգային ինքնությունից, խզել նրանց ու Հայաստանի Հանրապետության միջև հարաբերությունները, այսինքն մատաղ սերնդի մոտ սփյուռքահայերն ավելի օտարանան։

Այս ճոռոմ հիմնավորումները, որոնք բերվում են, թող իրենց չթվա, թե պետության կարևորության գիտակցումը միայն  նոր-նոր իրենց մոտ է առկա։ Նախկինում դասագրքեր գրած Հրաչիկ Սիմոնյանը, Վլադիմիր Բարխուդարյանը, Բաբկեն Հարությունյանը, Արտակ Մովսիսյանն, այս մարդկանց մոտ չեղավ-չեղավ, ավելի պակաս եղավ պետության կարևորության գիտակացումը, մատաղ սերնդին հաղորդելու ձգտումը, այդ ամեն ինչի մասին իրենք են սկսե՞լ մտածել»։

Զրույցն ամբողջությամբ՝ ձայնագրությամբ։