Ինչպե՞ս անել, որ ոչ մի երկիր չցանկանա հարձակվել մեզ վրա. արթնացող Հայաստան
«Երբեք մի թերագնահատիր փոքր, սակայն գործին հաստատակամորեն հետևող մի խումբ մարդկանց` աշխարհը փոխելու կարողությունները։ Իրականում, միայն ա՛յս խմբերին է հաջողվել փոխել աշխարհը». Մարգարետ Միդի այս խոսքերը թերևս ամենալավն են բնութագրում «Zartnir»-ին, որի հետ ծանոթացել եմ վերջերս։
«Zartnir»-ը Հայաստանում դեռահասների համար ընթերցանության խմբակներ ստեղծելու գաղափարի շուրջ հավաքված երիտասարդների նախագիծ էր, որն այժմ ՀԿ է։
Ստեղծվել է այսպես. 2016 թվականի ապրիլյանի քառօրյայի ժամանակ, երբ Սփյուռքը հիմնականում դրամական օգնություն էր ցուցաբերում Հայաստանին, այդ ժամանակ, Բեռլինի համալսարանի մագիստրատուրայի երիտասարդ ուսանող Արեգ Աբրահամյանը խորհեց.«Ինչպե՞ս անել, որ ոչ մի երկիր չցանկանա հարձակվել Հայստանի վրա, որպեսզի մենք ստիպված չլինենք մեր գումարով զինվորներին ճտքավոր կոշիկներ ու զենք գնենք։Ուժեղ պետություն է հարկավոր, իսկ այն կարող են ստեղծել միայն կրթված քաղաքացիները»։
Իսկ կրթություն ստանալու առաջին աստիճանը գրքերն են։ Այսպիսով, Արեգը որոշել է գրական խմբակներ ստեղծել Հայաստանի գյուղական դպրոցներում։ Նախագծի բովանդակությունը ստեղծելուց հետո եկել է դրան ձև տալու ժամանակը։
Երկար մտորումներից և քննարկումներից հետո նա որոշեց մի ծրագիր սկսել` հիմնված գրքերի վրա։ 2017 թվականի օգոստոսի 24-ին «Zartnir»-ը սկսեց իր գործունեությունը։ 2019 թ․-ի հուլիսի 30-ին Zartnir նախաձեռնությունը գրանցվեց որպես կրթական հասարակական կազմակերպություն՝ շարունակելով իր նպատակը՝ ընթերցանության միջոցով խթանել կրթության մակարդակի բարձրացումը Հայաստանում և Արցախում։
«Zartnir»-ի աշակերտները ոչ միայն կարդում են, այլ նաև ճամփորդում, զարգացնում իրենց գիտելիքները նոր ծանոթությունների շնորհիվ։
Բայց, ինչի համար են հատկապես երջանիկ են «Zartnir»-ցիները , դրանք օրեցոր աճող դրական ցուցանիշներն են։ Այսպիսով, ինչպես մեզ հետ զրույցում նշեց «Zartnir»-ի նախկին ուսուցչուհի, Հայաստանում գործող թիմի ղեկավար Էլյա Սահակյանը, 54 % աշակերտների մոտ բարելավվել է դպրոցական ծրագրերից ստացած գիտելիքների մակարդակը։
«70 % աշակերտներ զարգացրել են հիմնական հմտությունները, այդ թվում բանավոր և գրավոր հաղորդակցության հմտությունները։ 83 % աշակերտների դպրոցական ծրագրերում նկատելի է գնահատականների աճ։ 97 % մասնակիցները 1-10 համակարգում 8-ից բարձր են գնահատել, թե ինչքան երջանիկ են իրենք իրենց զգում խմբում։ 92 %-ը «Zartnir»-ին չանդամակցող աշակերտներից հետաքրքրություն է ցուցաբերում խմբակի նկատմամբ։100 % ուսուցիչները ցանկանում են շարունակել համագործակցությունը «Zartnir»-ի հետ։100% աշակերտները ցանկանում են շարունակել մասնակցությունը խմբակի հանդիպումներին։Բացի այդ 2019 թ․-ի սեպտեմբերին մեզ հետ համագործակցում էին 9 դպրոցներ, ուսումնական տարվա ավարտին դրանք արդեն 22-ն էին։ 2020 թվականի մայիսին Հայաստանից ունեինք մեկ կամավոր, այժմ արդեն 24-ն են»։
Հարցին, թե արդյոք, հեշտ է երեխաներին գրքին կապելը, Էլյան ասում է.«Հեշտ չսիրեցին , բայց երբ տեսնում են դպրոցում ինչ-որ ակտիվություն է, ինչից իրենց հետ են մնում, սկսում են հասկանալ ինչ է որ, ու առանց գիտակցելու աստիճանաբար մտնում են « գրքի թեմայի մեջ» , ու ստացվում է , որ ընթերցողների շարքը համալրվում է։
Բոլոր գրքերի դեպքում սուր քննարկումներն անպակաս են, որովհետև մենք փորձում ենք ապրումակցել, հասկանալ հերոսներին ու մեկն արդարացնում է , մյուսը՝ ոչ այնքան , կարծիքների տարբերություններն էլ հետաքրքիր քննարկումների առիթ են լինում։ Օրինակ՝ Համլետի գործողությունները, ճիշտ վարվեց թե ոչ, ես ինչպես կվարվեի նրա փոխարեն, բայց չէ որ կային այսպիսի հանգամանքներ, ինչ էր ուզում Շեքսպիրն ասել ընթերցողին այս ստեղծագործությամբ ... այսպիսի հարցեր են քննարկվում»։
Ամեն դեպքում, սա երեխաների համար հավելյալ դա է, թե հաճելի ժամանց հարցին, Էլյան այսպես է մոտենում.«Եթե դաս լիներ, չէին մնա, հատկապես դասերից հետո։ Հաճելի, իրականությունից դուրս ժամանց, որտեղ քննարկվում են ամենատարբեր թեմաները, հարցերը։Իրենց առավել դուր է գալիս ,որ էդ ամենն անում են ուսուցչի հետ միաժամանակ։ «Ծաղրասարյակ սպանել» գիրքը կարդալիս երեխաները փորձում էին գուշակել առեղծվածային հերոսին ու այդ փորձերը շատ հավես էին։ Ոնց էին իրար համոզում։ «Կոմս Մոնտե-Քրիստո» կարդալուց հետո այնքան շատ էի օրինակներ բերում, մի օր աշակերտներից մեկն ասաց. «ոնց որ ձեզ էդ գիրքը շա՞տ է, հա, դուր եկել»։ Բացի, այդ երեխաների ոգևորության մասին, ըստ ուսուցչուհու, խոսում է նաև այն, որ երբ գիրք բաժանելու օրն է լինում, երեխաները նրան անհամբեր դիմավորում են աստիճանների վրա և փորձում առաջինը ստանալ իրենց հասանելիք գիրքը։
«Zartnir»-ից աշակերտուհի և արդեն նաև կամավոր Դիանա Այվազյանն էլ ասում է. «Երբ ընկեր Էլյան ստանում էր գրքերը, բոլորս ձգտում էինք առաջինը մեր անունը գրվի ցուցակում, առաջինը մեր ձեռքն ընկնի նոր գիրքը։ Նույնիսկ նեղանում էինք, որ գրքերը հասել էին, մեզ դեռ չէին ասել։ Անխտիր բոլոր գրքերը կարդում էինք։ Շատ մեր ճաշակով ընտրված էին լինում։ Գիրք կարդալը ինչ-որ մի պահի վարակի պես տարածվել էր մեր դպրոցում։ Հիմնականում բարելավվել էր մեր բանավոր և գրավոր խոսքը։ Ի դեպ մի հաճելի պահ էլ կա. գրքերը փոխանցվում են մարզերի միջև։ Գրքերում շատ հաճախ մեր հասակակից անծանոթները մեզ նամակներ էին թողած լինում։ Մենք էլ մեր հերթին էինք գիրքը հանձնելիս մեջը նամակ դնում հաջորդ կարդացողի համար»։
Ընթերցանության համար մեթոդաբանություն մշակվել է, և վերամշակվել այս տարի «Zartnir»-ի Education խմբի կողմից, որտեղ ընդգրկվել են ուսուցիչներ։
«Մենք կարևորում ենք ընթերցանությունը, բայց նաև շատ ենք կարևորում քննարկումները. դրանք զարգացնում են աշակերտների բանավոր խոսքն ու հաղորդակցման հմտությունները։ Ուսուցիչներին տալիս ենք 40 ինտերակտիվ գործիքներ, մեթոդներ, որի օգնությամբ քննարկումները դառնում են հետաքրքիր ու արդյունավետ։ Ի դեպ, վաղվանից մեկնարկում ենք մեր վերապատրաստումները ուսուցիչների հետ։ Բացի մեթոդական օգնությունից ուսուցիչներին օնլայն գործիքների հետ ենք ծանոթացնելու։ Դե դա նրա համար, որ եթե ստացվի դասերն օնլայն անել, նրանք պատրաստ լինեն»,-մեզ հետ զրույցում ասաց «Zartnirի» կամավոր ուսուցիչ Լիլիթ Պողոսյանը։
Թիմի ընդլայնման շնորհիվ նրանք ստեղծել են տարբեր կարևոր ուղղություններով աշխատող նոր խմբեր, ինչպիսիք են՝ ֆոնդահայթայթումը, գրանտներինը, իրավաբանականը, դիզայնի, երեխաների համար միջոցառումների կազմակերպումը և այլն։ Վերջերս էլ եղավ կայքի՝ zartnir.am-ի շնորհանդեսը, ինչը հիմնադիր Արեգ Աբրահամյանը շատ է կարևորում. «Ես հոկտեմբերից երազում էի այս կայքի մասին։ Մեր ոգեշնչման աղբյուրը եղել են աշխարհի լավագույն հիմնադրամների կայքերը և ջանք չենք խնայել, որ ընթերցողը մեզ մոտ իրեն հարմարավետ զգա և լինի տեղեկացված։ Կայքի շնորհիվ ավելի թափանցիկ կդառնանք, ավել կհեշտանա դոնեյթ անելը, որովհետև նախ ավելի հարմարավետ կլինի, հետո շնորհիվ նրա, որ մեր մասին ամեն ինչ բաց դրված է, ավելի հեշտ կլինի վստահելը իրենց փողերը»։
Արդեն 3 տարի է, «Zartnirը» փորձում է արթնացնել Հայաստանի մանուկներին, արդյոք, դա հաջողվե՞լ է թիմին հարցին, Արեգը պատասխանում է. «Եթե անգամ հզոր Հայաստան վերջնանպատակին այս կերպ չհասնենք, բայց մենք արդեն իսկ շատ հաղթանակներ ունենք, որ կարող ենք ասել նախագիծը հաջողվել է։Մենք արդեն գիտենք, որ շատ երեխաների կյանքը փոխել ենք դեպի լավը։ Հիմա մեր նպատակն է, որ ամբողջ Հայաստանում և Արցախում հասնենք սրան։ Իհարկե, միշտ էլ կան մարդիկ, որ չեն հասկանում ինչ կապ ունի գիրքը լավ կյանքի հետ, բայց մենք նրանց կարող ենք ցույց տալ մեր աշակերտների հաջողությունները և շարունակել մեր գործը։ Իրականում սա առօրյա աշխատանք է, որը լավ, շատ լավ, կատարյալ անելու դեպքում, կսկսեն կատարվել հրաշքներ։ Շատերն ասում են, թե սա ռոմանտիկ, անիրատեսական գաղափար է, բայց ինչ արժի կյանքը առանց մեծ երազանքի ապրելու։ Շատ հաճախ մեզ հարցնում են, որն է ձեր շահը։ Ասեմ՝ ֆինանսկան շահ չունենք, հակառակըը՝ անում ենք ներդրումներ։ Հիմնական շահը արդյունքների վրա ուրախանալն է։ Միտքը, որ քո գործը մեծ նպատակի է ծառայում։ Մեր շահը հասարակ է, որ կրթական մակարդակը Հայաստանում և Արցախում բարձրանա»։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Մի կողմում հայ ժողովուրդն է, մյուս կողմում թշնամին և մեր իշխանությունը միասին. Դավիթ Անանյան
