Ձեր վստահելի աղբյուրը

Panorama.am զրուցել է Մայքլ Քեմբեքի հետ, ով նախկինում գլխավորում էր «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» կազմակերպությունը՝ քննարկելու Գերմանիայում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման շուրջ վերջին զարգացումները, մասնավորապես, երկրի Նախագահ Յոախիմ Գաուկի կողմից ապրիլի 23-ի հայտարարությունը և Բունդեստագում ապրիլի 24-ին Ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ բանաձևի նախագիծը:

Հարցազրույցը ներկայացնում ենք ստորև.

Panorama.am: Պարոն Քեմբեք, երեկ ապրիլի 23-ին Գերմանիայի նախագահ Յոախիմ Գաուկը մասնակցեց Բեռլինի տաճարում եկեղեցական պատարագին և իր խոսքում հայերի նկատմամբ 1915թ օսմանյան թուրքների կողմից իրականացված մասսայական կոտորածները որակեց իբրև «ցեղասպանություն»: Արդյո՞ք կարծում եք, որևէ բան է փոխվել Գերմանիայում նախագահ Գաուկի ելույթից հետո:

Մայքլ Քեմբեք: Կարծում եմ, սա համաձայնեցված հայտարարություն էր: Դուք միգուցե նկատել եք, որ պառլամենտում այդ բանաձևի շուրջ քննարկումները և խոսակցությունները, թե ինչ է ասելու նախագահ Գաուկը գերմանական մամուլի ուշադրության կենտրոնում էին վերջին 10-20 օրերին: Մի քանի օր առաջ դեռ շատ մեկնաբաններ պնդում էին, որ կառավարությունը կրկին ոչինչ չի ձեռնարկի, չի օգտագործի ցեղասպանություն տերմինը:
Այս դինամիկան սկզբում փոխվեց Հռոմի պապի ելույթից հետո, երբ նա ուղղակիորեն ասաց, որ տեղի ունեցածը ցեղասպանություն է: Հետո բոլորը սկսեցին խոսել այն մասին, թե ինչ կասի նախագահ Գաուկը: Նախագահը ասաց կառավարությանը և պառլամենտին, որ լուռ չի մնալու: Նա համոզմունքների մարդ է:
Հետո կառավարությունը փոխեց իր դիրքորոշումը: Հանկարծ նույնիսկ կոալիցիոն պատգամավորները Բունդեստագում ասացին, թե «արդեն ունենք այն ձևակերպումները, որին կարող ենք բոլորով համաձայնել», և այդ ձևակերպումը ընդգրկում էր «ցեղասպանություն» տերմինը: Հետո կառավարության խոսնակը մամլու ասուլիսի ժամանակ կարդաց հենց այն նախադասությունը, որը ավելի ուշ օգտագործեց նախագահ Գաուկը իր ելույթի ժամանակ երեկ երեկոյան:
Կարծում եմ, նրանք չէին ուզում հրապարակայնորեն հակասել միմյանց, և կարծում եմ դա լավ է Հայաստանի համար նույնպես: Այսպիսով, կարծում եմ, նրանք ամբողջովին փոխել են իրենց դիրքորոշումը հիմա:

Panorama.am: Այսօր Բունդեստագը քննարկում էր Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձևը: Արդյո՞ք ինչ որ բան իրոք փոխվում է այս հարցի առնչությամբ Գերմանիայում:

Մայքլ Քեմբեք: Կարծում եմ, երկար ժամանակ կառավարությունը ճնշում էր գործադրում Բունդեստագի վրա ցեղասպանությունը «ցեղասպանություն» չկոչել՝ ինչպես նրանք անում էին երկար տարիներ: Բայց կարծում եմ վերջին օրերի դինամիկան բերեց լրիվ հակառակ արդյունքներ: Պատգամավորները այսօրվա քննարկման ընթացքում ցանկանում էին փոփոխություն բերել, և իրականում բացեիբաց քննադատում էին կառավարությանը ցեղասպանությունը «ցեղասպանություն» չկոչելու համար, նույնիսկ այն պատգամավորները Քրիստոնեա-դեմոկրատական և Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություններից, որոնք կառավարություն են կազմում:

Սա շատ բաց և ազատ քննարկում էր: Որոշ պատգամավորներ նույնիսկ ներողություն էին խնդրում Ցեղասպանությունն իրականացնողների հետ Գերմանիայի ներգրավվածության համար: Նրանցից մեկը Ջեմ Օզդեմիրն էր, ով իսկապես քննադատական կեցված ունի Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականության, ինչպես նաև գերմանական կառավարության նկարմամբ: Պատգամավորները ասում էին, թե ամոթ է, որ անցյալում գերմանական դիվանագետներին չի թույլատրվել մասնակցել որևէ միջոցառում, որտեղ քննարկումները կենտրոնանում են ցեղասպանության հարցի շուրջ: Իսկ այսօրվանից ի վեր Գերմանիան կլինի նրանց կողքին, ովքեր ասում են «Այլևս երբեք», նույն կերպ, ինչ Հոլոքոստի առնչությամբ:
Բոլոր բանախոսները նույն տրամաբանության սահմաններում էին: Չկային հակասություններ: Կարծում եմ, շուտով մենք կտեսնենք Գերմանիայի դիրքորոշման փոփոխությունն այս հարցում:

Panorama.am: Եվ վերջին հարցը, խնդրում եմ: Արդյո՞ք կարծում եք, որ Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող օրինագծի ընդունման հետաձգումը այսօր Բունդեստագում որևէ կապ ունի կանցլեր Անգելա Մերկելի և Թուրքիայի վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլուի վերջին հեռախոսազրույցի հետ:

Մայքլ Քեմբեք: Ոչ, ես այդպես չեմ կարծում: Կարծում եմ հիմա գոյություն ունեն օրինագծի երեք տարբեր խմբագրություններ, որոնք կհամախմբեն մեկ փաստաթղթի մեջ: Կառավարական կուսակցությունները միայն վերջերս փոխեցին իրենց բառապաշարը այս հարցում: Հիմա բոլոր երեք խմբագրություններում փաստաթղթերը կիրառում են «ցեղասպանություն» եզրը, այժմ պետք է դրանք դարձնել մեկ ամբողջական փաստաթուղթ: Կարծում եմ, Բունդեստագի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովը կզբաղվի դրանով: [Այս ձգձգումը] Թուրքիայի միջամտության պատճառով չէ: Թուրքիան իրեն բավականին ծիծաղելի և հիստերիկ էր վերջերս դրսևորում իր գործողություններով: Չեմ կարծում նրանք որևէ բանի հասան դրանով: