Նախընտրական բանավեճերի արտաքին քաղաքական չափումը
Ընտրարշավը ավարտվեց, և ինչքան էլ քննադատություն հնչի, փաստ է, որ որոշակի բանավեճ եղավ մրցակցող քաղաքական ուժերի միջև։ Համաձայն ենք, որ որոշ դեպքերում բանավեճի մակարդակն ակնկալվածից ավելի ցածր էր։ Սակայն եթե հաշվի առնենք քաղաքական համատեքստը և ընտրությունների արտահերթ լինելը, որոնք հետևել են կտրուկ քաղաքական զարգացումներին, քաղաքական դիրքորոշումների երկփեղկվածությունը և հանրային կարծիքում տիրող բևեռայնությունը, ապա կարող ենք պնդել, որ այդուհանդերձ ընտրարշավի ընթացքում մրցակցող ուժերը հնարավորություն ունեցան ներկայացնել իրենց մոտեցումները թե՛ մոնո տարբերակով, թե՛ ուղիղ ու հեռակա բանավեճային ձևաչափով։ Սպասելի էր, որ ամենաշատ քննարկվող և վիճահարույց թեմաներից լինելու էր Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը և Արցախի հարցը մասնավորապես։
Ընտրարշավի վերջին օրերին զուգահեռաբար որոշակի ակտիվացում նկատվեց ԼՂ հակամարտության շուրջ բանակցություններում։ Դեկտեմբերի 6-ին ԵԱՀԿ նախարարական համաժողովի շրջանակներում հանդիպեցին Հայաստանի ԱԳՆ պաշտոնակատարը և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը, ինչից հետո համատեղ հայտարարությամբ հանդես եկան ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների, Հայաստանի և Ադրբեջանի պատվիրակության ղեկավարները։ Նման ձևաչափով հայտարարության տարածումը և նրանում առկա որոշ ձևակերպումները խոսում են այն մասին, որ բանակցություններում կա որոշակի դրական դինամիկա։ Եվ միայն այդքանը։ Ինչը զարմանալի չէ, քանի որ ոչ ոք չէր էլ սպասում, որ կարող է լուրջ տեղաշարժ լինել բանակցություններում, հատկապես հիմա, երբ Հայաստանը ընտրությունների շեմին է և երկրում լայնամասշտաբ ներքաղաքական գործընթացներ են տեղի ունենում։
Տեսության մեջ կա մոտեցում, որ արտաքին քաղաքականությունն ընդհանրապես պայմանավորված չէ ներքինով, որ անկախ ռեժիմից և կառավարող էլիտայից՝ պետությունը որպես միավոր վարում է իր շահերի վրա հիմնված քաղաքականություն՝ առաջին հերթին ճիշտ արձագանքելով միջազգային հարաբերությունների կառուցվածքից բխող մարտահրավերներին։ Բնականաբար, կա նաև տրամագծորեն հակառակ տեսակետը, որը եթե մի նախադասությամբ ներկայացնելու լինենք՝ արտաքին քաղաքականությունը ներքին քաղաքականության շարունակությունն է։ Ճշմարտությունը, երևի թե, ինչ-որ տեղ մեջտեղներում է, այդուհանդերձ հակված ենք կարծելու, որ անկախ ներքին իրավիճակից, կան հանրային լայն աջակցություն ունեցող պետական շահեր և միջազգային իրողություններ, որոնք ժամանակի ինչ-որ հատվածում կայուն են ու անմիջական փոփոխության չեն ենթարկվում։
Հայաստանի դեպքում մասնավորապես խոսքը վերաբերում է Արցախի խնդրին և տարածաշրջանային ուժերի բարդ փոխդասավորվածությանը։ Կարող է երկիրը լինի ավել կամ պակաս ժողովրդավարական, կարող է իշխող քաղաքական ուժն ունենա ավելի բարձր կամ պակաս լեգիտիմություն, կարող են արտաքին քաղաքականությամբ զբաղվողները շատ կամ քիչ կարդացած ու ծանոթ լինեն այս կամ այն փաստաթղթին, այդ ամենով հանդերձ, առաջիկայում Հայաստանի արտաքին քաղաքական նպատակները չեն կարող կտրուկ փոփոխվել։ Այս պնդումը դոգմա չէ, այլ թեորեմ, որը անկախությունից ի վեր ապացուցվել է երկրի ղեկավարի բոլոր փոփոխությունների ընթացքում՝ լինեն դրանք ընտրությունների, հրաժարականի, թե հեղափոխության արդյունքում։
Երբեմն հնարավոր արտաքին քաղաքական փոփոխության վերաբերյալ բանավեճը հանգում է աշխարհաքաղաքական կողմնորոշման շուրջ քննարկման։ Այս դեպքում ևս գործում է նույն տրամաբանությունը․ անկախ նրանից, ռուսամետ, թե արևմտամետ է իշխող ուժը և հանրությունն ընդհանրապես, Հայաստանի արտաքին քաղաքականության կոնկրետ նպատակն է Արցախի խնդրի հայամետ լուծումը։
Այսինքն, Հայաստանի առանցքային արտաքին քաղաքական նպատակի վերաբերյալ բանավիճելը, բաժանումներ դնելը և շահարկումները կարող են տեղավորվել նախընտրական տրամաբանության մեջ։ Մյուս կողմից քննարկում ու բանավեճը պետք է լինի նպատակի իրականացման միջոցների վերաբերյալ։ Բոլորի համար պարզ է, գոնե այս դեպքում՝ ինչ է պետք, պարզ չէ՝ ինչպես հասնել դրան։ Ահա այստեղ է, որ քաղաքական ուժերը պետք է ներկայացնեին իրենց մոտեցումները կոնկրետ Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի լուծման ուղիների և ընդհանրապես Հայաստանի անվտանգության ու անկախության ամրապնդմանն ուղղված քայլերի վերաբերյալ։ Այս դեպքում էլ այլընտրանքները շատ չեն՝ կրկին պայմանավորված միջազգային իրողություններով և երկրի առկա ռեսուրսներով։ Դրանք մի քանիսն են, և յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ պետք է ցույց տա, թե ինչու է ընտրել հենց այդ ուղին և բանավեճի միջոցով ապացուցի դրա առավելությունը մնացածի նկատմամբ։
Սա կլիներ ցանկալի սցենար և հնարավորություն կտար խուսփելու արհեստական օրակարգի շուրջ փոխադարձ մեղադրանքներ հնչեցնելուց։
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Ձեր սիրելի Ալիևը «Նոլդու Փաշինյան» երգը միացրած Արցախով պտտվում է». Բագրատ Սրբազանը՝ իշխանությանը
