Ձեր վստահելի աղբյուրը

Առողջապահության նախարարության կողմից ամեն օր հրապարկվող վիճակագրական տվյալները կորոնավիրուսով նոր վարակվածների ու,  որ առավել սարսափելի է, մահվան դեպքերի վերաբերյալ կարծես դարձել են սովորական։

«Մահվան դեպքերի վերաբերյալ հայտնում ենք, որ պացիենտները եղել են 73 և 84 տարեկան տղամարդիկ: Վերջիններս ունեցել են ուղեկցող քրոնիկական հիվանդություններ։ Նախորդ օրն արձանագրվել է մահվան 1 դեպք, երբ պացիենտի մոտ հաստատվել է կորոնավիրուսային վարակ, սակայն մահը վրա է հասել այլ հիվանդության պատճառով»,-այսօր՝ սեպտեմբերի 25-ին հայտարարեց նախարարությունը։

Հայաստանում այսօրվա դրությամբ կորոնավիրուսով 1240 մարդ է մահացել։ Նախարարությունը պնդում է, որ նրանցից 293-ի դեպքում մահը վրա է հասել այլ պատճառներով։

Սա նշանակում է, որ մեր երկրում այս տարվա մարտի 26-ից ի վեր, երբ «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցում գրանցվեց հիվանդության հետևանքով մահվան առաջին դեպքը, մոտ 1240 ընտանիք կորցրել է իր հարազատին կամ հարազատներին։

Հրազդանաբնակ Կարիների ամուսինը՝ 60-ամյա Վարազդատ Ավետիսյանը մահացել է այս տարվա հուլիսի 8-ին։ Մինչ այսօր ընտանիքի անդամները չեն կարողանում հասկանալ, թե իր ոտքով հիվանդանոց գնացած Վարազդատին ինչո՞ւ փրկել չհաջողվեց։

«Ամուսինս շաքարային դիաբետ ուներ։ Սկսեց ջերմել ուրբաթ օրվանից։ Երկուշաբթի պետք է բժշկի գնար, բայց մահացավ նրա եղբոր երիտասարդ որդին։ Նա ընկավ այդ արարողություններով։ Դրանից երկու օր անց ջերմությունը բարձրացել էր 38-39»,-Panorama.am-ին պատմում է Վարազդատի կինը՝ տիկին Կարինեն։

Հրազդանում նա դիմել է բժշկի, ընտանեկան բժիշկն էլ խորհուրդ է տվել շաքարի անալիզ տալ, որից հետո նոր բուժում կարող է նշանակել։ Շաքարի անալիզ հանձնելուց հետո, ըստ կնոջ պատմածի, բժիշկն ասել է. «գնա հոգեհանգստի, թաղման արարողություններին մասնակցի, քեզ մոտ ոչ մի բան էլ չկա, կգաս, նոր բուժում կնշանակեմ, բայց մինչև էդ ռենտգեն էին արել, բժիշկն ասել էր՝ կասկածում եմ թոքաբորբ,  նրան հակաբիոտիկ էր նշանակել, ջերմիջեցնող ու արյունը ջրիկացնող դեղեր»։

Տիկին Կարինեի խոսքով, դեղերը չեն թեթևացրել ամուսնու վիճակը, զանգահարել են շտապ օգնություն։ Տուն ժամանած բժիշկը երակային է ներարկել, քանի որ ջերմությունը ոչ մի կերպ չէր իջնում։ Վ. Ավետիսյանը որոշում է դիմել Աբովյանի հիվանդանոց, այստեղ էլ թոքերը ստուգել են, ասել են՝ երկու թոքն էլ ախտահարված են։ Աբովյանից տունդարձի ճանապարհին էլ տեղեկանում է, որ կորոնավիրուսի թեստի պատասխանը դրական է։

Հրազդան ԲԿ-ի ընտանեկան բժիշկն առաջարկել է հիվանդանոց տեղափոխվել, բայց Երևանի հիվանդանոցներում տեղ չկար, Գյումրիի հիվանդանոց էլ Վարազդատն առաջին օրերին չէր ցանկանում գնալ։ Սակայն տղամարդու վիճակը գնալով բարդանում էր, հունիսի 26-ին շտապօգնության մեքենայով տեղափոխում են Գյումրի։

«Ինքը երեք օր է մնացել Գյումրիում, ինչքան զանգել ենք, ասել է՝ ջերմությունս 39 է, չի իջնում, էս վիճակով միջանցքներում ման եմ գալիս, որ մի քույր գտնեմ։ Ես հիմա չգիտեմ, այնտեղ իրեն կաթիլային միացրել են, թե չէ։ Ես ասում եմ իր խոսքերը՝  ասում էր, չեն գալիս, ջերմաչափը բերում են, դնում եմ, էլ չեն էլ գալիս, որ հարցնեն, թե ինչքան է ջերմությունդ։ Գյումրիում նրա վիճակը շատ վատանում է, ասում էր՝ սատուրացիան շատ ցածր է, ինձ վատ եմ զգում։
Սատուրացիան երբ իջնում է 65, տեսնում են, իրենց մոտ ապարատուրա չկա, բան չկա, շտապ օգնության մեքենայով տեղափոխում են Երևան։ Գիշեր էր՝ ժամը երևի 2։30 զանգեց ասեց, ես հասել եմ «Գրիգոր Լուսավորիչ»-ի ռեանիմացիա»,-ամուսնու հետ խոսակցությունները վերապատմում է կինը։

Ամեն օր ու ժամ ամուսնու հետ հեռախոսակապի մեջ գտնվող կինը նշում է, որ Վարազդատը Երևանում արդեն իրեն լավ էր զգում, պատմել է՝ այստեղ շատ ուշադիր են։

«Բայց թե ինչ պատահեց, մենք չհասկացանք։ Ամեն վայրկան ինձ ու իմ երեխաներին այդ հարցն է տանջում, ի՞նչ եղավ պատճառը։ Ամեն վայրկան զանգել է, խոսացել ենք։ Հիմա ով գալիս է, ասում է՝ մահվանից առաջ խոսել ենք, ասում էր՝ պալատ պիտի տեղափոխեն։ Ի՞նչ պատահեց այդ մարդուն»,-ասում է տիկին Կարինեն։

Նա էլ այդ օրերին կորոնավիրուսով է վարակված եղել, բուժվել է նույն բժշկական կենտրոնում, բայց վերակենդանացման բաժանմունքում գտնվող ամուսնուն այցելել արգելված էր։
«Հուլիսի 8-ին  ժամը 23։ 58 զանգեցի հորս ու անդադար զանգերից հետո վերջապես հեռախոսին պատասխանեց բժիկն ու ասաց, որ հայրս մահացել է։ Մահվան պատճառը ենթադրեցին սրտի կանգ, քանի որ դիահերձումն չի արվում՝ ենթադրելով սփոփում են հարազատներին»,-Panorama.am-ի խմբագրությանն ուղղված նամակում գրել է Վարազդատի որդին, ով քրոջ հետ  եղել է Մոսկվայում ու չի կարողացել մասնակցել հոր հուղարկավորությանը։

Նա հոր հետ կատարվածն ու դիահերձարանի պայմանների մասին որոշել է բարձրաձայնել ՝ կարդալով Panorama.am-ի «Կորոնավիրուսից մահացածների դիահերձարանում. «Սև տոպրակների մեջ, գետնին, ոտքերի տակ ընկած դիակներ էին» հրապարակումը։ 

«Կորոնավիրուսից գրանցված մահվան դեպք ենք ունեցել, որը շատ նման է տիկին Անահիտի պատմությանը»,-գրել էր որդին։

Մահացած հոր մարմինը տեղափոխում են Աբովյանում գտնվող դիահերձարան։ Հանգուցյալին ճանաչելու համար այնտեղ են գնում վերջինի հորեղբոր ու քրոջ որդիները։

«Դիահերձարան կոչվածը մի անմարդկային տարածք էր, որտեղ անգամ անտեր շները չէին ապրի։ Ասեմ՝ իմանաք, որ ցավը այնքան խորն է , որ լիարժեք կյանքով ապրած, ամբողջ կյանքում միայն լավը տեսած մարդիկ մահվանից հետո հայտնվում են սև տոպրակների մեջ՝ գետին դրված։
Ու սա կոչվում է քաղաքակիրթ երկիր, ուր ԱՆ-ը ու Պարետը միայն ամպագոռգոռ հայտարարություններ են անում ու անգամ չեն գիտակցում, թե ինչ են զգում հանգուցյալի հարազատները իրենց հարազատին սև տոպրակի մեջ դրած, գետնին իրար վրա գցած տեսնելով։ Անգամ հագուստը թույլ չեն տալիս ուղղել կամ վերնաշապիկ հագցնել։ Դա երկրորդ հարվածն էր հորս մահից հետո»,-դիահերձարան գնացած հարազատների պատմածը ներկայացնում է որդին։

Տիկին Կարինեի ցավն ամուսնու մահից ամիսներ անց ավելի սրանում, ընտանիքի անդամներից որևէ մեկը չի կարողացել մասնակցել Վարազդատի հուղարկավորությանը։

«Ես էլ էի հիվանդանոցում։ Չեմ հասկանում, ո՞նց ես լավացա, էդ մարդն իր ոտքով գնաց ու հետ չեկավ։ Իր հորեղբոր որդին է գնացել, ասում է՝ շատ անմարդկային պայմաններ էին։ Չգիտեմ... Հիմա ես մնացել եմ մենակ էս մեծ տների ու դատարկ պատերի մեջ, երեխաներս Մոսկվայում են, ոչ կարողանում եմ գնալ, ոչ մնալ... Ահավոր վիճակ է: Մահվան ամեն թվի հետևում մարդկային ճակատագրեր են, մենք ուրախ, զվարթ Մոսկվայից եկանք, ի՞նչ իմանայինք, իսկ հիմա... Չեմ կարողանում հանգստանալ»,-լացը չի կարողանում զսպել կինը։