Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ամերիկյան Miami Herald-ի լրագրող Ռոյ Գութմանը գրում է. «Գյումրիի երկաթուղային կայարանից գնացքը արդեն 22 տարի չի մեկնում դեպի Թուրքիա, եւ շատերն այստեղ կարծում են երբեք էլ չի մեկնի: Բայց եթե Թուրքիան անսպասելիորեն բացի սահմանը, շատ հայեր կնստեն գնացք եւ խանդավառությամբ կմեկնեն այն երկիրը, որն իրենց նախնիները ստիպված են եղել թողնել կոտորածի եւ մասսայական տեղահանության պատճառով»:

«Ես ուզում եմ վերադառնալ եւ մշակել այն հողերը»,-ասում է 30-ամյա Ստեփան Բագուրյանը, ում հոր պապը փրկվել է Մուշից:

«Ինչու՞ չպետք է վերադառնամ. դա իմ հայրենիքն է», - ասում է նա:

Թուրքիան փակել է Հայաստանի հետ սահմանը 1993-ին տարածաշրջանում իր դաշնակից Ադրբեջանին համերաշխություն ցույց տալու նպատակով, եւ այդ ժամանակից ի վեր փակ է պահում սահմանը: 2009-ին ԱՄՆ նախկին Պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը լծվել էր այս խնդիրը լուծելու գործին, եւ Հայաստանն ու Թուրքիան համաձայնել էին դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել եւ բացել սահմանը: Բայց այս համաձայնությունը հնարավոր չեղավ իրագործել տարածաշրջանի շատ հակամարտությունների պատճառով:

Թեեւ երկու կողմերն էլ որոշակի քայլեր են արել, օրինակ՝ Հայաստանի Նախագահ Սերժ Սարգսյանը իր արտգործնախարարին անցյալ տարի ուղարկել էր Էրդողանի երդմնակալության արարողությանը մասնակցելու: Կողմերից որեւէ մեկը չի ցանկանում փակուղուց դուրս գալու համար դիմել միակողմանի շեշտակի քայլերի:

«Մենք կարծում ենք, որ շրջափակումը անօրինական է, եւ մենք իսկապես համոզված ենք, որ այն պետք է վերացվի հնարավորինս շուտ, եւ ինչքան շուտ, այնքան լավ: Մենք չենք կարծում, որ սահմանը բացելու համար նախ պետք է հաշտվել: Մենք գտնում ենք, հաշտեցումը կամ բարեկամությունը ապագայի քայլեր են»,- ասում է Հայաստանի Նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Վիգեն Սարգսյանը:

«Մենք Հայաստանի հետ նորմալ հարաբերություններ ենք ուզում հաստատել երկկողմ շահերի հիման վրա, բայց իրական քաղաքականության պատճառով դա այնքան էլ հեշտ չէ»,-ասել է մի անանուն թուրք պաշտոնյա Անկարայից:

«Եթե նրանք գոնե (Լեռնային Ղարաբաղի – խմբ.) 1-2 շրջանից դուրս գան, դա մեզ հնարավորություն կտա ապաշրջափակել ամեն ինչ»,-ասել է թուրք պաշտոնյան:

Միացյալ Նահանգները հայտարարում են, որ գնդակը գտնվում է Թուրքիայի դաշտում:

«Առաջ շարժվելու պատասխանատվությունը գտնվում է Թուրքիայի կառավարության վրա»,-ասել է Երեւանում ԱՄՆ նոր դեսպան Ռիչարդ Միլզը Սենատում իր հաստատման լսումների ընթացքում, կոչ անելով վավերացնել երկու արձանագրությունները «առանց նախապայմանների կամ այլ հարցերի հետ փոխկապակցելու»:

Հունվարի վերջին (հունվարի 29 – խմբ) Հայաստանի նախագահը եւ այլ քաղաքական գործիչներ եւ հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչներ ընդունեցին Համահայկական հռչակագիրը, որտեղ հղումներ կային 1920թ Սեւրի դաշնագրին եւ ԱՄՆ Նախագահ Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռին, որով Թուրքիայի մի մեծ տարածք հանձնվել էր նոր ստեղծված Հայաստան պետությանը: Հռչակագիրը նաեւ կոչ էր արել մի իրավական թղթածրար պատրաստել «անհատական, համայնքային և համազգային իրավունքների եւ օրինական շահերի վերականգնման գործընթացի մեկնարկ» ազդարարելու համար: Թուրք պաշտոնյաները գտնում են, որ այս հռչակագիրը կարող է Թուրքիայի նկատմամբ հողային պահանջատիրության հիմք հանդիսանալ: Շատ հայեր համաձայն են սրա հետ:

«Տարօրինակ կլիներ, եթե մենք մեր բողոքը չշարադրեինք այդ ոճրագործության հարյուրամյակի նախաշեմին»,- ասում է Նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Վիգեն Սարգսյանը:

Ցեղասպանության թանգարանի փոխտնօրեն Սուրեն Մանուկյանը գտնում է, որ ներկայիս Թուրքիայի տարածքի 1/7-ը պետք է վերադարձվի Հայաստանին. «Դա ԱՄՆ Նախագահ Վուդրո Վիլսոնի վճիռն էր, ով ընտրվել էր Սեւրի դաշնագրով նախատեսված արբիտրաժը իրականացնելու համար»:

«Այս ամենի հետ մեկտեղ, վարագույրի ետեւում, ջանքեր են գործադրվում Ապրիլի 24-ի միջոցառումներից եւ մայիսի 7-ին Թուրքիայում սպասվող ընտրություններից հետո երկխոսությունը վերականգնելու համար: Ըստ քաղաքական մեկնաբան Ռիչարդ Գիրագոսյանի, Թուրքիայի ԱԳ նախարարությունից ծրագրում են հունիսի կեսերին ժամանել Երեւան ՆԱՏՕ-ի խորհրդարանական վեհաժողովի աշխատանքներին մասնակցելու համար»: