Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԱԺ ոչ իշխանական ուժերը հայտարարել են, որ հանրահավաք են անցկացնելու հոկտեմբերի 10-ին, իսկ մինչ այդ անց են կացնում մարզային հանդիպումներ նշված հանրահավաքի վերաբերյալ իրազեկումների, ինչպես նաև օրակարգային հարցերի շուրջ որոշակիանալու առումով: Հայտնի է, որ ոչ իշխանական 4 ուժերը ամռանը հանդես եկան 12 կետից բաղկացած պահանջով, այն ներկայացրեցին կառավարությանը և այդ կետերի իրականացման վերջնաժամկետ սահմանեցին սեպտեմբերի 30-ը: Արդեն լրացել է վերջնաժամկետը, և քանի որ ոչ իշխանական ուժերի կողմից որոշակի գործողություններ կատարվում են մարզային այցելությունների, ինչպես նաև առաջիկա օրերին կայանալիք հանրահավաքի տեսքով, ապա ակնկալիքների և պահանջների չարդարացման պատասխանը կերևա հոկտեմբերի 10-ին:

Իսկ մինչ ոչ իշխանական ուժերը մարզերում իրենց հանդիպումներով տոնում են բարոյական հաղթանակ իշխանությունների նկատմամբ, փորձենք հասկանալ, որոնք են ընդդիմադիրների համակարգային բարեփոխումների տեսլականը և այդ նպատակին հասնելու իրենց գործողությունները:

12 պահանջների իրագործման մասին

Ինչպես գիտենք ոչ իշխանական 4 ուժերը հունիսի 10-ին ընդունեցին 12 կետից բաղկացած պահանջներ  և ներկայացրեցին իշխանություններին: Իսկ թե ինչպես են կատարվել այդ պահանջները, կարծիքները երկու կողմում էլ տարբեր են: Ընդդիմադիրները պնդում են, որ իշխանությունները այն չեն կատարել: Այդ մասին հայտարարել են քառյակի ներկայացուցիչները ու, ի դեպ, նրանց կարծիքները այս կապակցությամբ այնքան էլ տարբեր չեն: Օրինակ Օգոստոսի 26-ին կայացած ասուլիսի ժամանակ «Ժառանգություն» խմբակցության ղեկավար Ռուբիկ Հակոբյանը հայտարարել էր, որ 12 պահանջները չեն իրագործվել ուստի «Ժառանգությանը» այլ ելք չի մնա, քան պահանջել ամբողջական իշխանափոխություն:  ԲՀԿ-ի ներկայացուցիչ Ստեփան Մարգարյանը «Ժամանակ» թերթի հարցին, թե կատարե՞լ են իշանությունները այդ 12 պահանջները, պատասխանել է` «Եթե մեկ բառով եք ուզում՝ ոչ: Կա կետ, որ կարելի է ասել, թե ինչ-որ բան չնչին չափով արվել է, բայց մեծ հաշվով չի կատարվել»:

Մարզային այցելությունների ժամանակ ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Վարդան Օսկանյանը այդ կապակցությամբ մասնավորապես հայտարարել է հետևյալը.  «Ահավասիկ, մոտենում է մեր պահանջների իրականացման ժամկետը, սակայն գրեթե ոչինչ չի կատարվել»:

Ինչևէ այս հայատարարություններից զատ նախօրեին կառավարությունը պաշտոնապես պատասխանել է քառյակի 12 պահանջներին, որում մասնավորապես նշվում է, որ պահանջների մի մասը արդեն իսկ իրագործվել է, մնացյալի համար դեռ ժամանակ է պետք:

Ինչ խոսք ողջունելի է, որ կառավարությունը և ընդդիմադիր և այլընտրանքային խմբակցություններից կազմված քառյակը համագործակցված քայլեր են անում` քառյակն առաջարկում է, այնպիսի բաներ որ կառավարությունը պետք է իրականացներ, բացառությամբ որոշ կետերի որոնք ավելի շուտ ոչ թե պահանջ են այլ բարի ցանկություն կամ ամբոխահաճո ձևակերպում, ապա կառավորությունն արձագանքում է այդ պահանջներին, այսպես ասած, հաշվետվության մակարդակում ներկայացնելով արվածն ու անելիքը:

Սա ոչ այլ ինչ է, քան ժողովրդավարության դրսևորում: Պահանջներում առկա որոշ կետերի իրականացումը ենթադրում են այնպիսի մեխանիզմներ, որոնց կարելի է հասնել նաև սահմանադրական բարեփոխումների իրականացման շրջանակներում, ինչը սակայն մերժելի է այս դեպքում ոչ թե քառյակի, այլ եռյակի համար:

Ինչևէ քառյակը դեռ այս կապակցությամբ իր պատասխանը կհնչեցնի, հավանաբար հոկտեմբերի 10-ի հանրահավաքի ժամանակ, իսկ ընդհանուր առմամբ իշխանության և ընդդիմության գործողություններում առկա են համագործակցության տարրեր, որը ողջունելի է և բնորոշ է ցանկացած ժողովրդավարական երկրներին:

Մարզային այցելություններ և հոկտեմբերի 10-ի հանրահավաք

Ոչ իշխանական 4 ուժերը սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ որոշակի տարաձայնությունների պատճառով հետագա հանրահավաքային իրենց գործողություններում մնացին երեքով` ՀԱԿ, ԲՀԿ և «Ժառանգություն» սակայն ՀՅԴ-ն հայտարարեց, որ չի դադարեցնում Քառյակի հետ իր համագործակցությունը: Այլ կերպ ասած` քառյակը հանրահավաքային պայքարում վերածվեց եռյակի:

Վերջրերս տեղի ունեցած Ծառուկյան-Տեր-Պետրոսյան հանդիպումից հետո հայտարարություն տարածվեց, որ ոչ իշխանական ուժերը հանրահավաք կկազմակերպեն հոկտեմբերի 10-ին, իսկ թե ինչ օրակարգով` ուժերը որոշել են այն պարզել մարզային այցելությունների միջոցով:

Մարզային այցելություններում ընդդիմադիրների ելույթների բովանդակությունը կառուցողական չեն, քանզի հարուստ է հայհոյանքով ու դժգոհություններով: Այն բողոքից ու «իշխանություններից օր առաջ ազատվելու» մասին թեզերից այն կողմ չի անցնում: Իսկ մարզային այցելություններից առաջ ոչ իշխանականները հայտարարում էին, որ այդ այցելությունները նպատակ ունեն նաև մեծ հանրահավաքին ընդառաջ օրակարգ ձևավորել: Այսինքն` պետք է ներկայացնել ոչ միայն բողոք, այլ լուծումների փաթեթ: Հակառակ պարագայում այս ամենը մեկ բառով պետք է անվանել ընդդիմադիր գործողությունների իմիտացիա:

Առկա է ևս մեկ` այս դեպքում թաքնված դիտարկում: Մարզային այս այցելությունները նպատակ ունեն չափելու բողոքի ուժգնությունը, ինչպես նաև ստուգելու իրենց կարողությունները, թե արդյոք հնարավո՞ր է կառավարել բողոքը և և այն քաղաքական կապիտալի վերածել: Այս վերջին ժամանակահատվածում ամառային պասիվությամբ ու 12 պահանջների ժամկետով պայմանավորված քառյակի քաղաքական պաուզան, ոչ թե ռեաբիլիտացվելու ժամանակահատված էր, այլ, ինչպես հասկացանք, արձակուրդի: Ուստի այս մարզային այցերից նրանք ակնկալում են բողոքի էներգիայի թեժացում, (ելույթների բովանդակությունից դա ակնհայտ երևում է): Իրականում, սակայն, ավելի մեծ է հավանականությունը, որ բողոքի էներգիան շահագործվելու և սպառվելու է` առանց այս քաղաքական ակտորների կողմից ակնկալվող ցանկալի արդյունքին հասնելու, ինչի ականատեսը կլինենք հոկտեմբերի 10-ին:

Վահագն Սարոյան, վերլուծաբան