Ինչու՞ Իրանի և «5+1 խմբի» միջև չստորագրվեց երկար սպասված համապարփակ համաձայնագիրը
Իրանի և «5+1 խմբի» անդամ երկրների միջև Վիեննայում ավելի քան երկու շաբաթ տևած բանակցություններն ավարտվեցին, և ինչպես որ նախատեսվում էր 2013թ. նոյեմբերի 24-ին Ժնևում կողմերի միջև ստորագրված համաձայնագրով՝ համապարփակ համաձայնագիր չստորագրվեց:
Իրանի ԱԳ նախարար Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆն ու ԵՄ արտաքին քաղաքականության և անվտանգության հարցերով բարձր հանձնակատար Քեթրին Էշթոնն այսօր համատեղ հայտարարություն են արել, որտեղ նշվում է, որ «Համատեղ քայլերի ծրագրի» կատարման համար նախատեսված 6-ամսյա ժամկետը, որն ավարտվում է հուլիսի 20-ին, երկարացվում է ևս 4 ամսով, մինչև 2014թ. նոյեմբերի 24-ը:
Թեև Միացյալ Նահանգների, Մեծ Բրիտանիայի, Գերմանիայի և Ֆրանսիայի արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարներն իրենց մոտեցումներում հստակություն մտցնելու նպատակով մեկնեցին Վիեննա, սակայն դատելով իրանական կողմի հետ ունեցած բանակցությունների ավարտին հնչած հայտարարություններից արդեն պարզ էր դառնում, որ մինչև հուլիսի 20-ը կողմերը դժվար թե կարողանային հասնել վերջնական համաձայնության:
Հանդիպման սկզբին կողմերը քննարկում էին համապարփակ համաձայնագրի տեքստի շուրջ առկա տարաձայնություններին առնչվող հարցեր, ապա բանակցությունների վերջին օրերին բացառապես խոսում էին բանակցությունների ժամկետները երկարացնելու մասին:
ԻԻՀ ԱԳ փոխնախարար Սեյյեդ Աբբաս Արաղչին, լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում, ամփոփելով Վիեննայում տեղի ունեցած հանդիպումը, նշել է, որ կողմերի տարաձայնությունները հիմնականում ուրանի հարստացման և Արաքի ռեակտորի շուրջ են եղել: Փոխնախարար Արաղչիի պնդմամբ՝ առաջիկա 4 ամիսների ընթացքում 6 մասնաբաժնով Իրանի հաշվին պետք է փոխանցվի 2 միլիարդ 800 միլիոն դոլլար սառեցված գումար:
Վերադառնալով թեմային՝ նշենք, որ Իրանի միջուկային խնդրի լուծումը եթե ոչ անմիջականորեն կապված է, ապա դրան լուրջ խոչընդոտել և խոչընդոտում են աշխարհաքաղաքական այս կամ այն լարված իրադրությունները: Որպես ասվածի ապացույց՝ նշենք, որ Իրանի և «5+1 խմբի» անդամ երկրների 4-րդ հանդիպումը համընկավ Սիրիայի նախագահական ընտրությունների հետ, 5-րդ-ը՝ Իրաքում տեղի ունեցած հայտնի իրադարձությունների հետ՝ «Իրաքում և Շամում իսլամական պետություն» արմատական խմբավորման մասնակցությամբ, իսկ 6-րդ վճռորոշ հանդիպման ընթացքում Գազայի հատվածում սկսվեց պաղեստինաիսրայելական զինված հակամարտությունը:
Մի կարևոր հանգամանք ևս. Իրանի և «5+1 խմբի» անդամ երկրների ԱԳ նախարարների վճռորոշ հանդիպմանը չմասնակցեցին միջուկային խնդրի հարցում մշտապես պրոիրանական դիրքորոշում ունեցած ՌԴ և Չինաստանի ԱԳ նախարարները, որոնք մշտապես դեմ կամ ձեռնպահ էին արտահայտվում ՄԱԿ-ի ԱԽ կողմից Իրանի դեմ ընդունած բանաձևերին:
Սա թույլ է տալիս եզրակացնել, որ «5+1 խմբի» անդամաները բացի միջուկային հարցում Իրանի հետ ունեցած տարաձայնություններից, իրենք իրենց ներսում ունեն անհամաձայնություն, ինչպես միջուկային հարցի, այնպես էլ աշխարհաքաղաքական հարցերում:
Ինչևէ, անկախ այն հանգամանքից, թե Իրանի և «5+1 խմբի» միջև միջուկային հարցում համապարփակ համաձայնագիրը չստորագրվեց, սակայն փաստը, որ Իրանի և Միացյալ Նահանգների արտգործնախարարներն օրվա ընթացքում կարող էին մի քանի անգամ երկկողմ հանդիպումներ ունենալ, վկայում է միջուկային հարցում մեծ առաջընթացի մասին: Ընդամենը մեկ տարի առաջ Իրանն ու Միացյալ Նահանգները պարզապես բացառում էին երկկողմ որևէ շփում...
Արմեն Իսրայելյան, իրանագետ
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Ձեր սիրելի Ալիևը «Նոլդու Փաշինյան» երգը միացրած Արցախով պտտվում է». Բագրատ Սրբազանը՝ իշխանությանը
