Ադրբեջանի նախագահը` միջազգային հերթական կոռուպցիոն սկանդալի կիզակետում
Նախօրեին երեկոյան գերմանական «Suddeutsche Zeitung» պարբերականը «Հետաքննող լրագրողների միջազգային կոնսորցիում» (ICIJ) կազմակերպության հետ համատեղ հրապարակել է Պանամայում գրանցված օֆշորային ընկերությունների փաստաթղթերի հսկայածավալ ցանկ, որն ակնթարթորեն հեղեղել է միջազգային առաջատար լրատվամիջոցներն ու սոցիալական կայքերը։
Ինչպես տեղեկացնում է «Հետաքննող լրագրողների միջազգային կոնսորցիումը», խոսքը վերաբերում է պանամական «Mossack Fonseca» իրավաբանական ֆիրմայի շուրջ 40 տարվա ամենօրյա փաստաթղթային շրջանառությանը, որը շուրջ 11,5 միլիոն առանձին փաստաթղթերի տեսքով հայտնվել է հետաքննող լրագրողների ձեռքում։
Գաղտնազերծված փաստաթղթերը լույս են սփռում աշխարհի գործող ու նախկին նախագահների, հայտնի քաղաքական գործիչների, հասարակական նշանակության այլ անձանց կողմից գումարների լվացման, հարկերից և պատժամիջոցներից խուսափելու մեխանիզմների վրա, որոնք իրագործվել են տվյալ ֆիրմայի միջոցով օֆշորային ընկերություններ գրանցելու ճանապարհով։
Շուրջ մեկամյա լրագրողական գործունեությունը, որի ընթացքում մշակվել, դասակարգվել և սկանավորվել են փաստաթղթերը, ինտերակտիվ քարտեզի տեսք է ստացել, որը մի քանի լեզուներով զետեղված է նշված պարբերականների կայքէջերում։ Լրագրողների կոնսորցիումը հայտնում է, թե տվյալների ամբողջական հրապարակումը սպասվում է մայիս ամսին։
Ընդհանուր առմամբ, բաց հասանելիություն նետված փաստաթղթերում խոսք է գնում տասնյակ նախկին և ներկայիս պետությունների ղեկավարների մասին, և ինչպես միջազգային մասշտաբի այլ կոռուպցիոն սկանդալներում, այստեղ ևս իր ուրույն տեղն է զբաղեցրել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը` ընտանիքի անդամների և հարազատների ողջ կազմով։
Կոնսորցիումն Ադրբեջանի ղեկավարի մասին որպես ներածական նշում է. «Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը վարում է ճոխ ու շվայտ կյանք` երկրի տնտեսության համարյա բոլոր բնագավառներում ունեցած ֆինանսական մասնաբաժինների հաշվին։ Նրա կինը` Մեհրիբան Ալիևան սերում է ազդեցիկ և արտոնյա Փաշաևների ընտանիքից, որի տնօրինության ներքո են գտնվում բանկեր, ապահովագրական և շինարարական ընկերություններ, հեռուստաըներություն, ինչպես նաև կոսմետիկայի խանութների ցանց։ Նա նաև ղեկավարում է «Հեյդար Ալիև» հիմնադրամը, Ադրբեջանում գերիշխող դիրք զբաղեցնող բարեգործական ընկերություն, որը կանգնած է կառուցապատվող դպրոցների, հիվանդանոցների ու խոշոր սպորտային կոմպլեքսների հետևում։ Ալիևների ավագ դուստրը` Լեյլան, «Բաքու» ամսագրի խմբագիրն է, և քրոջ` Արզուի հետ ֆինանսական մասնաբաժիններ ունի երկրի արևմտյան Չովդար գյուղում գործող ոսկու հանքավայրում, ինչպես նաև Ադրբեջանի առաջատար բջջային օպերատոր «Ազերֆոն» (Azerfon) ընկերությունում։
Արզուն նաև զգալի մասնատեր է «SH Հոդինգում» (SW Holding), որը տնօրինում է ադրբեջանական «Ազալ» ավիաընկերությանն առնչվող համարյա բոլոր բիզնես ոլորտները, օդանավերում սննդի մատակարարումից ընդհուպ մինչև օդանավակայանի հարկերի։ Երկու քույրներն ու նրանց եղբայրը Դուբայում ձեռք են բերել ունեցվածք, որը 2010 թ-ին գնահատվել էր շուրջ 75 միլիոն դոլար։ Հեյդարը Դուբայում գնված շուջ 44 միլիոն դոլար արժողությամբ ինը շքեղ դղյակների տեր է։ Նախագահ Ալիևի քույրը` Սևիլ Ալիևան, ով տևական ժամանակ է բնակություն է հաստատել Լոնդոնում, Ադրբեջանում հիմնադրել է «Space TV» հեռուստաընկերությունը, որն հիմնականում լուրեր և զվարճանքի թողարկումներ է հեռարձակում:
Եվ այսպես, «Mossack Fonseca» ֆիրմայի փաստաթղթերի ուսումնասիրությունը ի հայտ է բերել Ալիևների անվան հետ կապված մի շարք ընկերություններ, որոնց գործունեության ոլորտն են՝ ոսկու հանքերի շահագործումը, անշարժ գույքն ու բիզնեսը։
«2005թ-ին նախագահի Ալիևի կինը` Մեհրիբան Ալիևան նշվել էր, որպես Պանամական «UF Universe Foundation» ընկերության երկու տնօրեններից մեկը։ Ընկերությունը ձևավորվել էր 2003թ-ին։ 2005 թ-ին «Mossack Fonseca» ֆիրմային Ալիևների անունից ուղարկված ծավալուն հայտով նախատեսվում էր, որ «UF Universe Foundation» պետք է վերահսկողություն սահմանի «AtaHolding» ընկերության նկատմամբ, որն ադրբեջանական խոշոր կոնգլոմերատ է։
2005 թ-ին մեկ այլ հայտով նախագահ Իլհամ Ալիևի երեք երեխաներն ու ադրբեջանական հարկային ծառայության բարձրաստիճան մեկ պաշտոնյա գրանցվել են որպես նշյալ ընկերության շահառուներ։ Իրականացված գործարքով ևս երկու գաղտնի ընկերություններ են հիմնադրվել նույն «Mossack Fonseca»-ի միջոցով, սակայն պարզ չէ, արդյոք հայտի գրանցումը երբևէ ընդունվել է։
«UF Universe Foundation» ընկերության գործունեությունը դադարեցվել է 2007 թ-ին, սակայն արդեն 2014 թ-ի հունվարին կոնգլոմերատի ներկայացուցիչը կրկին դիմել է «Mossack Fonseca»-ին այն նորից ակտիվացնելու հայտով։ Բացի վերոնշյալից, Ալիևի դուստրերը տնօրինում են Պանամայում գրանցված օֆշորային ևս մեկ և Վիրջինյան կղզիներում գրանցված երկու ընկերությունների։ Պանամական ընկերությունը գզալի մասնաբաժին ունի Ադրբեջանում ոսկու հանքավայրերի շահագործմամբ զբաղվող ընկերությունների կոնսորցիումում։ Բացի այդ, նախագահ Ալիևի քույրն «BVI» ընկերության միակ շահառուն և սեփականատերն է, որը գրանցվել է 2005թին։ Որպես սեփականատիրոջ գրանցման հասցե նշվել էր Լոնդոնի արևմտյան արվարձանը, որտեղ բնակարանների միջին արժեքը կազմում է 9 միլիոն դոլար», -գրում է կոսորցիումը։
Նշվում է, թե գաղտնազերծված փաստաթղթերի կապակցությամբ լրագրողների կողմից Ալիևի ընտանիքին ուղղված բազմաթիվ հարցումներն անպատասխան են մնացել։ Ալիևների գործարքների մասին պատմող էջին կցված են գաղտնազերծված նամակագրության նմուշներ, որոնք վերաբերում են նշյալ ընկերությունների հայտերի գրանցմանն ու վերաձևակերպմանը։
Հրապարակման մեջ ինտերակտիվ քարտեզի տեսքով պատկերված են Իլհամ Ալիևի ընտանիքի ամեն մի անդամին առնչվող օֆշորային ընկերություններն ու միջնորդ կազմակերպությունների փոխհարաբերությունները։
Հարակից հրապարակումներ`
Լրահոս
Տեսանյութեր
Սա քաղաքական գործընթաց է, անթույլատրելի քաղաքական որոշումներ. Թաթոյանը՝ սահմանազատման մասին
