Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այսօր  կայացավ «Ռուսաստանի միջնորդության հեռանկարները Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում» թեմայով Երևան-Մոսկվա-Բաքու տեսակամուրջը: Տեսակամուրջին հայաստանյան կողմից մասնակցում էին ԱԺ պատգամավորներ Խոսրով Հարությունյանն ու Թևան Պողոսյանը:

Բաքվից  տեսակամուրջին մասնակցում էին Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի պատգամավոր, քաղաքագետ Ռաֆիմ Մուսաբեկովը և Բաքվի ռազմամշակութայինության միջազգային կենտրոնի խորհրդական, քաղաքագետ Տոֆիկ Աբասովը:

Մոսկվայի ստուդիայից տեսակամուրջին մասնակցում, ինչպես նաև գործընթացը համակարգում էր «Россия Сегодня» ՄԼԳ  Զինովևյան ակումբի անդամ, փիլիսոփա-մարդաբան Վլադիմիր Լեպյոխինը:

Սկսելով տեսակամուրջը՝ վերջինս առաջ քաշեց ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացում Ռուսաստանի դերի և նշանակության հարցը:

Տոֆիկ Աբասովն իր խոսքում կարևորեց Ռուսաստանի դերը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացի ողջ 22 տարիների ընթացքում՝ նշելով, որ Մոսկվան  ցույց տվեց իր դիվանագիտության արդյունավետությունը նաև ապրիլյան իրադարձությունների ժամանակ, իսկ ինչ վերաբերում է կարգավորման գործընթացին, ապա այստեղ ադրբեջանցի քաղաքագետը առաջ քաշեց, «տարածքենրի վերադարձի», ՄԱԿ ԱԽ-ի 4 բանաձևերի վրա հիմնված Ադրբեջանի պաշտոնական դիրքորոշումները՝ նշելով, թե՝ «հիմնախնդրի կարգավորման համար հայկական զորքերը պետք է դուրս բերվեն հակամարտության գոտուց»:

Աբասովը  ասաց նաև, թե՝ Ռուսաստանը պետք է ակտիվացնի իր միջնորդական քայլերը, որի տակ Ադրբեջանցի քաղաքագետը նախ և առաջ պատկերացնում էր «Հայաստանի վրա ճնշումների գործադրումը»: Ըստ նրա՝ կարգավորման գործընթացում պետք է անցնել «առարկայական քայլերի» քննարկմանը:

Սրան ի պատասխան՝  ՀՀ ԱԺ ատգամավոր Խոսրով Հարությունյանը նշեց, որ հենց այդտեղ է կայանում հայկական և ադրբեջանական կողմերի դիրքորոշումների գլխավոր տարբերությունը: Մասնավորապես՝ եթե ադրբեջանական կողմի համար ԼՂ հիմնախնդիրն ընդամենը տարածքների հարց է, ապա հայկական կողմի համար դա առաջին հերթին  արցախահայության գոյության իրավունքն է:

Խոսրով Հարությունյանը նշեց, որ բանակցային տեսանկյունից դրական կլիներ վերադառնալ 1994թ-ին ստեղծված իրավիճակին, երբ Ադրբեջանը դեռևս չէր սանձազերծել սպառազինության մրցավազքը և պաշտոնական Բաքուն անընդհատ չէր  հնչեցնում  խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու սպառնալիքները:  

Հերթը հասավ Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի պատգամավոր Ռաֆիմ Մուսաբեկովին, ով նշեց, թե բնական է  հայկական կողմի ցանկությունը  1994թ-ին ստեղծված իրավիճակին վերադառնալու հարցում: Ադրբեջանցի պատգամավորն իր գործընկերոջ նման կրկին սկսեց առաջ բերեց պաշտոնական Բաքվի խոսքը, թե «Ադրբեջանը տնտեսապես և ռազմապես բազմաթիվ անգամներ գերազանցում է Հայաստանին, իսկ Հայաստանից մարդիկ փախչում են»:

Ռաֆիմ Մուսաբեկովը նույնպես շեշտեց, որ ադրբեջանական կողմի համար խնդրի միակ լուծումը հայկական զորքերի դուրսբերումն ու տարածքների հանձնումն է Ադրբեջանին:  Նա, անդրադառնալով Խոսրով Հարությունյանի՝արցախահայության գոյության և ապրելու իրավունքի մասին դրույթին, վստահեցրեց, որ Արցախի հայությանը Ադրբեջանում ոչ ոք չի ցանկանում վռնդել իր հողերից՝ հերթական անգամ հիշեցնելով ադրբեջանցի փախստականների և տեղահանվածների իրավունքների վերաբերյալ Բաքվի պաշտոնական դիրքորոշումը:

ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Թևան Պողոսյանը, արձագանքելով ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման համար կոնկրետ քայլերի դիմելու՝ Բաքվի ստուդիայից հնչեցված տեսակետին՝ ասաց, որ ստեղծված իրավիճակում ամենաառարկայական քայլը կլիներ այն, որ Բաքուն բանակցությունների սեղանի շուրջ նստեր անմիջականորեն Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ  և փորձեր հասնել խնդրի կարգավորմանը: Բացի դրանից, ըստ Թևան Պողոսյանի, առարկայական առաջընթացի մասին հնարավոր կլինի խոսել միայն այն պարագայում, եթե Բաքվում վերջնականապես հրաժարվեն խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու տարբերակից և դադարեն հայ սպային գիշերը կացնահարած կամ սպանված զինվորի գլխատող անձանց հերոսացնել:

Ըստ Թևան Պողոսյանի՝արդեն 25 տարի է, ինչ ԼՂՀ-ն հռչակել է իր անկախությունը և կարողացել է Ադրբեջանին արժանի հակահարված տալ երկու Արցախյան պատերազմներում:

«Եթե Բաքուն իր մեջ ուժ գտնի և Սեպտեմբերի 2-ին պատվիրակություն ուղարկի Ստեփանակերտ ու շնորհավորի այդ անկախությունը, ապա բանակցային գործընթացը կարող է շարժվել մեռյալ կետից»,-նշեց Թևան Պողոսյանը, ինչին ի պատասխան՝  Տոֆիկ Աբասովը նշեց, թե ապրիլյան իրադարձություններում հաղթողը ադրբեջանական կողմն է՝ Թևան Պողոսյանին մեղադրելով, որ նա անգամ ծանոթ չէ հայկական մամուլին, որն, ըստ Աբասովի, «գրում է հայկական ուժերի ձախողման մասին»:

Թևան Պողոսյանը հակադարձեց, որ ինքը շատ լավ ծանոթ է հայկական մամուլին, իսկ այն, որ հայկական մամուլում կարելի է հանդիպել այլակարծություն, իսկ ադրբեջանականում՝ ոչ, ընդամենը խոսում է այն մասին, որ Հայաստանում առկա է ժողովրդավարություն և խոսքի ազատություն, իսկ Ադրբեջանում այն իսպառ բացակայում է:

Թևան Պողոսյանը պնդեց, թե ապրիլյան ռազմական գործողություններում առավելությունը հայկական ուժերի կողմն էր, ինչի մասին վկայում է այն, որ ադրբեջանական կողմը, որը մինչ այդ չէր համաձայնվում անգամ շփման գոտուց դիպուկահարների հեռացման առաջարկին, դրական է արտահայտվել շփման գծում միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների ներդնմանը:

Խոսրով Հարությունյանը խոսեց նաև Վիեննայում կայացած նախագահների վերջին հանդիպումից, նշեց, որ այդ բանակցությունների հիմքում դրված էին Հայաստանի բարձրագույն ղեկավարության կողմից բանակցությունների վերսկսման վերաբերյալ նախապայմանները, այն է՝ զինադադարի հաստատումը, միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների ներդնման հարցը, ինչպես նաև ռազմական գործողությունների չվերսկսման երաշխիքները: Սա, ըստ Հարությունյանի, խոսում է այն մասին, որ միջազգային հանրությունը գիտակցում է հայկական կողմի դիրքորոշման կառուցողականությունը: