Ձեր վստահելի աղբյուրը

« «Անջատում հանուն փրկության» սկզբունքի կիրառումը կարող է նպաստել ԼՂՀ անկախության հռչակագրի միջազգային ճանաչման գործընթացում»,- «ԼՂՀ հակամարտությունը և «անջատում հանուն փրկության» սկզբունքը» խորագրով ֆորում-քննարկման ժամանակ նշեց միջազգային իրավունքի ֆրանսահայ մասնագետ Րաֆֆի Գալֆայանը:

Բանախոսը մանրամասնեց, որ իր ստեղծման ակունքներում ինքնորոշման իրավունքը չի նախատեսել որևէ երկրի տարածքի անջատում. «Այն մասնավորապես իրենից ներկայացրել է պետության կողմից մարդկանց խմբի որոշակի իրավունքների և անվտանգության ապահովում: Կարևոր է նաև այն հանգամանքը, որ այն չէր կարող կիրառվել տվյալ երկրի իշխանությունների համաձայանության բացակայության պարագայում: Սակայն, ժամանակի ընթացքում այս սկզբունքը լրացվել է և ի հայտ է եկել ոչ միայն ներքին, այլև արտաքին ինքնորոշման սկզբունք, այն է՝ անջատում տվյալ երկրից»:

Որպես արտաքին ինքնորշման իրավունքի կիրառմման օրինակ բանախոսը մեջբերեց Կոսովոյի անկախացման ժամանակ միջազգային դատարանի կողմից առաջ քաշված չորս հիմնական չափորոշիչները:

Առաջին՝ մարդկանց խումբը, պետք է նույնականացվի տվյալ երկրի տարածքում, երկորդ՝ այն պետք է որոշակիորեն կապված լինի՝ այն է կոմպակտ բնակվի տվյալ երկրի որոշակի տարածքում, և այս առումով Գալֆայանը նշեց, որ արցախահայությունը չէր կարողանա օգտվել իր արտաքին ինքնորոշման իրավունքից, եթե սփռված լիներ ողջ Ադրբեջանի տարածքով մեկ:

Երրորդ կարևրագույն պայմանը տվյալ տարածքում՝ մանկլավում, մեծամասնություն կազմելու հանգամանքն է:

Չորրորդ չափորոշիչն այն է, որ արտաքին ինքնորոշման իրավունքը կարող է կիրառվել միայն այն պարագայում, երբ բազմիցս խախտվել են տվյալ մարդկանց խմբի իրավունքները, վտանգի տակ է գոյության իրավունքը, և որևէ հույս չկա, դրանց վերականգնման ուղղությամբ:

Բանախոսի խոսքով՝ մեկ այլ բանաձևում որպես ինքնորոշման իրավունքի պայման հստակ մատնանշվում է համայն հայության համար քաջածանոթ «ցեղասպանություն» եզրույթը:

Անդրադառնալով Արցախի անկախության հռչակագրի միջազգային ճանաչման հնարավորություններին՝ նա զուգահեռներ անցակացրեց Կոսովոյի անկախության հռչակագրի միջազգային դատարանի կողմից օրինական ճանաչման հետ:

Մասնագետն ասաց, որ Սերբիայի հարցմանն ի պատասխան միջազգային դատարանը նշել էր, որ միջազգային իրավունքը չի արգելում անկախության հռչակումը. որպես Կոսովոյի անկախության հիմք դատարանը նշել էր, որ անկախություն հռչակելիս Կոսովոն ուժ չէր կիրառել իր ավելի քան տասնամյա միջանկյալ կարգավիճակի ընթացքում, ապացուցել էր իր պետական կենսունակությունը:

Նույնը, Գալֆայանի դիտարկմամբ, հնարավոր է նաև Արցախի պարագայում:

Անդրադառնալով ապրիլյան իրադարձություններին, միջազգային իրավունքի մասնագետը նշեց, որ Հայաստանը և Արցախը չօգտվեցին ընձեռնված հնարավորությունից և միջազգային քնարկման առարկա չդարձրեցին ադրբեջանական կողմի գործած վայրագությունները, Հայաստանը կարող էր դիմել ՄԱԿ-ի ռասսայական խտրականությունների հանձնաժողովին իսկ ԼՂՀ-ն՝ ՄԱԿ Մարդու իրավունքների խորհրդին. «Վեջինին դիմելու համար ամենևին պարտադիր չէ լինել ճանաչված պետություն»:

Նա հավելեց, որ արդյունքում  հայկական կողմը կորցրեց ԼՂՀ կարգավիճակի հարցը միջազգային ատյաններ տեղափոխելու ևս մեկ հնարավորություն: