Քաղաքական «Էլ Կլասիկո»՝ ինքնորոշումն ընդդեմ տարածքային ամբողջականության
Հստակ վիճակագրություն չկա, թե Հայաստանում որքան են Մադրիդի «Ռեալի» և Բարսելոնայի համանուն ֆուտբոլային թիմերի երկրապագուները: Բայց կարելի է կռահումներ անել, որ առաջիկայում կապտանռնագույններին աջակցողների թիվը կմեծանա և դա ոչ միայն սպորտային նկատառումներից ելնելով։ Կատալոնիան փորձում է անկախանալ՝ ժողովուրդների ինքնորոշման սկզբունքի հիմքով, հանրաքվեով։
Ընդունելով, որ բոլոր հակամարտություններն իրենց ծագմամբ, դինամիկայով և լուծման ուղիներով տարբեր են՝ այդուհանդերձ այստեղ մեծ է գայթակղությունը զուգահեռներ անցկացնելու Արցախի և Կատալոնիայի միջև։ Ճիշտ է, վերջինս՝ Իսպանիայից դուրս գալու պատճառներն էականորեն տարբերվում են ԼՂ-ից, բայց երկու դեպքում էլ գործ ունենք ժողովրդի կամարտահայտության միջոցով միակողմանի անջատման հետ։ Այսինքն երկիրը, որից դուրս է գալիս տարածքը, համաձայն չէ գործընթացին։ Իսկ թե այդ անհամաձայնությունը ինչպես է արտահայտվում, մեծապես կախված է, ի թիվս այլի, տվյալ երկրի ժողովրդավարության մակարդակից։
Իսպանիայի կենտրոնական իշխանությունները՝ Մադրիդը կտրականապես դեմ է Կատալոնիայի անկախացմանը և այդ նպատակով հանրաքվեի անցկացմանը։ Խուսափելով ուժային լուծումներից՝ Մադրիդը անկախականների դեմ պայքարում է իրավական միջոցներով։ Իսպանիայի սահմանադրական դատարանի որոշումից հետո, որ հոկտեմբերի 1-ին նշանակված անկախության հանրաքվեն անօրինական է, կենտրոնական կառավարությունը ոստիկանական լայնածավալ գործողություններ է իրականացնում Բարսելոնայում։ Սեպտեմբերի 20-ին ձերբակալվել են 14 բարձրաստիճան կատալոնացի պաշտոնյաներ, խուզարկվել են թերթերը, հրատարակչատները, արգելվել են քաղաքական հավաքները, առգրավվել են հանրաքվեի հետ կապված նյութերը։
Բայց այս ամենը չի վհատեցնում անկախության կողմնակիցներին, ովքեր մեծամասշտաբ հավաքներ են անցկացնում ի պաշտպանություն բանտարկյալների և անկախությանն ընդհանրապես։
Դժվար է Բարսելոնայի պայքարը Մադրիդի հետ․ մի իսկական «Էլ Կլասիկո»՝ ինքորոշման իրավունքի և տարածքային ամբողջականության սկզբունքների միջև։ Այդուհանդերձ կատալոնացիների ներկայիս բարդություններն անհամեմատելի է այն զրկանքների հետ, որոնք ապրեց Արցախի ժողովուրդը անկախանալու ճանապարհին, և այն մարտահրավերների հետ, որոնց առջև կանգնած է Լեռնային Ղարաբաղն այսօր։ Բռնապետական Ադրբեջանը ոչ միայն չի ճանաչում հանրաքվեի միջոցով ինքնորոշման իրավունքը, այլ սպառնում է ֆիզիկապես ոչնչացնել Արցախի ժողովրդին։
Եթե Կատալոնիան այլընտրանք ունի՝ անկախ հանրաքվեի անցկացումից կամ դրա արդյունքներից, ապա Լեռնային Ղարաբաղի դեպքում նման հնարավորություն չկա։ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը մարդու իրավունքների խնդիր է, ապրելու իրավունքի խնդիր է և կարող է լուծվել միայն ժողովրդի ազատ ինքնորոշման միջոցով:
Հետաքրքրական է նաև այն, որ անկախության հանրաքվե է պատրաստվում անցկացնել նաև Իրաքի Քրդստանը։ Այս դեպքում բարդ աշխարհաքաղաքական ու ռազմական իրավիճակը խիստ տարբերվում է Կատալոնիայից։ Եթե Բարսելոնայում քննարկումներն ընթանում են ժողովրդավարության սկզբունքների շուրջ և պատրաստվում են դատական հայցերին, ապա Էրբիլում ռազմական քարտեզների շուրջ նախապատրաստվում են տանկային հարձակումներին։
Անկախ հանգամանքներից՝ հանրաքվեի միջոցով ինքնորոշման իրավունքի իրացումը հանրաճանաչ ու նախընտրելի պրակտիկա է, որը կարող է ապահովել երկարաժամկետ ու կենսունակ լուծումներ։ Թարմ օրինակներից նշենք 2014թ. Շոտլանդիայի անկախության հանրաքվեն, 1995թ. Քվեբեկում անկախության երկրորդ հանրաքվեն։ Երկու դեպքում էլ անկախականները պարտվեցին, բայց հանրաքվեի միջոցով խնդրի լուծումը ցույց տվեց իր արդյունավետությունը։
Մի կարևոր հանգամանք ևս։ Ինչպես հաճախ լինում է, ֆուտբոլային Կլասիկոյի ելքի վրա էական ազդեցություն են ունենում մրցավարները։ Այս դեպքում այդ դերում է միջազգային հանրությունը, կամ ավելի կոնկրետ միջազգային հարաբերություններում նշանակալի դերակատարում ունեցող պետությունները։ Ինքնորոշման իրավունքի իրացումը, հանրաքվեի անցկացում գործընթացի վերջը չի։
Արդյունքը պետք է հաստատեն «մրցավարները»։ Կատալոնիայի դեպքում ծանրակշիռ խոսքը Եվրոպական Միությանն է։ Քրդստանի դեպքում դատավորները շատ են՝ ԱՄՆ, Թուրքիա, Իրաք, Իրան, Իսրայել և այլք։ Լեռնային Ղարաբաղն իր «Էլ Կլասիկոն» հաղթել է, բայց մրացավարները դեռ կողմնորոշվելու խնդիր ունեն։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Պաշտոնական որոշում չկա. Բագրատ Սրբազանը՝ իրեն վարչապետի թեկնածու առաջադրելու մասին
