Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ուտել և խոսել, այսինքն` ազատված լինել սովից ու բռնաճնշումներից: Ահա այն երկու հիմնական նպատակները, որոնք ըստ լեհ հայտնի քաղաքագետ Ադամ Պշևորսկու, պետությունները հետապնդում են քաղաքական ու տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնելիս: Բարեփոխումների հրամայականն առանձնահատուկ կարևորություն ունի համակարգային անցումի փուլում գտնվող պետությունների համար, որոնց հռչակած նպատակներն են ժողովրդավարական հասարակարգի ստեղծումը և անցումը շուկայական տնտեսության:

Հայաստանը ևս անկախությունից ի վեր գտնվում է շարունակական բարեփոխումների մեջ, որոնք ներառում են հանրային կյանքի գրեթե ողջ սպեկտրը: Եվ չնայած այդ երկարատև ու բավականաչափ ռեսուրսներ պահանջող բարեփոխման գործընթացին` Հայաստանում մշտապես արդիական ու պահանջված կարգախոսներից է մնում փոփոխություններ կատարելու կոչերը՝ ներառյալ կտրուկ, համակարգային և արմատական:

Թե՛ ընդդիմությունը, թե՛ իշխանությունը մշտապես հանդես են գալիս նորամուծությունների ու նորարարական լուծումների ներդրման, համակարգաստեղծ ու ռեժիմ փոփոխող բարեփոխումների կոչերով, որոնք մեծ աջակցություն են վայելում հանրային լայն շրջանակներում: Այս ամենով հանդերձ՝ հասարակության մեջ ու նաև պետական ապարատում նկատելի է ինչ-որ առումով իռացիոնալ դիմադրություն ցանկացած բարեփոխման նկատմամբ: Եվ այստեղ խոսքը չի վերաբերում միայն մեծածավալ ու քաղաքական մեծ նշանակություն ունեցող փոփոխություններին, ինչպիսիք են ասենք, սահմանդրական կամ բանակին առնչվող բարեփոխումները: Շատ ավելի պարզ, առաջին հայացքից  աննշան թվացող կարգավորումներ մեծ դիմադրությամբ ու հանրային քննադատությամբ են ընդունվում:

Ոչ ոք չի վիճարկում, որ առողջ պահպանողականությունը կարևոր և անհրաժեշտ է հասարակությունների արդյունավետ կենսագործության համար և նաև բնորոշ մարդկային էությանը: Հասկանալի է, որ ցանկացած բարեփոխում կարող է վտանգել ինչ-որ սոցիալական խմբերի շահերը և նրանք պետք է դեմ հանդես գան դրան: Ընդունելի է նաև կենցաղային իներտությունը, որ մարդիկ սովորել են հին կարգավորումներին և նորի հետ պարզապես «հավես» չկա:

Բայց երբ այս անհավեսությունը վերածվում է գործելակերպի, դառնում է դիրքորոշում ու քաղաքական վերաբերմունք, ապա վտանգվում է քաղաքական ու այլ համակարգերի արդիականացման գործընթացը, որին այդքան ձգտում են հանրության լայն խավերը: Պարզ օրինակ, վերջերս առողջապահության նախարարությունը հանդես եկավ նախաձեռնությամբ, որ որոշ դեղեր պետք է վաճառվեն միայն դեղատոմսերով, իսկ այսօր արդեն որոշումը կասեցվեց:

Նախաձեռնությունը, սակայն, ոչ այնքան բարեփոխում էր, որքան անհրաժեշտ կարգավորում, որը վաղուց կիրառվում է աշխարհի տարբեր երկրներում:

Անկեղծ ասած` հանրային արձագանքը երբեմն զարմանալի է: Ինչ տեսակետ ասես հնչեցվում է` դավադրության տեսություններից սկսած՝ քրեական պատասխանատվության ենթարկելու կոչերով վերջացրած: Նույնը կատարվեց նաև ծխախոտի արգելման վերաբերյալ օրենքի ընդունման հետ կապված:

Ճիշտ է, նման հանրային արձագանքի համար կան նաև օբյեկտիվ հիմքեր. պետական շատ կառույցների նկատմամբ կա հանրային ցածր վստահություն, որը շատ հաճախ կապված է ոչ պատշաճ աշխատանքի հետ, ներկայացված օրենքների ոչ լիարժեք կարգավորումների, դրանց պրակտիկ կիրառումն ու թերություններն ամբողջապես չպատկերացնելու, փոփոխված պայմաններով աշխատելու շրջանակում ընդգրկված անձանց չնախապատրաստելու հետ, բայց չափազանցված կասկածամտությունը, հաճախ անհիմն դիմադրությունն ու ընթացակարգային շեշտադրումները հատում են արդեն իռացիոնալի սահմանը:

Այստեղ պետք է նշենք, որ առողջապահության նախարարությունը, և պետական գերատեսչությունների մեծ մասը իրենց կողմից նախաձեռնվող բարեփոխումների ճիշտ մատուցման խնդիր ունեն:

Ընդհանրապես, կառավարության ռազմավարական կոմունիկացիան հասարակության հետ Հայաստանում ոչ բավարար մակարդակի վրա: Դա է պատճառներից մեկը, որ նույնիսկ ամենալավ նախաձեռնությունները հավանություն չեն ստանում հասարակության մոտ: Հարցերը հաճախ քաղաքականացվում են, տեղափոխվում են հրապարակներ ու դառնում պոպուլիստական հռետորաբանության մաս, ինչն էլ իր հերթին «անհավես» է դարձնում «բարեփոխիչ» պաշտոնյաներին, ովքեր արդեն քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնեով դառնում են քիչ հակված փոփոխությունների:

Արդյունքում մնում ենք հնի մեջ, իսկ նորի մասին` միայն խոսում: Իսկ եթե հասարակություն-կառավարություն երկխոսությունն ավելի ակտիվ լինի, գուցե և լինի հակառակը` կապրենք նորի  մեջ` հիշելով հինը: