Արալեզների ժամանակը
Ասորեստանի թագուհի Շամիրամը մեծ զորքով եկել է Հայաստան՝ Արային գերելու: Արան զոհվել է ճակատամարտում: Շամիրամը գտել է Արայի դին և ցանկացել արալեզների (առասպելական շնակերպ կենդանիներ) օգնությամբ վերակենդանացնել նրան...
Մովսես Խորենացի
Վերջերս ավելի ու ավելի հաճախ ենք ականատես լինում հայաստանյան քաղաքական կյանքում հհշական թարմացումներին: Վարչապետի մամուլի խոսնակ նշանակվեց Վլադիմիր Կարապետյանը: Շվեդիայում ՀՀ դեսպան նշանակվեց Ալեքսանդր Արզումանյանը (դրանից առաջ Դանիայում և Նորվեգիայում էր)… նույն այն Ա.Արզումանյանը, ով 2008թ. մարտի 1-ին համակարգում էր «խաղաղ» ցուցարարաների «ինքնաբուխ»՛ ջարդարարությունները, և մարտի 2-ին արժանացավ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գովասանքին՝ «…մալադեց, Ալիկ… նորմալ ա, ուրիշ ձև չկա…»: Սոցցանցերում խոսվում է Վանո Սիրադեղյանի հնարավոր վերադարձի մասին, շրջանառվում են լուրեր Գագիկ Ջհանգիրյանին գլխավոր դատախազ նշանակելու մասին: Կյանքը ցույց է տալիս, որ նմանատիպ «հետախուզական» բոլոր շշուկներն իրականություն են դառնում:
Աչքի առաջ ունենալով 2017-ի խորհրդարանական ընտրություններում Լ. Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած ՀԱԿ-ի հավաքած 1,65 %, պարզ տրամաբանությամբ ՀԱԿ ներկայացուցիչները չներգրավեցին 2018-ի դեկտեմբերի 9-ի «Իմ քայլի» նախընտրական ցուցակներում՝ գիտակցելով, որ նրանք ձայներ կորցնող են, այլ ոչ թե բերող: Կայացվեց «իմաստուն» որոշում՝ հհշականներին պաշտոններ շնորհել լիովին դրության տերը դառնալուց հետո... ինչը և տեսնում ենք այսօր:
Արդյոք սա նշանակում է, որ վարչապետ Փաշինյանի իրական քաղաքական հենարանը ոչ թե մանուկ ՔՊ-ն կամ «Իմ քայլը» են, այլ ՀԱԿ դարձած ՀՀՇ-ի կարկառուն կործանիչ-մագիստրները: Ի՞նչն է նրանց միավորում՝ մեղավոր անցյալը, թե՞ նույն կենտրոնից պարտադրված ծրագրերի իրականացման հրամայականը:
Էական էլ չէ՝ սա սխալ թե ճիշտ վարկած է, փաստն այն է, որ այսօր նեոհհշականության հոտ է գալիս: Նույնն է ձեռագիրը ՝ պետության հիմքերի խարխլում, ներքին և արտաքին հարաբերություններում թշնամի-բարեկամ իրար խառնելն ու թշնամություն տարածելը: Նույնն է նախկիններից ստացած ժառանգության նսեմացման և փոշիացման դրվածքը: ԼՏՊ-ն 1995-ին ծանր բեռ էր համարում ԽՍՀՄ-ից ժառանգություն ստացած արդյունաբերությունը, իսկ ներկայիս երիտկառավարությունը 10 ամիս շարունակ քարկոծում է ՀՀԿ-ի թողած ժառանգությունը:
Հպանցիկ թվարկենք ՀՀՇ և ներկա իշխանությունների գործելակերպի մի քանի նմանություններ ՝ անցյալի տրամագծորեն հակադիր շարադրումների մեջ խճճված երիտասարդների և հիշողությունները կորցրած մեծերի համար:
90-ականների սկզբին փակելով ատոմակայանն ու «Նաիրիրտը» և սեփականաշնորհման անվան տակ ալան-թալան իրականացնելով՝ ՀՀՇ-ն երկիրը հասցրեց տնտեսական գահավիժման: Ներկայումս արդեն խարխլվում են պետության հոգևոր հիմքերը՝ մշակույթը, եկեղեցին, գիտությունը, ավանդական արժեքները: Սփյուռքից անընդմեջ ներդրումներ մուրալով՝ այսօր լուծարեցին տարիների ընթացքում իր անհրաժեշտությունն ապացուցած Սփյուռքի նախարարությունը: Տնտեսության մեջ ևս ավերիչ քայլերն են իրականացվում. կազմալուծվեց գյուղատնտեսության նախարարությունն այն դեպքում, երբ հայկական գյուղմթերքն արտաքին շուկայում մեծ պահանջարկ ունի: Կանգնեցվեցին աշխատատեղեր ապահովող Ամուլսարի ու Թեղուտի հանքերը, անհասկանալի օպտիլացման շղարշի տակ հազարավոր պետական ծառայողներ կրճատվեցին: Առանձնապես հույս չի ներշնչում կառավարության 2019թ. «ոչինչ չասող ու ոչինչ չպարտավորեցնող» ծրագիրը: Ի դեպ, այս կառավարությունում ծովային օրենսդրություն ստեղծելու գաղափարը նույնպես հիշեցրեց ՀՀՇ-ական մի վաղանցիկ նախարարի անփառունակ ծովային երազանքները:
ՀՀՇ-Փաշինյան կառավարման նմանության ցայտուն օրինակ է հակառուսական տրամադրությունների ակտիվացումը. այն ժամանակ փակեցին ռուսական դպրոցները, կտրվեցին հայ-ռուսական տնտեսական և մշակութային կապերը: Հիմա էլ անընդհատ շրջանառության մեջ է նետվում ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի ՀՀ-ից դուրս բերման հարցը:
Նման են անգամ առաջնորդների խոսքն ու շարժումները. համացանցում մի տեսագրություն կա, որտեղ 2008-ի մարտի 1-ին Մյասնիկյանի արձանի մոտ հավաքված մարդկանց Նիկոլ Փաշինյանը հրահանգում է. « ... ուզում եք՝ սուրհանդակ ուղարկեք, ուզում եք՝ ծիտիկ ուղարկեք, թող բոլորը հավաքվեն էստեղ»: Այն, որ ձայնի ելևէջները, կրկնասացությունները նման էին ԼՏՊ-ին՝ ակներև էր վաղուց, բայց ապշեցրեց ձեռքի շարժումների նմանությունը... Եթե միայն ձեռքը լիներ կադրում, հաստատ կմտածեինք, որ Տեր-Պետրոսյանն է ելույթ ունենենում:
Նման են նրանք նաև թշնամի կերտելու և նրանց դեմ հասարակությանը թիրախավորելու հարցում... Տեր-Պետրոսյանի դեպքում Դաշնակցությունն էր մեղքերի մարմնացում, Փաշինյանի համար՝ Ռոբերտ Քոչարյանը: Երկու դեպքում էլ դատաիրավական համակարգի վրա անթույլատրելի ճնշումներ գործադրելով՝ նրանց հանցագործ հռչակեցին և հասարակական պարսավանքի սլաքները նրանց դեմ ուղղեցին: Արդյոք ՀՅԴ-ն կամ Ռ.Քոչարյանն էի՞ն մեղավոր, որ 92-96թթ. մթի մեջ կորած Հայաստանում վագոններով մազութներ էին անհետանում, և ծննդատներում անգամ ընդհատվում էր էներգամատակարարումը: Իսկ այսօր թշնամանքի լիովին հակառակ թիրախ են հրամցնում մոմի լույսի տակ ծնված ու մեծացած երեխաներին, որոնցից շատերն այսօր հայտնվել են ԱԺ-ում կամ կառավարությունում, և մանկությունից ենթագիտակցանում կուտակված նեգատիվն ուղղում են նշանակված մեղավորների դեմ:
Եվ եթե ընդամենը 30 տարվա պատմության չիմացությունը կամ սխալ ընկալումները երիտասարդների կողմից կարելի է բացատրել տարիներ ձգված միակողմանի քարոզչության ազդեցությամբ, ապա խիստ զարմանալի է ավագ սերնդի մոռացկոտությունը դեպքերի ու դեմքերի իրական դասավորության առումով: Միթե իրոք մոռացել են 1991-97 թթ. տառապանքները, թե՞ ինչ-որ ցնորական ակնկալիքներ ունեն վաղուց իրենց սպառած քաղաքական գործիչների վերադարձից: Մոռացե՞լ են, որ նրանք անպիտան էին իրենց իսկ անսահմանափակ իշխանության ժամանակ... հիմա պիտի արժե՞ք ունենան՝ հեռացված լինելու մաղձը տարիներով հոգիներում կուտակած, և կոնկրետ ուժերի ու անձանց դեմ չարացած: Նրանց քաղաքական արժեքը միֆերի ժանրից է...
Եվ ինչպես սիրատոչոր Շամիրամի արալեզները չկարողացան վերակենդացնել Արա Գեղեցիկին, այնպես էլ նորհայաստանյան իշխանություններին չի հաջողվի վերակենդանացնել հհշիզմը, որովհետև դիակը դիակ է, լինի քաղաքական թե ֆիզիկական:
Լիա Իվանյան
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Հավերժի ճամփորդներ». Զոհված տղաների պատմություններն ու երազանքները՝ առցանց ցուցադրությամբ
