Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում «Պառլամաենտարիզմի զարգացման միջազգային կենտրոն» ՀԿ-ի համահիմնադիր, իրավաբան Գոհար Մելոյանը։

Հարց- Տիկին Մելոյան, Վահե Գրիգորյանի հայտարարությունից հետո վերջին օրերին ակտիվ քննարկվում է Սահմանադրական դատարանի անդամների և նախագահի պաշտոնավարմանը վերաբերող Սահմանադրության 213-րդ հոդվածը, տրվում են տարբեր, նույնիսկ միմյանց հակասող մեկնաբանություններ: Որն է իրավական հետեւանքը։

Պատասխան- Նախևառաջ՝ պետք է փաստել, որ Սահմանադրության նորմերի իրավական հետևանք առաջացնող վերջնական մեկնաբանություն կարող է տալ միայն Սահմանադրական դատարանը: Ուստի, ցանկացած մասնավոր կամ պաշտոնատար անձի, պետական մարմնի, դատավորի որևէ մեկնաբանություն միայն նախնական կարծիք կամ ենթադրություն է, որը պատշաճ իրավական ընթացակարգի շրջանակներում, կարող է հաստատվել կամ հերքվել միայն Սահմանադրական դատարանի կողմից:

Ինչ վերաբերում է Վահե Գրիգորյանի մոտեցմանը կամ այդ մոտեցումը սատարողների փաստարկներին, ապա դրանք անհամատեղելի են իրավագիտակցության, և ընդհանրապես, իրավունքի մեկնաբանման կանոնների հետ, ուստի` նույնիսկ գոյության իրավունք չունեն:

Հարց- Բավական կոշտ գնահատական եք հնչեցնում։ Ինչո՞վ այն կհիմնավորեք:

Պատասխան- Մի քանի պարզ դատողությունների ամբողջությամբ.

1/ Սահմանդրական դատարանը ստեղծվել և գործում է Սահմանադրության հիման վրա՝ 1995 թվականից մինչ օրս.
2/ այդ ընթացքում Սահմանադրական դատարանն իրականացրել է սահմանադրական արդարադատություն.
3/ սահմանադրական արդարադատությունը Սահմանադրական դատարանի անունից իրականացրել են սահմանափակ թվով և հանրության համար որոշակիացված անձինք՝ անկախ իրենց պաշտոնի անվանումից.
4/ այդ անձինք, անկախ իրենց պաշտոնի անվանումից, նշանակվել կամ ընտրվել են որոշակի ժամկետով,
5/ մինչև այդ ժամկետի ավարտը նշված անձինք շարունակելու են իրականացնել իրենց լիազորությունները՝ անկախ իրենց պաշտոնի անվանումից:
Այս պարզ մտավարժանքը ցույց է տալիս, որ յուրաքանչյուր ողջամիտ մարդ, նույնիսկ ոչ իրավաբան, Սահմանադրության 213-րդ հոդվածը կարող է ընկալել միայն մեկ ձևով. Հայաստանում սահմանադրական արդարադատություն իրականացնող նոր մարմին չի ստեղծվել, և այն անձինք, ովքեր մինչև 2018 թ. ապրիլի 9-ը ՀՀ Սահմանադրական դատարանում իրականացրել են արդարադատություն, դա անելու են նաև հետագայում՝ մինչև իրենց լիազորությունների ժամկետի ավարտը:

Հարց- Այդուհանդերձ, Դուք ընդունում եք, որ Սահմանադրության մեջ օգտագործված են երկու հասկացություններ՝ «Սահմանադրական դատարանի դատավոր» և «Սահմանադրական դատարանի անդամ»:

Պատասխան- Այո, օգտագործված են 2 եզրույթներ, բայց դրանք ոչ թե միմյանց հակասող կամ բացառող են, այլ՝ հոմանիշներ են, ինչը բխում է Սահմանադրության տեքստի ընդհանուր տրամաբանությունից: Հակառակ տրամաբանությամբ առաջնորդվելո պարագայում, Սահմանադրության մեջ առկա «փոխվարչապետ» կամ «նախարար» եզրույթները պետք է հակադրենք «կառավարության անդամ» եզրույթին, և պնդենք, որ, օրինակ՝ նախարար նշանակված անձը կառավարության անդամ չէ:
Բացի այդ, նույն սկզբունքով ղեկավարվելով, կարող ենք ասել, որ Սահմանադրության 213-րդ հոդվածում խոսվում է ոչ միայն Սահմանադրական դատարանի անդամների, այլև՝ նախագահի մասին, այսինքն՝ առանձին կիրառվում է նաև «նախագահ» եզրույթը։ Ուստի՝ այդ խեղաթյուրված մեկնաբանությունը և հորինված «հակասությունը» Սահմանադրական դատարանի նախագահին անգամ վերաբերելի չէ:
Ի վերջո, շարունակելով խեղված մտորումների այդ շարքը, կարելի է հռչակել նաև, որ 2018թ. ապրիլի 9-ից հետո ընտրված Սահմանադրական դատարանի երկու դատավորները ոչ լեգիտիմ են, քանի որ նույն 213-րդ հոդվածը խոսում է այդ ժամկետից հետո Սահմանադրական դատարանի դատավորի, այլ ոչ թե Սահմանադրական դատարանի անդամի թափուր տեղ առաջանալու մասին: Իսկ, քանի որ, այդ ժամանակ Սահմանադրական դատարանում պաշտոնավարել են ոչ թե դատավորներ, այլ՝ անդամներ, հետևաբար՝ դատավորի թափուր տեղ չի առաջացել, և չէր էլ կարող առաջանալ: Այսինքն՝ սահմանադրական նորմերի խեղաթյուրված մեկնաբանում կարող է ձեռք բերել ձնագնդի էֆեկտ՝ գնալով մեծանա, որը վերջում կտրորի հենց այդ նորմերը խեղաթյուրողին։

Կարծում եմ, որ պետք է անհապաղ վերջ դնել հանրությանը մոլորեցնելու այս անորակ մանիպուլյացիաներին, քանզի դրանով ուղիղ և ակնհայտ սպառնալիք է ստեղծվում մեր պետության սահմանադրական կարգի և իրավական անվտանգության համար: