Տականքի աստեղային ժամը
Շատ վաղուց լսել էի մի խելացի մարդու տեսության մասին, ըստ որի յուրաքանչյուր ժողովրդի թվաքանակի 12 տոկոսն է շարժիչ ուժը (անունը չեմ հիշում, բայց էությունը լավ տպավորվել է)։ Ընդ որում՝ կառուցողական և ապակառուցողական ուժերի հարաբերակցությունը 0,5-1․0 % տատանումներով սովորաբար լինում է 6%-6%։ Պարբերաբար այդ բալանսը խախտվում է, և կառուցողական ուժերի գերակշռման դեպքում գրանցվում են բարգավաճում և մեծ նվաճումներ, իսկ ապակառուցողականների գերակշռման դեպքում՝ քաոս ու կործանում․․․ ինչպես օրինակ հիմա Հայաստանում։
Ովքե՞ր են այսօր մեզ մոտ իշխանության ղեկին․ ապազգային աշխարհաքաղաքացիներ։ Ովքե՞ր են նրանց հենարանը․ զանգված՝ բաղկացած անդեմ մարդկանցից, որոնցից ոչ ոք առանձին վերցրած իրենից ոչինչ չի ներկայացնում։ Եվ հիմա այս տականքի աստեղային ժամն է, որն իր ավերիչ շոշափուկներն է տարածում ամենուր։ Մեկը հայ գրականությունը, հայոց լեզուն ու պատմությունն է փորձում դուրս մղել ուսումնական ծրագրերից, մեկը խուլիգան է անվանում պատերազմի բովով անցած գեներալին; մեկը եվրոպական կառույցներում պետության շահերին դեմ ապազգային որոշումներ է «կպցնում», մեկը կասկածելի «գարդասիլ» է պարտադրում; մի ամբողջ ԱԺ Սահմանադրական դատարանի դեմ հայտարարված պատերազմի սցենարներ է կազմում, Ստամբուլյան կոնվենցիա են ուզում վավերացնել, պետությունն արտասահմանյան տրանսգենդերների է ապաստան տալիս և այլն, և այլն․․․
Բայց եթե սրանց քայքայիչ գործունեությունը գոնե բացատրելի է՝ սորոսներից և արևմտյան ինչ-ինչ կենտրոններից գրանտներ են ստացել, դասընթացների են հաճախել և վերադարձնում են իրենց պարտքը, ապա ի՞նչ անուն տաս նրանց սատարող զանգվածին։ Ի՞նչ է ստանում կամ ի՞նչ է ակնկալում այդ զանգվածը, երբ «աղքատների դարդը լացելով» իշխանության հասածները բացահայտորեն մսխում են պետական բյուջեն անձնական վայելքների համար՝ զանգվածին թողնելով միայն անպատիժ գոռգոռալու և հայհոյելու արտոնությունը։
Թերևս գործում է «նմանը զնմանը գտանի» սկզբունքը, այդ պատճառով են իրար ձգում ու հասկանում, միասին են իրենց ուժեղ ու անխոցելի զգում։ Եվ խմբով են Ռոբերտ Քոչարյանի մամուլի ասուլիսը տապալում, խմբով են Նարեկ Մալյանին առևանգելու փորձ անում, խմբով են ձվեր նետում «Հայելի» մամուլի ակումբի փակ դռանը, խմբով են տարեց կանայք դատարանի դահլիճում լաչառությամբ ու անեծքներով խայտառակում իրենց ու «ֆաս» հրաման տվածներին․․․ Իրենց աստեղային ժամն է, ուստիև անպատիժ ի ցույց են դնում իրենց ողորմելի էությունը։
Պարզապես մոռանում են, որ աստեղային ժամերը շատ կարճ են լինում, ընդամենը ակնթարթ, հետո իրավիճակ է փոխվում և նրանք նորից հայտնվում են իրենց տեղում՝ հատակում։ Իսկ մինչ այդ նրանց ներկայությունից օդն է թանձրանում է, ավելի ու ավելի է իջեցվում հասարակության բարեկրթության շեմը, ցինիզմն ու ամբարտավանությունն են գերակշռում հարաբերություններում, սովորական է դառնում հահոյախոսությունը․․․ Եվ ամենաահավորը՝ պատերազմի հոտ է գալիս։ Բայց դա արդեն իրենց դաշտը չի լինի։ Կփախչեն երկրից կամ կքաշվեն իրենց բները՝ զենքն ու խրամատը թողնելով վարկաբեկված ու հետապնդման ենթարկված գեներալներին։
Եվ ի լրումն այդ ամենի՝ վարչապետը ՀՀ կառավարությունում տարատեսակ մեկնաբանությունների տեղիք տվող հանդիպում է ունենում Արցախի նախագահի հետ։ Աչք է ծակում Արցախի դրոշի բացակայությունը․ արարողակարգի պատասխանատուները երևի պետք է բացատրություն տան այդ առումով։ Ավելին՝ երեկվանից սոցցանցերում բուռն բանավեճի առարկա է դարձել այն, որ մի մասի կարծիքով Փաշինյանը Արցախի լեգիտիմ նախագահին դիմել է «հարգելի պարոն նախագահ, հարգելի մարզպետ»։ Պաշտոնական հաղորդագրության մեջ գրված է «հարգելի պարոն նախագահ, հարգելի պարոն Սահակյան», որն առանձնապես հավատարժան չէ․․․ Կարծում ենք՝ սա ևս պարզաբանումների կարիք ունի։
Այս ամենով հանդերձ՝ ո՞ւմ և ինչի՞ համար էր նախատեսված այդ, ըստ էության, անառիթ և վիճահարույց հանդիպումը։ Գուցե՞ ոմանց ցույց տալու համար ՀՀ վարչապետի իրական վերաբերմունքը Արցախի նկատմամբ։ Այնպիսի տպավորություն է, որ ձեռք բերած սովորության համաձայն՝ ինչ-որ խայծ են գցում մարդկանց տրամադրությունները ստուգելու համար, և ըստ արձագանքների էլ ընտրում են հետագա ընթացքը։ Ահա սա է դիլետանտ, անազգ ու անհայրենիք իշխանությունների որդեգրած անկանխատեսելի և անհեռատես քաղաքականությունը։
Բազմաթիվ քաղաքագետներ և վերլուծաբաններ վաղուց էին հայաստանյան իշխանափոխությունը կապում ղարաբաղյան հարցում ոչ հայանպաստ լուծումերի պարտադրման հետ։ Օր օր առարկայանում է այդ մտավախությունը, մոտենում է մի մեծ դավադրության հանգուցալուծումը, որը նվազ ցնցումներով կլինի միայն այս իշխանությունների օր առաջ հեռացման դեպքում։
Չեմ հիշում, թե էն խելացի մարդու տեսության մեջ ինչ էին անում կառուցողական ուժերը, երբ ապակառուցողականները երկիրը հասցնում են պատերազմի շեմին, ինչպես էին տոկոսային հարաբերակցությունն իրենց օգտին հասցնում, բայց կոնկրետ հիմա մենք համախմբման անհետաձգելի անհրաժեշտության առաջ ենք հայտնվել։
Այս համատեքստում պատահական չեն արտախորհրդարանական ուժերի ակտիվացումը, տարբեր վերլուծական կենտրոնների և կոնսոլիդացիոն հարթակների ստեղծումը, Վազգեն Մանուկյանի կողմից «Վերնատուն» ակումբի հայտարարությունը, մի քանի տասնյակ մտավորականների կոչը իշխանություններին՝ քաղաքական հետապնդումները դադարեցնելու, դատական համակարգը չենթարկեցնելու և պետության անվտանգությունը չվտանգելու պահանջով։
Կառուցողական ուժերը, անհամեմատ բարձր ինտելեկտ և քաղաքացիական գիտակցություն ունենալով տականքի համեմատ, անկասկած կգտնեն երկիրը լիակատար քաոսի չհասցնելու տարբերակներ։
Լիա Իվանյան, հրապարակախոս
Լրահոս
Տեսանյութեր
«Հավերժի ճամփորդներ». Զոհված տղաների պատմություններն ու երազանքները՝ առցանց ցուցադրությամբ
