Փախստականների համաշխարհային օրվան նվիրված համաժողով՝ ՄԱԿ ներկայացուցիչների ու ադրբեջանահայ փախստականների մասնակցությամբ
Այսօր՝ հունիսի 20-ին նշվող Փախստականների համաշխարհային օրը, տեղի ունեցավ «Յուրաքանչյուր գործողություն կարևոր է. Փախստականների իրավունքների արդյունավետ և հարատև պաշտպանությունը Հայաստանում» խորագրով առցանց համաժողով։
Համաժողովին ողջույնի խոսքով հանդես եկան Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի նախագահ Թևան Պողոսյանը, որը, ողջունելով մասնակիցներին, ասաց, «Հայ փախստականների հարթակ» ստեղելու նախաձեռնության մասին, որը միտված կլինի խնդիրների վերհանմանն ու նաև ապագային։
Տեսաուղերձներ էին հղել ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը, ՄԱԿ Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատար Ֆիլիպպո Գրանդին։ Համաժողովին մասնակցում էին ՄԱԿ պաշտոնյաներ, Ադրբեջանից հայ փախստականներ, որոնք լիարժեք համաձայն են «Հայ փախստականների հարթակի» ստեղծմանը։
ՀՀ-ում ՄԱԿ մշտական համակարգող Շոմբի Շարփն իր խոսքում նշեց, որ ամեն րոպե մարդիկ փախչում են հետապնդումներից, ահաբեկչությունից, պատերազմներից։
«Տարեկան 80 մլն մարդ աշխարհում՝ ստիպված է եղել դառնալ փախստական։ Փախստականների մասին խոսելիս՝ Հայաստանը բացառություն չէ։ ՄԱԿ-ի գրասենյակը 92թ․-ից է ներկա Հայաստանում, առաջին հերթին հարյուր հազարավոր փախստականների ներհոսքի հարցը կարգավորելու նպատակով, որոնք մասամբ նաև փախչում էին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունից։ Փախստականների միջազգային օրվա առումով մենք հանձնառություն ենք ստանձնում՝ ամենն անելու իր կարողությունների ներքո, մարտահրավերները, հակամարտությունները ավարտին հասցնելու համար»,-ասաց Շոմբի Շարփը։
ՀՀ ԱԳՆ փոխնախարար Արտակ Ապիտոնյանն խոսեց Ադրբեջանից բռնագաղթված մոտ կես միլիոն հայ փախստականների մասին։ Փոխնախարարը նշեց, որ Հայաստանից արտագաղթած ադրբեջանցիները ժամանակ ու հնարավորություն են ունեցել վաճառելու կամ փոխանակելու իրենց ունեցվածքը, բացի այդ Հայաստանի կառավարությունը 110մլն ամերիկյան դոլարի չափով փոխհատուցել է նրանց կրած վնասները։ Մինչդեռ Սումգայիթի ջարդերից, դաշտային Ղարաբաղի և Գետաշենի տարածքներում պատերազմական գործողություններից հետո Ադրբեջանից գաղթած հայերն այդ հնարավորությունները չեն ունեցել, մեծ մասամբ թողել են իրենց ունեցվածքը և մինչև օրս որևէ փոխհատուցում չեն ստացել։
«Ցայսօր մտահոգիչ է մնում Արցախում մոտ 30 հազար փախստականների ու ներքին տեղահանվածների անտեսվածության հարցը, որոնք զրկված են արտաքին օգնությունից ու միջազգային աջակցությունից, ինչը տարօրինակ է հատկապես ՄԱԿ-ի, մասնավորապես ՄԱԿ-ի փախստականների հարցով բարձրագույն հանձնակատարի գրասենյակի պարագայում, որն իր մանդատով լիազորված է՝ առանց քաղաքական լուծումների սպասելու, օժանդակություն ցուցաբերել փախստականներին։ Սա այն խնդիրն է, որ կազմակերպությունը պետք է իրականացնի իր մարդասիրական մանդատը՝ տեղիք չտալով այս խնդրի առաջացման համար պատասխանատու պետության կողմից ճնշումներին»,-ասաց Արտակ Ապիտոնյանը։
Հայաստանում ՄԱԿ ՓԳՀ ներկայացուցիչ Աննա Կարին Օստն իր խոսքում նշեց, որ հայերը լավ գիտեն, որ փախստականներն իրենց հետ բերում են նաև գիտելիքների, հմտությունների մեծ բազմազանություն ու նպաստում են իրենց ընդունող երկրի զարգացմանը։
Աննա Կարին Օստը նշեց, որ Հայաստանը ցույց է տվել իր հանձնառությունը Ադրբեջանից փախստականների նկատմամբ՝ ընդգծելով 30 տարի անց նրանց բնակարանով ապահովելու կարևորությունը։
Համաժողովին մասնակցում էին մոտ տասնյակ փախստականներ Ադրբեջանից, որոնցից Ռիմա Աբրահամյանն իր խոսքում ասաց, որ իրենց կյանքը փրկելու համար Ադրբեջանը լքելու հետո Հայաստանում ստացան աջակցություն, պաշտպանություն և փախստականի կարգավիճակ։
«Մեր կյանքը փոխվեց, իհարկե, չի կարելի ասել, որ ամեն ինչ շատ լավ էր, կամ շատ վատ էր։ Որոշները հասկանալով էին վերաբերվում մեզ, որոշների համար մենք անցանկալի էինք։ Այսօր կուզեմ ասել, որ 30 տարի անց մենք վերջապես բնակարան կունենանք ու արժանի կյանք»,-ասաց Ռիմա Աբրահամյանը։
Ադրբեջանահայերի ասամբլեայի ՀԿ նախագահ, Բաքվից փախստական Գրիգորի Այվազյանը ողջունեց Թևան Պողասյանի առաջարկը՝ ստեղծել «Հայ փախստականների հարթակ»։
«Արցախյան հարցն անհնար է լուծել խաղաղ ճանապարհով՝ առանց ադրբեջանահայության հիմնահարցի լուծման։ Կարծում եմ, նրանց հիմնախնդիրը բանակցային գործընթացում նույնպես պետք է արծարծվի ու դրվի բանակցային սեղանին»,-ասաց Գրիգոր Այվազյան։
«Փախստականները և միջազգային իրավունքը» քաղաքացիական հասարակության ցանցի համակարգող Էլեոնորա Ասատրյանը նշեց, որ կազմակերպությունն իր գործունեության ընթացքում կապ է հաստատել Ադրբեջանից բռնագաղթված մոտ 30 հազար ընտանիքների՝ մոտ 100 հազար մարդու հետ։
«Հայերի դեմ ծավալված էթնիկ զտումների արդյունքում առնվազն կես միլիոն հայեր վտարվեցին իրենց տներից։ Նրանց պատճառված մարդկային կորուստներն իհարկե անդառնալի են, բարոյական վնասներն աննկարագրելի, իսկ նյութական կորուստները՝ առ այսօր փոխհատուցված չեն»,-ասաց Ասատրյանը։
Էլեոնորա Ասատրյանը նշեց, թե այսօր վերացական խոսակցություններ կան, թե Արցախյան հակամարտության խաղաղ կարգավորումից հետո հայերը կկարողանան վերադառնալ Բաքու, Սումգայիթ, Գանձակ և այլն։
«Մեր հարցումները ցույց են տվել, որ մինչև 1988թ-ը ԼՂԻՄ-ի և Հյուսիսային Արցախից բռնագաղթվածները հրաժարվում են վերադառնալ էթնիկ ադրբեջանական իշխանությունների քաղաքական և վարչական վերահսկողության տակ գտնվող իրենց նախկին բնակավայրեր՝ իրենց կյանքին սպառնացող վտանգի պատճառով։ Սակայն նրանք իրավունք ունեն վերադառնալ իրենց քաղաքացիության նախկին պետության տարածք, որտեղ նրանց կյանքի իրավունքը երաշխավորված կլինի։ Այս պահին և առաջիկայում այդպիսի երաշխիքներ նրանց կարող են տալ Արցախի Հանրապետության իշխանությունները։ Ուստի այս կոնֆերանսի մասնակից միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների, ՀՀ պաշտոնյաներին, ՀԿ-ներին՝ մշակել ու գործնականում կյանքի կոչել մեխանիզմները, որոնց շնորհիվ կամրագրվի ադրբեջանահայ փախստականների վերադառնալու և բնակություն հաստատելու հնարավորությունը»,-ասաց Էլեոնորա Ասատրյանը։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Պաշտոնական որոշում չկա. Բագրատ Սրբազանը՝ իրեն վարչապետի թեկնածու առաջադրելու մասին
