Ձեր վստահելի աղբյուրը

Այս բախումների հիմնական տարբերությունն այն է, որ ուժի կիրառումը տեղի ունեցավ ոչ թե շփման գոտում, այլ Հայաստան Ադրբեջան միջազգային սահմանին։ Իսկ ինչու է դա հենց հիմա տեղի ունենում, կարծում եմ սա հիմնական հարցն է, որին դեռ ոչ ոք չի պատասխանել։ Այս մասին Ամերիկայի Ձայնին տված հարցազրույցում ասում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ԱՄՆ համանախագահի նախկին ժամանակավոր պաշտոնակատար դեսպան Հոգլանդը՝ անդրադառնալով հուլիսի 12-ին հայ-ադրբեջանական սահմանին լարվածության աճին։

Դեսպանը նշում է, որ ոչ ոք չգիտի, թե որոնք են իրական դրդապատճառներն այս պահին, որ տեղի ունեցավ ռազմական բախում՝ չնայած կորոնավիրուսին, այնուամենայնիվ դժվար է այն ներկայացնել որպես պատահական միջադեպ, քանի որ եթե լիներ այդպիսին, ապա հնարավոր էր անմիջական կապ հաստատել ու հարթել միջադեպը, ինչը տեղի չունեցավ։

«Երկու երկրներն էլ խնդիրներ ունեն Կովիդ-19-ի հետ կապված, բայց այդ նույն խնդիրներն ունեն նաև ԱՄՆ-ը, Եվրոպան, Ռուսաստանը։ Միանգամայն անհասկանալի է, թե որ կողմն է որոշել առաջինը խախտել զինադադարը, սակայն դա նաև կարող է լինել հարմար ժամանակ, երբ ամենքը զբաղված են սեփական խնդիրներով»,-ասում է Հոգլանդը։

Մինսկի խմբի կողմից իրավիճակի լարումը թույլ չտալու, նրա դերակատարման հետ կապված Հոգլանդը նշում է, որ ոչ պաշտոնական զրույց է ունեցել ԵԱՀԿ նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկի հետ։

«Այս պահին նրանք չեն կարող իրականացնել դիտորդական առաքելություն զինված գոտում։ Այսօրվա իրավիճակը տարբերվում է նախկինից։ Մինսկի խումբը մեծ ջանքեր գործադրեց լարվածությունը նվազեցնելու և ստատուս-քվոյին վերադառնալու ուղղությամբ։ Բայց ես զգացում ունեմ, որ Մինսկի խումբը չի կարող լուծել այս խնդիրը, ցավոք»,-ասում է դեսպան Հոգլանդը։

Իսկ թե տարիների ընթացքում որքանով է արդյունվետ գործել Մինսկի խումբը, դեսպան Հոգլանդն ասում է, որ իր անձնական տեսակետն է, որ ամենալավ մտադրության դեպքում էլ առանց ներգրավված կողմերի լիակատար աջակցության, ինչպես նաև Ռուսաստանի նման մեծ տերության աջակցության, Մինսկի խումբը պարզապես չի կարող լուծել այս խնդիրը։

«Գոյություն ունեն ՄԱԿ-ի ԱԽ 4 բանաձևերը Լեռնային Ղարաբաղի մասին, այսպես կոչված Մադրիդյան սկզբունքները, որոնք հնարավոր լուծում են առաջարկում։ Նույնիսկ ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովը լուծում առաջարկեց։ Քանի դեռ կողմերը չեն հայտարարել, որ պատրաստ են փոխզիջման, այսպիսի իրավիճակը կշարունակվի»,- ասում է Հոգլանդը։

Ռուսաստանի դերի հետ կապված դեսպանը նշում է, որ իր կողմից շատ անպատասխանատու կլինի ասել, որ Ռուսաստանն այս հակամարտության պատճառն է, սակայն եթե մի փոքր հետ կանգնենք, կտեսնենք մի շարք հանգամանքներ։

«Առաջին հերթին երբեք չպետք է մոռանալ, որ Խորհրդային միության փլուզումը 20-րդ տարի ամենամեծ աղետն էր, Պուտինն ասում է, որ միության նախկին հանրապետությունները, ենթադրում եմ նաև Հայաստանն ու Ադրբեջանը, ՌԴ ազդեցության գոտում են, ուր առկա են նաև չլուծված հակամարտություններ։ Իմ անձնական տեսակետն է, որ եթե ՌԴ-ն իսկապես ցանկանար լուծել այս խնդիրը, ապա հավանաբար ավելի ակտիվ միջոցներ կձեռնարկեր»,- ասում է դեսպանը։

Այս կոնֆլիկտում Թուրքիայի ակտիվության, նրա շահերի հետ կապված ԵԱՀԿ նախկին համանախագահն ասում է, որ ինքն անձամբ չի լսել որևէ զեկույց Թուրքիայի ուղղակի ներգրավման մասին, և բոլորը գիտեն, որ Թուրքիան ու Ադրբեջանը սերտ դաշնակիցներ են, բայց Հայաստանն ու ՌԴ-ն ևս սերտ դաշնակիցներ են։

«Փոխզիջման հանարվոր է հասնել միայն այն դեպքում, երբ երկու կողմերի ղեկավարները՝ պաշտոնական Երևանն ու Բաքուն հայտարարեն, որ ժամանակն է եկել լուծելու խնդիրը։ Բայց, ցավոք, երկու կողմերն էլ խնդիրը դիտարկում են որպես իշխանությունը պահելու միջոց։ Կողմերն ամբողջ աշխարհում ունեն համայնքներ, որոնք ունեն պետական դիրքորոշումից ավելի կոշտ դիրքորոշում, ինչը մենք տեսանք Լոս Անջելեսում, Մոսկվայում հայերի ու ադրբեջանցիների միջև բախումները,  ինչը վերածվում է ավելի խոշոր միջազգային խնդրի»,-ասում է դեսպանը։
Թուրք-ադրբեջանական, ռուս-հայկական զորավարժությունների հետ կապված դեսպանն ասում է, որ դրանք վտանգավոր են, քանի որ ազդակներ են ուղարկում, որ որ մի կողմ պատրաստ չէ փոխզիջման և իրավիճակը կարող է դուրս գալ վերահսկողությունից։

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ գործընթացի վերաբերյալ դեսպան Հոգլանդը նշում է, որ  ունի անձնական տեսակետ և ասում, որ չի կարծում, թե Մինսկի խումբը երբևէ կկարողանա լուծել այս խնդիրը, քանի դեռ երկու կողմերը չեն հայտարարել, որ ժամանակն է կարգավորել այն։

«Ուստի ո՞րն է մյուս ճանապարհը․ Մադրիդյան սկզբունքները, Լավրովի ծրագիրը մերժվեցին այս կամ այն կողմից։ Ես անձամբ կարծում եմ, որ այն պետք է դառնա ՄԱԿ-ի խնդիր, և միակ ճանապարհը կլինի, որ Լեռնային Ղարաբաղն անորոշ ժամանակով դրվի ՄԱԿ-ի պրոտեկտորատի տակ։ Եվ հետագայում, տարիներ անց, երբ միգուցե հույզերը նվազեն, այդ դեպքում երկու կողմերն էլ կարող են առաջ քաշել իրենց ցանկություններն ապագայի համար՝ ՄԱԿ-ի առաջնորդության ներքո։ Սա իմ անձնական տեսակետն է, որին հանգել եմ համանախագահ լինելու ընթացքում»,- ասում է Հոգլանդը։