Մենք արդեն պետք է առաջ բերենք Ադրբեջանի կողմից հայոց ցեղասպանության հարցը. պատմաբան
«Պատմական փորձը ցույց է տալիս, որ մենք պետք է հարյուր տարվա հեռավորությունից ճիշտ պատմական դասեր քաղենք և հասկանանք, որ գործ ունենք մեր ոխերիմ թշնամու հետ, և տրամադրվենք, որ իրավիճակը հարյուր տարի անց հօգուտ հայ ժողովրդի է»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արմեն Մարուքյանը՝ անդրադառնալով արցախա-ադրբեջանական շփման գծում երրորդ անգամ հաստատված հրադադարին։
Նա պատմական զուգահեռներ անցկացրեց, և նշեց, որ Թուրքիան հարյուր տարի առաջ նույն սեպտեմբեր ամսին հարձակում իրականացրեց Հայաստանի առաջին Հանրապետության դեմ, և ըստ էության, այս օրերի համընկումը պատահական չպետք է համարել։ Բացի այդ, հոկտեմբերի տասին ևս հետաքրքիր համընկում եղավ, երբ հայտարարվեց հումանիտար հրադադար. 2009 թվականի հոկտեմբերի տասին ցյուրիխյան արձանագրություններ էին ստորագրվել, թեև Թուրքիան հրաժարվեց վավերացնել դրանք։
Ըստ պատմաբանի, Թուրքիան ահաբեկիչներին Իդլիբի շրջանից է մատակարարում, և վերջին զարգացումները ցույց են տալիս, որ այնտեղից ահաբեկիչներ էլ չեն բերվում, քանի որ բոլոր բազաները ոչնչացված են, և վերջին տեղեկատվությունն առ այն, որ արդեն թուրքական հատուկջոկատայիններ են բերվում, խոսում է այն մասին, որ նոր ահաբեկիչների մուտք ռազմաճակատի գոտի չկա, և Թուրքիան արդեն ստիպված է ապավինելու սեփական ուժերին։
«Կարծում եմ, որ մեր ռազմավարական դաշնակիցը (Ռուսաստանը, խմբ.), ուղիղ չմիջամտելով ռազմական գործողություններին, անուղղակիորեն աջակցում է մեզ։ Հարյուր տարվա հեռավորության պայմաններում մենք տեսնում ենք, որ իրավիճակը հգուտ հայ ժողովրդի է։ Նաև չմոռանանք, որ մենք հաղթանակած բանակ ունենք, որը տարածաշրջանում համարվում է լավագույնը։ Այս պահին Արցախյան ազատամարտից և Ապրիլյան քառօրյայից հիմնական տարբերությունն այն է, որ միայն ադրբեջանական ուժերը չեն պատերազմում, այլ նաև ներգրավված է Թուրքիան՝ իր F16-երով, նաև ահաբեկիչներով ու հատուկջոկատայիններով։ Կարոծում եմ, որ անգամ այս պարագայում մեր բանակն ու ժողովուրդը ունակ է հաղթահարելու այս հերթական դժվարությունը, և ապացուցելու մեր հայրենիքում մեր ապրելու, զարգանալու իրավունքը»,- նշեց նա։
Արմեն Մարուքյանը նկատեց, վերջին շրջանում նաև շատ է խոսվում ցեղասպանության վտանգի մասին, քանի որ մենք գործ ունենք ցեղասպան Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ։ Եվ դա Թուրքիայի դեպքում բնական է, քանի որ մենք գիտենք թուրքերի կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանության մասին, իսկ ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա պետք է հիշենք Բաքվի հայերի 1918 թվականի կոտորածը, 1988-ի Սումգայիթի կոտորածը:
«Կարծում եմ, որ մեր ԱԺ-ը պետք է ավելի հստակ իրավաքաղաքական գնահատական տա։ Մենք ընդունել ենք մի շարք բանաձևեր, որտեղ այդ կոտորածներն անվանել ենք պարզապես ջարդեր։ Կարծում եմ՝ հասունացել է ժամանակը, որ դրանց հստակ գնահատական տրվի։ 1988-ի նոյեմբերի 22-ին Հայաստանի գերագույն խորհուրդը օրենք է ընդունել՝ Հայոց ցեղասպանության դատապարտման, կարծում եմ, որ այս նույն համատեքստում կարելի է այդ օրենքում լրացում կատարել՝ նշելով, որ խաղաղ բնակչության դեմ արված քայլերը ոչ այլ ինչ են, քան այդ ցեղասպանության շարունակություն։
Նույն բանակցային սեղանի շուրջ մենք տեսնում ենք, որ Ադրբեջանը Խոջալուի ծեծված թեման է բերում և ուզում է դա առաջ տանել։ Մենք արդեն պետք է առաջ բերենք Ադրբեջանի կողմից հայոց ցեղասպանության հարցը, որպեսզի ցույց տանք նաև այսօրվա գոյաբանական խնդիրների առկայությունը։ Այսինքն՝ այս պահին Թուրքիան և Ադրբեջանը խոսքից անցել են կոնկրետ գործի, և սա արդեն գոյաբանական խնդիր է»,- շեշտեց պատմաբանը։
Պատմաբանը նաև նշեց, որ Ադրբեջանում մշտապես բարձրացնում են փախստականների և նրանց վերադարձի հարցը։ Բայց դրա հետ մեկտեղ, ո՛չ նրանք, ո՛չ մենք չենք խոսում Ադրբեջանից ավելի քան 400 հազար հայ փախստականների մասին։
Նրա խոսքով, հայ փախստականների հարցը երբեք չի բերվել բանակցային սեղան, չնայած դրա համար հայկական կողմն ունեցել է եւ ունի բոլոր իրավունքներն ու հիմքերը։
Հարակից հրապարակումներ`
Լրահոս
Տեսանյութեր
Բագրատ Սրբազան. Նիկոլ Փաշինյան մեկ ժամ ժամանակ ունես հրաժարական ներկայացնելու
