Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հարպարակած վերջին տվյալների՝ 2021թ. հուլիսին 2020թ. հուլիսի համեմատ Հայաստանում արձանագրվել է սննդամթերքի և ոչ ալկոհոլային խմիչքի 13.5% գնաճ, յուղերի և ճարպերի ապրանքախմբում՝ 33.8% գնաճ, իսկ արևածաղկի բուսական յուղի միջին գնաճը կազմել է 75.2%:

Հրապարակված վիճակագրության համաձայն շաքարի և շաքարավազի ապրանքախմբում 2021թ. հուլիսին նախորդ տարվա նույն ամսի համեմատ գրանցվել է 39.4% գնաճ, կաթնամթերքի, պանրի և ձվի ապրանքախմբում 12.1% գնաճ: Մասնավորապես՝ ձվի գինը 2021թ. հուլիսին 2020թ. հուլիսի համեմատ աճել է 51.3%-ով, իսկ 2021թ. հունիսի համեմատ գրանցվել է 2.3% գնանկում:

Մսամթերքի ապրանքախմբում գրանցվել է 9.7%, իսկ 2021թ.հունիսի համեմատ՝ 1.8% գնաճ (խոզի մսի գնաճը կազմել է 32.2%) և 9.2%-ով աճել են ալկոհոլային խմիչքի և ծխախոտային արտադրատեսակների գները:

ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն հայտնում է, որ ոչ պարենային ապրանքների գները դիտարկված ժամանակահատվածում աճել են 9.6%-ով:

Մատուցված վիճակագրությունից պարզվում է, որ գրանցվել է նաև գնանկում մրգի ապրանքախմբում, որը կազմել է 11.8 %, իսկ 2021թ. հուլիսին հունիսի համեմատ՝ 7.1%:

Չնայած միջազգային շուկայում արդեն երկրորդ ամիսն է, ինչ արձանագրվում է գնանկում, Հայաստանի շուկայում այն արտահայտվում է 0-ին մոտ տոկոսներով և ոչ բոլոր ապրանքների մասով: Միավորված ազգերի Պարենավորման և գյուղատնտեսական կազմակերպությունը (ՖԱՕ) հուլիսի 5-ին հայտնեց, որ ՖԱՕ-ի պարենային գների ինդեքսի միջին մեծությունը, որն արտացոլում Է պարենի հիմնական տեսակների միջազգային գների ամսական փոփոխությունները, հուլիսին կազմել Է 123,0 կետ, ինչը 1,2 %-ով ցածր է, քան հունիսին, բայց 31 %-ով բարձր Է 2020 թվականի ցուցանիշից:

Տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Վիլեն Խաչատրյանը Panorama.am կայքին տված հարցազրույցում հայտարարեց, որ Հայաստանում արձանագրվող գնաճի վրա ավելի շատ ազդում է արտահանումը:

«Մենք ավելի քիչ ենք ներմուծում, նախընտրում ենք գնումները հետաձգել և արտահանմամբ զբաղվել, այսինքն ավելի շատ ավելացված արժեք ենք ստեղծում դրսի համար, որպեսզի եկամուտ ստանանք, իսկ ներմուծման տեսանկյունից այնքան էլ շատ չենք ներմուծում: Այսպիսով ներմուծվող ապրանքների մասով գների ազդեցությունն ավելի թույլ է քան մեր տնտեսության մեջ ձևավորվող կամ արտահանվող ապրանքների մասով: Հետևաբար, այդ առումով մենք ունենք առանձնահատկություն՝ ավելի շատ արտահանվող ապրանքների մասով արտահայտվող գնաճի հետ գործ ունենք, քան ներմուծվող, բայց, բնականաբար, մեր մոտ ներմուծման ծավալները ևս աճում և ավելանում են: ԵԱՏՄ տարածաշրջանից մոտավորապես 30 % ներմուծվող ապրանքների ծավալների հետ այնտեղի գնաճն ևս ներմուծվում է մեր շուկա, կամ ազդում է մեր վրա, իսկ այդ երկրներում գնաճն ավելի բարձր է՝ մոտ 6-7 % է կազմում: Մենք ավելացված արժեք ենք ստեղծում, որ արտահանենք՝ բնականաբար ավելացնում ենք նաև գները: Գնաճն ԵԱՏՄ երկրներում ավելի բարձր է և մեզ ձեռնտու է արտահանել այնտեղ և վաճառել: Եթե քո հարևան երկրներում, որոնց հետ դու գործընկեր ես, գնաճն ավելի բարձր տերմպ ունի, ապա դու նախընտրում ես ավելի շատ արտահանես, քան ներքին շուկայում վաճառես»,-նշեց Խաչատրյանը:

Տնտեսագետի խոսքով՝ Հայաստանը ԵԱՏՄ երկրներից  ամենասերտ գործընկերային հարաբերություններն ունենք Ռուսաստանի հետ և այդտեղ դրական միտումն այն է, որ 2021 թվականի ընթացքում հանրապետության արտահանումը 20 %-ից ավել աճ է գրանցում, հատկապես՝ ԵԱՏՄ տարածաշրջան, որը նպաստում է նրան, որ արտարժույթային ներհոսք է արձանագրվում:

Վիլեն Խաչատրյանը գտնում է, որ գնաճը պետք է գնահատվի ներմուծում-արտահանում հարաբերակցության մեջ:

Հարցին, թե այդ դեպքում ինչպե՞ս բացատրել ՀՀ-ում ստեղծվող արադրական ապրանքի  թանկացումը՝ Խաչատրյանը պատասխանեց . «Արդյունաբերական արտադրանքի գների ինդեքսը, եթե հիշողությունս չի դավաճանում, մոտ 10 % է աճել, սա նշանակում է որ արդյունաբերության ոլորտը  վերջապես ակտիվացել է: Հաշվի առնելով այն բազային ցուցանիշները, որ 2020-ին ունեցել ենք՝ արդյունաբերական արտադրանքի ծավալների անկման և գնանկման տեսքով, ապա ցածր բազային էֆեկտի վրա այս տարի գնաճն ավելի բարձր պետք է լիներ: Այսպես ձևակերպեմ, եթե նախորդ տարի 100 միավոր արտադրանքը դարձել էր 90 միավոր, ապա այս տարի 10% բարձրանալով 2019 թ. գինն է վերականգնվել: Այսինքը՝ այն նաև որոշ առումներով վերականգնված գնաճի մասին է խոսում, բայց եթե նայում ես ընդհանուր դաշտը, ապա առանձին ճյուղեր կամ հատվածներ, հատկապես շինարարականը և այլն, ակտիվ իրացման հետ կապված գնաճն որոշ ապրանքատեսակների մասով կարող են ավելի մեծ լինել, քանի որ 2020 թվականին չիրականացված պրոյեկտները կամ դրանց ծավալների կրճատումը, շինարարական և արդյունաբերական ընկերությունները փորձելու են հետ բերել 2021 թվականի հաշվին:  Սա ոչ միայն այն տարին է, որը գնաճ է ապահովում, այլ նաև կորցրած տարին է հետ բերում և վարքագծային առումով այն իր հիմնավորումն ունի և դրանով է պայմանավորված գնաճը»:

Panorama.am-ը հետաքրքրվեց, թե պետությունն ինչ գործիքակազմ պետք է օգտագործի, որպեսզի մեղմի գնաճը: Տնտեսագետը հայտնեց, որ գների կարգավորման ֆունկցիան, որպես անկախ մարմին, օրենքով ունի միայն ԿԲ-ն: 

«Իշխանությունների տեսանկյունից եթե հարցը դիտարկենք, ապա նա ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի գործունեության շրջանակներում մաքսիմում պետք է մասնակցի, կամ՝ մաքսային սահմանի: Իշխանությունները չեն թողնում անօրինական ապրանք Հայաստան մտնի, որ գնագոյացման վրա ազդի, ինչ վերաբերում է մրցակցության պաշտպանությանը՝ այդ մարմինը իր ֆունկցիան կատարում է:
Հետևաբար գնաճը տնտեսական մրցկացության պաշտպանության հետ կապված չէ, այլ դրսից եկող ազդակ է, շատ դեպքերում համաշխարհային տնտեսական աճն է և արտադրության ակտիվացումն է, իսկ ԿԲ-ն կարող է շատ ավելի կոշտ, կամ զսպողական դրամավարկային քաղաքականության ռեժիմ տանի՝ տնտեսությունից, կոպիտ ասած, փողը հանի, վերաֆինասավորման տոկոսադրույքն այնքան բարձրացնի, որ դառնա թանկ փող և մարդկանց գնողունակությունից զրկելու միջոցով գներն իջեցնի: Բայց նման մոտեցումը տնտեսության սառեցմանն է նպաստում: Մյուս կողմից, եթե աշխարհի մակարդակով 2020 թվականը համարվում է դեֆլացիոն տարի, այսինքը գնանկում է տեղի ունեցել, ապա 2021 թվականը ինֆլացիոն տարի է, ամբողջ աշխարհում գնաճ է և փողերն են թանկանում: Մեր ԿԲ-ի քաղաքականությունը պետք է սինխրոնացված լինի և համաշխարհային տնտեսությունից շատ չպետք է տարբերվի իրականացվելիք միջոցառումները, քանի որ այդ հակասությունները մեր տնտեսության վրա արժենում են արտարժույթային պահուստներ և այլն»,-ասաց Վիլեն Խաչատրյանը:

Ա. Վարդանյան