Ձեր վստահելի աղբյուրը

Անցած տարվա հոկտեմբերին Արցախի Հանրապետությունում ազդարարվել էր «Հակոբավանքի վերածնունդ» նախագծի մեկնարկը։ Երբեմնի եպիսկոպասանիստ ու կաթողիկոսանիստ եկեղեցին գտնվում է  Մարտակերտի շրջանի Քոլատակ գյուղում։ Վանական համալիրի վերածննդի նախագիծն իրականացվում է «Հայ Ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամի» կողմից ռեԱրմենիա համագործակցության հարթակում դրամահավաքի միջոցով։
Նախաձեռնողներն և համագործակցողները Արցախի կառավարությունն և Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմն են։

Այսօր  Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի ինստիտուտ Մատենադարանի դահլիճում կայացավ «Արցախի Ս․ Հակոբավանքի վերականգնումը և Քոլատակ համայնքի զարգացումը» խորագրով համաժողով։

«ռեԱրմենիայի» տնօրեն Գևորգ Պողոսյանը համաժողովի ժամանակ ասաց, որ պատերազմից հետո Ադրբեջանի տիրապետության տակ անցած 1500 մշակութային կոթողները հերթով յուրացվում կամ ոչնչացվում են, այսօր արդեն 90-ի մասին հստակ տվյալներ ունեն, պրոցեսը շարունակվում է։

«Մեր կրած տարբեր պարտությունների պատճառով՝ մեր ազգը եկել է մի իրավիճակի, որ մշակութային ու հոգևոր մասը սկսել է չկարևորվել։ Շատերը մեզ ասում էին՝ պատերազմական պրոբլեմների մեջ ենք, զենք-զինամթերքի մեջ ներդնենք գումար, իսկ դուք եկեղեցի եք վերականգնում, մի մասն Արցախի մասին ասում էր՝ այսօր մերն է, վաղը մերը չէ, այնտեղ ո՞նց կարելի է նման գործ անել։ Ու մենք հասկացանք, որ ինքնության կարևորության հարցը շատ լուրջ վտանգի տակ է։ Բոլորս մեր ջանքերը սկսեցինք ուղղել հենց այն բովանդակությունը ստեղծելուն, որը մեր ազգի մեջ տարածելով, հասցնելով՝ իրենց նորից կապացուցենք, կտեղեկացնենք, կամ իրենք կվերհիշեն, որ ամեն ինչը, պետականությունը, ինքնության վրա է հենված, ինքնությունը՝ մշակույթի։ Այս հարցին ոչ մի դեպքում չպետք է նայել որպես ևս մի եկեղեցի վերականգնել կամ ռիսկային տարածքներում ներդրումներ անել։ Ոչ մի դեպքում»,- նշեց նա։

Գ. Պողոսյանը հայտնեց, որ դրամահավաք հայտարարելուց հետո առաջին երկու ամսում 12 միլիոն դրամ հավաքվեց, սակայն հետագայում հասկացան, որ շատ դանդաղ է ընթանում։

«Հակոբավանքը որպես հոգևոր կենտրոն, կարևորոգույն կոթող վերականգնելով՝ երեք հաղթանակ ենք տանելու՝ հոգևոր, մշակութային,  նաև համայնքային զարգացման մասով, որպես շատ լուրջ տուրիստական ուղղություն ողջ ենթաշրջանն է զարգացնելու»,- նշեց «ռեԱրմենիայի» տնօրենը։

Նա հայտնեց, որ 60-70 հազար դոլարին համարժեք դրամահավաք անելու արդյունքում Հակոբավանքի վերականգնման պրոցեսն իրենից բխող բոլոր ազդեցություններով կյանքի կկոչեն։

Համաժողովին ներկա ճարտարապետ-վերականգնող Սամվել Այվազյանն ասաց, որ նախագծման պրոցեսը սկսելուն զուգահեռ սկսեցին նախնական ուսումնասիրություններ, պեղումներ  կատարել, բավականին հետաքրքիր փաստեր ի հայտ եկան։

«Նախնական պեղումների, ուսումնասիրման ընթացքում արձանագրվեց հետաքրքիր փաստ. պատմական աղբյուրներից մենք տեղյակ ենք, որ վանքը կարող է հիմնադրված լինել վաղ միջնադարում՝ 5-7–րդ դարում, հետագայում զարգացում էր ստացել մեծապես 12-13-րդ դարում։ Պեղումերի ընթացքում եկեղեցու բեմական հատվածում հայնաբերեցինք նախնական բեմահարթակ, որը գտնվում է  այսօվա բեմահարթակի մոտ 1-1,20 խորության վրա։ Դա ապացուցեց, որ իսկապես Հակոբավանքը հիմնադրվել է վաղ միջնադարում՝ առնվազն 7-րդ դարում»,- ասաց ճարտարապետը։

Նա հայտնեց, որ վանական համալիրի վերականգնման աշխատանքներն իրականացվելու են երեք փուլերով՝ վերականգնվեն հոգևոր կառույցները, այնուհետև՝ արևելյան կողմի բնակելի կառույցը, վերջն փուլում՝ մուտքային հատվածը։

Սամվել Այվազյանն ասաց, որ եկեղեցու ծածկանյութը լինելու է կղմինդր, քանի որ մաքրման, ուսումնասիրման ընթացքում տանիքում հայտնաբերվել է կղմինդրի մնացորդներ։

Համաժողովի ընթացքում կայացավ նաև  պ.գ.թ., ազգագրագետ, հոգեբան, կոմպոզիտոր Լիլիթ Սիմոնյանի  «Սուրբ Հակոբ Մծբնա հայրապետի հիշատակը հայոց մեջ» գրքի շնորհանդեսը։