Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կառավարության այսօրվա՝ հունվարի 25-ի նիստում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց. «2023 թվականի դեկտեմբերին աշխատատեղերի թիվը կազմել է ռեկորդային 741 726, որն 2018 թվականի մայիսի ցուցանիշից ավել է 193 737»։ Նրա խոսքով՝ ամենակարևոր ցուցանիշն է մեկ մարդու բաժին հասնող միջին ամսական աշխատավարձը, որը 2023 թվականի դեկտեմբերին կազմել է 356 180 դրամ և 2018 թվականի մայիսի նկատմամբ ավելի է 179 741 դրամով կամ 101.9 %-ով:

«Այսինքն՝ 2018 թվականի մայիսից ի վեր միջին ամսական աշխատավարձը դրամային ցուցանիշով կրկնապատկվել է: Սա կարևոր արձանագրում է: Նախորդ տարվա նկատմամբ աճը՝ 25 273 դրամ, և 7,6 %»,-հայտարարեց Փաշինյանը։

Հատկանշական է, որ ներկայացված աննախադեպ ցուցանիշները, որևէ կերպ չեն ազդում Հայաստանում աղքատության մակարդակի նվազման վրա, որտեղ առկա է տրամագծորեն հակառակ պատկերը։ 2018 թվականին Հայաստանում աղքատության մակարդակը 23.5% էր, իսկ վերջին ամփոփված տվյալներով՝ 2022 թվականին Հայաստանում աղքատության մակարդակը կազմել է 24.8%։  Վերոնշյալ ցուցանիշների անտրամաբանական հակասությունը մեկնաբանելու համար Panoraman.am-ը դիմեց ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Թադևոս Ավետիսյանին։

«Բազմիցս եմ անդրադարձել աշխատողների թվի մանիմպուլյացիային, որ հայտարարում են և դուք շատ ճիշտ նշեցիք,  թե  ինչպես է ստացվում, որ միջին աշխատավրձը աճում է, գրանցված աշխատողների թիվն աճում է, բայց մյուս կողմից աղքատության ցուցանիշներն էապես չեն փոխվում, ընդհակառակը 2018 թվականի հետ համեմատած մենք ունեք աղքատության և ծայրահեղ աղքատության ցուցանիշի աճ։

Սրա պատասխանը մեկն է՝ նախ այն, որ գրանցված աշխատողների թվի աճը էական սոցիալական ազդեցություն չի ունենում, քանի որ այն ընդամենը ստվերում գործող զբաղվածության կրճատումն է, ինչն ինքինն դրական է ՝ պետական բյուջե հարկային մուտքերի մասով։ Բայց եթե չգրանցված աշխատողը դառնում է գրանցված, այդտեղ սոցիալական ազդեցությունը նույնը չէ, ինչ նոր ստեղծվող աշխատատեղը։ Մինչև հիմա իրենք չեն կարողանում այդ պարզ հարցին պատասխան տալ, թե այդ  գրանցված աշխատատեղերի, որ մասն է նոր գրանցված աշխատատեղերը, որովհետև իրենց ձեռնտու  չէ։

Երկրորդ կարևոր խնդիրը ներառականությունն է։ Իրականում աշխատատեղերը, որոնք ստեղծվում են, այն ոլորտներում են, որտեղ կարճաժամկետ բարձ տնտեսական ակտիվություն է ավելացել՝ արտաքին գործոնով պայմանավորված, այսինքը՝ սպասարկման, հանրային սննդի  ոլորտներում։ Դրանք հիմնականում սեզոնային բնույթ են ունենում և նրանց սոցիալական ազդեցությունը շատ բարձր չէ՝ համեմատած կայուն աշխատատեղերի հետ։

Մյուս մանիպուլյացիան միջին աշխատավարձի հաշվարկին է վերաբերում։ Միջին աշխատավարձի բարձր աճը իրականում էապես պայմանավորված է նույն այդ բարձր ակտիվություն ունեցող ոլորտներով, օրինակ՝ ֆինանսական ոլորտով, որտեղ 2022 թվականին պատիկներով շահույթի մակարդակը բարձրացել էր և այդտեղ աշխատավարձերի նաև շեշտակի աճ կար։ Այսինքն, այդտեղ դիսկրետ 1-2 ոլորտի աշխատավարձերի կտրուկ բարձրացումը բերել է միջին աշխատավարձի աճի, բայց չի կարելի ասել, որ այն մեծ չափով սոցիալական ազդեցություն է  ունեցել, եթե նկատի ունենանք, որ նվազագույն աշխատավարձն, ըստ էության, 2023-24 թթ չի բարձրացել , իսկ գնաճը ցածր եկամուտ ունեցողների իրական եկամուտները նվազեցրել է։ Այլ կերպ ասած՝ նվազագույն աշխատավարձ ստացող աշխատող աղքատների վրա տնտեսական աճը և աշխատողների թվի աճը իրական ազդեցություն չի ունեցել։

Փաստն այն է, որ այն խոստումները, որ տվեցին 2018 թվականին և դրանից հետո մնացած բոլոր ընտրությունների նախընտրական և ծրագրային փաստաթղթերով՝ դրանք մեծ հաշվով ձախողված են, որովհետև խոստանում էին աղքատության էական կրճատում, բայց ցուցանիշի էական նվազում, բնականաբար, մենք իրենց իշխանության օրոք չենք տեսել, հակառակը՝ եղել են որոշակի աճեր, եթե նվազում էլ եղել են, ապա չնչին։ Ծայրահեղ աղքատության վերացում էին խոստանում, բայց այստեղ մենք կրկին ունենք հակառակը՝ աճ և որևէ կերպ դրականորեն չի փոխվում աշխատող աղքատների ցուցանիշը»,- ասաց Թադևոս Ավետիսյանը։