Տնտեսություն 11:57 26/04/2024 Հայաստան

2 մլրդ դոլարի պարտքի սպասարկման և տոկոսի մարման պարտավորություն 2025 թվականին

Փետրվարի 29-ի դրությամբ ՀՀ պետական պարտքը կազմել է 11.94 մլրդ ԱՄՆ դոլար, որից արտաքին պարտքը եղել 6.44 մլրդ ԱՄՆ դոլար, իսկ ներքին պարտքն` 5.5 մլրդ ԱՄՆ դոլար։ 2023թ.-ի փետրվարի վերջի 10.75 մլրդ դոլար ցուցանիշի համեմատ պետական պարտքն այս տարի աճել է 1.19 մլրդ դոլարով։ Ըստ  կանխատեսումների՝ մինչև 2024 թվականի վերջը այն կհատի 12 մլրդ դոլարի շեմը։ Ի՞նչ արդյունավետությամբ են օգտագործվում ներգրավված պարտքերը, պարտքի սպասարկման ռիսկերն արդյո՞ք մեծ են։

Վերոնշյալ խնդիրների վերաբերյալ  Panorama.am-ը  հարցեր ուղղեց ՀՊՏՀ Վիճակագրության ամբիոնի վարիչ Արմեն Քթոյանին։


Ա. Քթոյան-Ներգրավված պետական պարտքերի օգտագործման արդյունավետության խնդիրը միշտ էլ առկա է եղել։ Այստեղ երկու հատված կա։ Առաջին՝ երբ պարտքերը ներգարվվում են կոնկրետ ծրագրերով՝ միջազգային կազմակերպություններից, այլ կառույցներից։ Այդ ծրագրի շրջանակներում իրականացվող  գործընթացները կատարվում են, ամեն մի ծրագիր ունի իր ներքին հիմնավորումները և ծրագրի շրջանակներում արդյունավետության գնահատականները։ Ենթադրաբար՝ այդ թիրախներն իրագործվում են։ Իսկ ընդհանուր տնտեսության, սոցիալական ոլորտի վրա ազդեցության տեսանկյունից թե որքան արդյունավետ է իրագործվում՝ պարզելը գլոբալ բարդ խնդիր է։ Եթե ենթակառուցվածքային ծրագիր է իրականացվում, ապա ինչպես կարելի է չափել այդ ծրագրի արդյունավետությունը։ Ընդունենք, որ ճանապարհը կառուցվեց, բայց դրանից արդյոք օգտվեցին այն քանակությամբ, որ դրա համար կատարված ներդրումը համարվի արդյունավետ։

Ներգրավված պարտքերի արդյունավետությունն ինքն անլուծելի խնդիր է, և այն, ինչ ծրագրի մեջ դրված է՝ այո ծրագրի թիրախներն կարող են իրագործվել, բայց թե այն ընդհանուր առմամբ նպաստում է խնդրի լուծմանը, կամ այն թիրախների իրագործմանը, որոնք ի սկզբանե նախաձեռենվել էր՝ ոչ։ Այն բարդ հարց է և միշտ էլ այդ խնդիրը դրված է, առավել ևս, որ գնահատման մեթոդաբանությունը բավականին բարդ է, միանշանակ չէ։

Panorama.am-Նման ծավալի արտաքին պարտք ներգրավելն ի՞նչ ռիսկեր է պարունակում։

Ա. Քթոյան-Անդրադառնալով պարտքի ռիսկերին, ասեմ, որ, ըստ էության, ցուցանիշները եթե համեմատում ենք, ապա տարեցտարի որոշակի փոփոխություններ արձանագրում են, բայց մնում են այն շեմային տիրույթում, որոնք կառավարությունը դիտարկում է, որպես կառավարելի թիրախներ, միջակայքեր։

Պետական պարտքի միջին կշռված տոկոսադրույքի որոշակի աճ ունենք, ներկայում 7.2 %- է։ Մարման միջին ժամկետն էլ 7.2 տարի է և նվազագույն ուղենիշային շեմը 7 տարի է, վատագույնից մի քիչ բարձր է։ Առաջիկա երեք տարիներին մարման ենթակա է պարտքի մոտավորեպես 29 %-ը, առավելագույն ընդունելի մակարդկան է 1/3-րդը՝ 35 %։

Կան նաև այլ ցուցանիշներ, որոնք նկարագրում են պարտքի կառավարելիությունը, այդ ցուցանիշների մասով ունենք 1-2 տասնորդական տոկոս որոշակի վատացում, բայց էլի կառավարելիի շեմերի ուղեցույցների տիրույթում է գտնվում պարտքը։  Եթե պարտքի մարման միջին ժամկետը 7.4 տարի էր, ապա այն կրճատվել է և դարձել է 7.2 տարի, ինչը բացասական ցուցանիշ է։ Պարտքի միջին կշռված տոկոսադրույքն է ավելացել, եթե նախորդ տարի 7%-էր, ապա հիմա 7.2 % է դարձել։ Այսինքը, մենք ավելի թանկ ենք պարտք ներգրավում, բայց եթե հաշվի առնենք, որ հիմնականը ներքին պարտքն է, ապա այն ինչ-որ առումով բացատրելի է։

Panorama.am-Ո՞ր տարիներն են պետական պարտքի սպասարկման առումով պիկայինները։

Ա. Քթոյան- Պարտքի սպասարկման գումարային առումով պիկայինը 2025 թվականն է, երբ մոտ 2 մլրդ դոլարի պարտքի տոկոսի մարում և սպասարկում ունենք, որից մոտ 1.3 մլրդի պարտքի մարում կա և 700 մլն՝ տոկոսի սպասարկում։

Նաև 2031 թվականին ունենք բավականին բարձր պարտքի վճար, որը գերազանցում է 1.5 մլրդ դոլարը, մնացած տարիները հիմնականում 1.5 մլրդ դոլարի տիրույթում են։ Չէի ասի, որ այն քիչ է։ Մենք պետք է հասկանանք, որ մենք այսօր և վերջին տարիներին լրջագույն անվտանգային, սոցիալական մարտահրավերներ ենք ունեցել և ներքին ռեսուրսներն ակնհայտորեն բավարար չեն այդ ամենը հաղթահարելու համար։ Հիմնական պարտքը ներգրավվեց համավարակի, պատերազմի տարիներին և միևնույն ժամանակ ՀՆԱ-ի վատթարացում ունեցանք, որի հետևանքով արձանագրվեց ՀՆԱ-պարտք հարաբերակցության վատթարացում։

Այստեղ գլխավորն խնդիրեն այն է, թե արդյոք պետությունը կարողանում է եկամուտներ գեներացնել պարտքը սպասարկելու, պարտքային պարտավորությունները կատարելու համար և արդյոք կայուն են ֆինանսները և արդյոք ներքին ու արտաքին ներդրողները պատրաստ են կառավարությանը պարտք տալ։ Այդ ռիսկերի համար հաշվի են առնվում արտահանման ծավալները, հարկային եկամուտների գեներացումը, տնտեսական աճը, եթե բոլորը պահպանվեն ապա առաջիկա տարիներին պարտքի կառավարման ցուցանիշները էական բարելավում կունենան։

Panorama.am-Դուք ասացիք եկամուտների գեներցման մասին, բայց արտաքին ուղղակի ներդրումներ Հայաստան չեն գալիս, տրասֆերտներ են գալիս, բայց իրական տնտեսությունում չեն գեներացվում և արտահոսում են։

Ա Քթոյան-Եթե ուղղակի ներդրումերի մասին ենք խոսում, ապա մեծ ծավալի ներդրում չի գալիս Հայաստան։ Չի գալիս այնքան, ինչքան մեր կարիքներն են։ Գալիս է այն ճյուղերում, որտեղ հնարավոր է շահույթ ձևավորել, օրինակ՝ հանքագործություն, էներգետիկա, շինարարություն, անշարժ գույքի ոլորտ։ Դրանք կոնկրետ ներդրողներ են,  գալիս այստեղ ներդրում են անում շահույթ ստանալու համար։ Եթե որպես ներհոսք տրասֆերտներն ենք դիտարկում, ապա այն գալիս է և Հայաստանում ձևավորում է գնողունակ պահանջարկ և տնտեսականն աճի մի կտոր նաև դրա հաշվին է լինում, օրինակ՝ ծառայությունների ոլորտի աճը, նաև շինարարության ոլորտում։ Այսինքը, ֆինանսական հոսքերն այդ աճի մեջ որոշ մասնակցություն ունեն, իսկ պարտքի հետ կապելը տարամետ մեկնաբանություն կարող է ունենալ։ Իսկ այն, թե ինչո՞ւ մենք Հայաստանում ներդրումնային առումով ունենք խնդիրներ, դրանք Հայաստան չեն գալիս այնքան, որքան պետք է՝ այն առանձին շատ մեծ և խրոնիկական խնդիր է։   



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

18:53
Շուրջ մեկուկես ժամ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ու Մեհդի Սոբհանին քննարկել են հայ-իրանական հարաբերությունները
ՀՀ առաջին նախագահի մամուլի խոսնակ Արման Մուսինյանը տեղեկացնում է․ «Այսօր, փետրվարի 13-ին ՀՀ Առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն իր...
Աղբյուր` Panorama.am
18:38
Քննչական մարմին են կանչվում ԶՊՄԿ-ի գործադուլին մասնակցած անձինք, փորձ է արվում վնասների հատուցման հասցեատերեր գտնել․ փաստաբան
Փաստաբան Հրայր Խաչատրյանն իրազեկում է․ «Իրազեկման նպատակներից մեկը՝ ԶՊՄԿ ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն Ռ․Խուդոլիի կողմից տրված խոստումների և...
Աղբյուր` Panorama.am
18:21
26 տարի շարունակ սիրահար զույգերը կրում են նույնանման հագուստ
Թուրքիայի Հանրապետության Ամասիայի շրջանում ապրող Ռանա և Թուրհան Լադիքլի զույգն այդ երկրում հայտնի է որպես ամենագունեղ սիրահար զույգ։ Նրանք 26...
Աղբյուր` Panorama.am
18:10
Խաղաղ ու կայուն զարգացող աշխարհի մասին պատրանքներ ունենալը՝ թերևս վաղաժամ է. Զաքարյան
ՀՀ ՊՆ նախկին փոխնախարար Արտակ Զաքարյանը գրում է․ «Ուկրաինան և Եվրոպան պետք է մասնակցեն ցանկացած բանակցությունների՝ կապված Ուկրաինայում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Տատիկի տունն ընդդեմ կառավարական դաչաների. Վահե Հովհաննիսյան
«Մեկդ բացատրեք Նիկոլին, որ տունը, բացի նյութական արժեք լինելուց, շատ ավելի կարևոր արժեքներ ունի։ Չի կարելի հանգիստ մարդուն ասել՝...
Աղբյուր` Panorama.am
17:54
Հայաստանի ներկայացուցիչը «Երիտասարդ խոհարարների միջազգային օլիմպիադա» մրցույթում գրավել է 2-րդ տեղը
«Երիտասարդ ուսանող խոհարար» մրցույթի հաղթող Երևանի թիվ 6 արհեստագործական պետական ուսումնարանի ուսանող Արսեն Արմենակյանը մասնակցել է...
Աղբյուր` Panorama.am
17:47
Աշխարհի գավաթի առաջին փուլում մեծահասակների կազմում իրենց դեբյուտը կնշեն Համլետ Մանուկյանը և Մամիկոն Խաչատրյանը
Փետրվարի 18-ից 24-ը Գերմանիայի Կոտբուս քաղաքում կկայանա Աշխարհի գավաթի առաջին փուլը, որտեղ մեծահասակների կազմում իրենց դեբյուտը կնշեն Համլետ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:31
Ասում են՝ եկեք ընկերություններին տուգանենք, որ աուդիտի ենթարկվեն, սա հերթական հիմարությունն է. Նաիրի Սարգսյան
ԱԺ-ն փետրվարի 12-ին երկրորդ ընթերցմամբ ընդունեց Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
Իրանը շարունակում է պահպանել իր հստակ դիրքորոշումը Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ու ինքնիշխանության վերաբերյալ. Իրանի փոխարտգործնախարար
Իրանում ՀՀ դեսպան Գրիգոր Հակոբյանը հանդիպում է ունեցել ԻԻՀ ԱԳ նախարարի՝ քաղաքական հարցերով տեղակալ Մաջիդ Թախթ Ռավանչիի հետ: Դեսպանատնից...
Աղբյուր` Panorama.am
17:19
Ռոնալդուն 2024 թվականի աշխարհի ամենաբարձր վարձատրվող մարզիկն է
Սաուդյան Արաբիայի Ալ-Նասր ֆուտբոլային ակումբի պորտուգալացի հարձակվող Կրիշտիանու Ռոնալդուն դարձել է 2024 թվականի ամենաբարձր վարձատրվող մարզիկը։...
Աղբյուր` Panorama.am
16:48
Մետրոյի «Բարեկամություն» կայարանից ձերբակալվել է ատրճանակnվ ու դանակnվ զինվшծ երիտասարդ
Համայնքային ոստիկանության Մետրոպոլիտենի պահպանության բաժնի ծառայողները փետրվարի 12-ի երեկոյան, ուժեղացված ծառայության ընթացքում, ապօրինի զենք...
Աղբյուր` Panorama.am
16:45
Սոչիում 4.4 մագնիուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել
Սոչիի տարբեր հատվածներում բնակիչնեն ու քաղաքի հյուրերը ցնցումներ են զգացել։ Այս մասին գրում է են տեղական ԶԼՄ-ները։ Սեյսմոլոգիական...
Աղբյուր` Panorama.am
16:24
Ռուսաստանը պատրաստվում է Ուկրաինայի հարցով բանակցային խմբի ձևավորմանը. Պեսկով
Մոսկվան սկսել է նախապատրաստվել Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակի կարգավորման բանակցային խմբի ձևավորմանը։ Այդ մասին հայտարարել է նախագահի մամուլի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:13
Ողբերգական դեպք Գյումրիում. Տանը հայտնաբերել են տղամարդու մարմին և անգիտակից վիճակում գտնվող կնոջ
Օրեր առաջ ողբերգական դեպք է տեղի ունեցել Շիրակի մարզում։ Shamshyan.com-ի տեղեկություններով, ժամը 13։30-ի սահմաններում  ՆԳՆ փրկարար...
Աղբյուր` Panorama.am
16:12
Արդյո՞ք դպրոցներն ու մանկապարտեզները փակելու անհրաժեշտություն կա
«Վերջին երկու-երեք շաբաթներում նույն իրավիճակն ունենք՝ տվյալ սեզոնին համահունչ իրավիճակ, լարված, բայց չեմ կարող ասել, որ բռնկման շրջանում...
Աղբյուր` Panorama.am
15:55
Զելենսկու Մյունխեն ժամանելուց առաջ մեքենան մխրճվել է մարդկանց մեջ
Գերմանիայի Մյունխեն քաղաքում ավտոմեքենան մխրճվել է մարդկանց մեջ։ Մեքենայի ղեկին եղել է  Աֆղանստանի 24-ամյա քաղաքացի։ Նա ձերբակալվել է։ Այս...
Աղբյուր` Panorama.am
15:43
Սուրենյան. Ունենալու ենք եղանակային լուրջ իրադարձություններ
«Փետրվարի երրորդ տասնօրյակում կարծես թե ունենալու ենք եղանակային լուրջ իրադարձություններ»,-գրել է «Հիդրոօդերևութաբանության և...
Աղբյուր` Panorama.am
15:43
7-8 դպրոցի տնօրեններ ինքնակամ որոշել են գնումներ անել եղբորս խանութից. ՔՊ պատգամավոր
«Գյումրիի 7-8 դպրոցի տնօրեններ կան ու մարդիկ ինքնակամ, սիրով որոշել են գնումներ կատարել եղբորս պատկանող գրենական պիտույքների խանութից`...
Աղբյուր` Panorama.am
15:20
Տյումենում թաղված հայ կնոջ մարմինը կարտաշիրմեն ու Հայաստանում կթաղեն
Տյումեն թաղված հայ կնոջ մարմինը կարտաշիրմեն նրա ամուսնու պահանջով ու կթաղեն Հայաստանում։ Այս մասին հայտնում է  Ռուսաստանի դատական միասնական...
Աղբյուր` Panorama.am
15:16
Մենք բարձրագույն կրթության ոլորտում բազմաթիվ խնդիրներ ունենք. Ժաննա Անդրեասյան
«Մենք բարձրագույն կրթության ոլորտում բազմաթիվ խնդիրներ ունենք և հենց այդ պատճառով է, որ կրթության զարգացման պետական ծրագրով խնդիր ենք դրել...
Աղբյուր` Panorama.am
15:03
Սպերցյան. Երբեք չեմ փոշմանել, որ ընտրել եմ Հայաստանի հավաքականը Ռուսաստանի փոխարեն
«Կրասնոդարի» ավագ Էդուարդ Սպերցյանն  ասել է, որ երբեք չի զղջացել իր ընտրության համար՝ խաղալ ոչ թե Ռուսաստանի, այլ Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:54
Նման դեպքեր ունենք, որ վերջին շրջանում իրականացվել է հուղարկավորություն. Ավանեսյանը՝ 44-օրյայի զոհերի մասունքների վերաբերյալ
«Այո, փոքրաթիվ, բայց նման դեպքեր ունենք, որ վերջին շրջանում իրականացվել է հուղարկավորություն»,-հայտարարեց Անահիտ Ավանեսյանը՝...
Աղբյուր` Panorama.am
14:51
Ինչո՞ւ են հանվում այդ հերթապահությունները հենց վիրուսային պիկի ժամանակ
«Այս օրերին բազմիցս ահազանգել եմ, որ վիրուսային հիվանդությունների  անվերահսկելի վիճակ է ստեղծվել, հիվանդանոցներում հիվանդներից տեղ ու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:46
Այս իշխանությունը մեզնից գողացել է մեր հպարտությունը, պատիվն ու այսօր հոխորտում է, թե չեք կռվել. Մանուկյան
«Ազգայի ժողովի դահլիճում, երբ որ ասում են Քիվեստ, Մեղրիի փոխանակում, նայում եմ դահլիճին, 90 տոկոսն  այդ տարիներին ծնված երեխաներ են...
Աղբյուր` Panorama.am
14:36
ՄԻՊ-ը փաստաբանների խնդրի վերաբերյալ մտահոգություն է հայտնել
Մարդու իրավունքների պաշտպանը շարունակում է մտահոգիչ համարել փաստաբանական ծառայություններ մատուցողների՝ անվճար իրավաբանական օգնություն...
Աղբյուր` Panorama.am
14:09
Չեմ կարող բնորոշել, որ գործընթացները փակուղում են հայտնվել. Վահան Կոստանյանը՝ հայ-ադրբեջանական բանակցությունների մասին
«Չեմ կարող բնորոշել, որ գործընթացները փակուղում են հայտնվել»,-կառավարության ճեպազրույցների սրահում հայտարարեց  ԱԳ փոխնախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
14:01
Մի խումբ ուսանողներ կոլեկտիվ հանրագիր են ներկայացրել ՀՀ նախագահին
«Այսօր, մի խումբ ուսանողներով, կոլեկտիվ հանրագիր ենք ներկայացրել ՀՀ Նախագահին՝ համազգային շահերի հստակեցման վերաբերյալ»,-այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
13:51
Իրականում հիմքեր կան ասելու, որ ցանկացած պահի կարող են իրադարձություններ ծավալվել, այդ թվում՝ փողոցում. Աբրահամյան
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը չի բացառում, որ կարող են իրադարձություններ ծավալվել, այդ թվում նաև...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հարկերը վճարենք ու տեսնենք, թե իրենք ինչ ցոփ ու շռայլ կյանք են վարում. Տնտեսվարողներ
12:05 13/02/2025

Հարկերը վճարենք ու տեսնենք, թե իրենք ինչ ցոփ ու շռայլ կյանք են վարում. Տնտեսվարողներ

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}